Huy động công an phường xã hỗ trợ người cai nghiện

Khó phát hiện người nghiện ma túy tổng hợp để hỗ trợ cai nghiện

Theo số liệu thống kê mới nhất của Sở LĐTBXH Hà Nội, hiện có 13.410 người nghiện ma tuý có hồ sơ quản lý (tăng 600 người so với cuối năm 2018), trong đó 57% (khoảng 7.650 người) sử dụng ma túy tổng hợp dạng “đá”. Ông Hoàng Thành Thái, Phó Giám đốc Sở LĐTBXH Hà Nội cho rằng, thực tế số người nghiện ma tuý, sử dụng ma tuý còn cao hơn rất nhiều nhưng do có nhiều khó khăn, bất cập theo quy định của pháp luật mà chưa thể thống kê hết được.

Lực lượng công an, xã phường sẽ là đối tượng chính trong việc tư vấn, chuyển gửi đối với người tham gia cai nghiện ma túy. Ảnh I.T

Mặc dù thành phố đã tăng cường các biện pháp hỗ trợ người nghiện cai nghiện theo cả cách bắt buộc và cai nghiện tự nguyện nhưng thực tế hiệu quả chưa cao. Nguyên nhân chính là bởi hiện nay việc sử dụng ma túy tổng hợp khá nhiều. Không chỉ sử dụng ma túy đá nhiều người nghiện còn sử dụng những chất gây nghiện khác nhau như: cần sa, cỏ Mỹ, nấm thần… khiến công tác dự phòng và điều trị gặp nhiều khó khăn.

Đặc biệt theo ông Thành, việc phát hiện những người nghiện ma túy tổng hợp gặp rất nhiều khó khăn. Lý do là bởi, khi mới nghiện chưa thấy có biểu hiện tổn thương, hành vi gây nguy hại cho xã hội. Chỉ khi người sử dụng ma tuý tổng hợp lâu dẫn đến nghiện nặng, có biểu hiện “ngáo” thì mới phát hiện được nhưng lúc này việc điều trị lại vô cùng khó khăn do người nghiện đã chuyển thành dạng bệnh lý tâm thần, đã có tổn thương thực thể vỏ não.

Chính bởi các lý do đó, mà vừa qua Hà Nội đã triển khai thí điểm mô hình “Hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi đối với người tham gia cai nghiện ma tuý”. Đây cũng là mô hình điểm đầu tiên trong cả nước

Kết nối đồng bộ

Để thực hiện mô hình này Sở LĐTBXH Hà Nội, Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội Hà Nội và Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) đã tiến hành làm điểm tại sáu điểm phường (Ngọc Lâm, Ngọc Thuỵ, Bồ Đề, Cầu Diễn, Mỹ Đình 1 và Xuân Phương) thuộc hai quận Long Biên và Nam Từ Liêm từ cuối tháng 4.2019.

Theo đó, tại các mô hình này lực lượng thi hành pháp luật, cụ thể là công an các cấp phường, xã tham gia vào mô hình không chỉ dưới cương vị hành chính mà còn dưới vai trò là người hỗ trợ, giúp mô hình có điểm mới đó là cách tiếp cận dựa trên sự thân thiện đối với người sử dụng, nghiện ma tuý tại cộng đồng.

Sau gần 8 tháng triển khai mô hình đã bước đầu cho hiệu quả. Bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh - Giám đốc Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) cho biết, với kinh nghiệm làm việc với các tổ chức quốc tế về tư vấn và điều trị nghiện ma tuý, mô hình này có nhiều ưu điểm về tính hiệu quả và khả thi. Sự tham gia của lực lượng thực thi pháp luật có ý nghĩa quan trọng trong mô hình, vì họ là bộ phận tiếp xúc với người sử dụng, nghiện ma tuý tại địa bàn nhiều nhất (bên cạnh các nhóm cộng đồng của người sử dụng ma tuý) nên họ là “cánh cửa” đầu tiên để người sử dụng ma tuý được tiếp xúc với những thông tin về hỗ trợ, tư vấn, điều trị nghiện... Sau đó, người sử dụng, hoặc nghiện ma tuý được chuyển gửi đến các dịch vụ phù hợp với tình trạng và nhu cầu của họ như điều trị viêm gan B, C, HIV... Mô hình công an tham gia chuyển gửi người nghiện ma tuý còn tác động đến những khía cạnh quan trọng khác như giảm tỷ lệ vi phạm pháp luật gần 60% và tăng tỷ lệ có việc làm đến 30%.

Ngoài lực lượng công an, các yếu tố khác trong mô hình phải kể đến vai trò của người điều phối viên cộng đồng và hệ thống các dịch vụ hỗ trợ, tư vấn pháp lý xã hội và điều trị tự nguyện tại cộng đồng dành cho người sử dụng hoặc nghiện ma tuý mới tạo nên sự tổng hoà và đem đến hiệu quả tối ưu của mô hình. Điều phối viên cộng đồng sẽ được tuyển chọn trên địa bàn với các tiêu chí: Nhiệt tình, cởi mở, không e ngại hay kỳ thị người sử dụng hay nghiện ma tuý, ưu tiên những người đã có kinh nghiệm hỗ trợ người sử dụng ma tuý hoặc từng công tác trong đội ngành phòng, chống tệ nạn xã hội, đội công tác tình nguyện xã hội…

Nói về thách thức khi triển khai mô hình trong thời gian vừa qua, bà Khuất Thị Hải Oanh cho rằng, khó khăn vẫn nằm ở tâm lý e dè của người nghiện và sự kỳ thị của xã hội. Mặc dù vậy trong nhiều năm trở lại đây chính sách của nhà nước cũng như nhận thức của xã hội về người sử dụng ma tuý tại Việt Nam đã có nhiều thay đổi, điều đó chứng tỏ chúng ta có thể tiếp tục tạo ra những chuyển biến tích cực hơn nữa bằng sự nỗ lực và phối hợp chặt chẽ giữa nhiều ngành và lĩnh vực. Điều này đóng góp vai trò quan trọng trọng việc tạo nên sự thành công của mô hình “Hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi đối với người tham gia cai nghiện ma tuý”.