IAEA cảnh báo 'thử thách khắc nghiệt nhất" với Ukraine

Nga gần đây đã tăng cường tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, khiến đất nước rơi vào tình trạng nguy hiểm khi thời tiết lạnh hơn đang đến gần.

"Hệ thống năng lượng của Ukraine đã vượt qua hai mùa đông trước nhờ vào sự kiên cường, can đảm và sáng tạo của người dân cùng với sự đoàn kết mạnh mẽ từ các đối tác quốc tế," Giám đốc điều hành IEA, Fatih Birol, cho biết trong tuyên bố hôm 19/9

"Nhưng mùa đông này sẽ là thử thách khắc nghiệt nhất mà họ phải đối mặt".

Trong tháng Tám, Nga đã phát động một trong những cuộc tấn công trên không lớn nhất vào Ukraine kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Phía bắn hơn 200 tên lửa và máy bay không người lái chủ yếu nhằm vào cơ sở hạ tầng năng lượng. Cuộc tấn công đã gây ra mất điện ở một số thành phố của Ukraine, ảnh hưởng đến hàng triệu hộ gia đình. Ukraine cũng liên tục tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga.

Trước khi Moscow thực hiện cuộc tấn công đó, hơn hai phần ba công suất phát điện trước chiến tranh của Ukraine đã không hoạt động vì bị phá hủy, hư hại hoặc bị lực lượng Nga chiếm đóng, IEA cho biết.

Điều này đã dẫn đến tình trạng mất điện luân phiên, cũng ảnh hưởng đến nguồn cung nước, trở thành đặc điểm của cuộc sống hàng ngày ở Ukraine.

Cơ quan này cảnh báo: "Tình hình có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi ngày càng ngắn lại và thời tiết càng lạnh. Một khoảng cách lớn giữa nguồn cung điện hiện có và nhu cầu cao điểm có thể xuất hiện, dẫn đến nguy cơ gián đoạn nghiêm trọng hơn đối với các bệnh viện, trường học và các cơ sở quan trọng khác trong mùa đông khắc nghiệt".

IEA ước tính rằng sự thiếu hụt điện của Ukraine có thể đạt tới 6 gigawatt trong mùa đông này, tương đương gần một phần ba nhu cầu cao điểm dự kiến và tương đương với nhu cầu cao điểm hàng năm của Đan Mạch chẳng hạn.

IAEA đề ra 10 biện pháp mà Ukraine và các đồng minh nên thực hiện để giải quyết các rủi ro đối với nguồn cung năng lượng của đất nước. Những biện pháp này bao gồm tăng cường an ninh vật lý và an ninh mạng cho cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng, đẩy nhanh việc giao hàng thiết bị và linh kiện cho sửa chữa, đầu tư vào hiệu quả năng lượng và tăng cường khả năng nhập khẩu điện và khí tự nhiên từ Liên minh châu Âu.

Tuy nhiên, theo báo cáo, phòng không hiệu quả là "biện pháp quan trọng nhất" để bảo vệ mức dịch vụ năng lượng tối thiểu ở Ukraine trong những tháng tới.

Hỗ trợ từ tài sản bị phong tỏa của Nga

Để giúp Ukraine vượt qua mùa đông sắp tới, EU sẽ chi 160 triệu euro (179 triệu USD) — bao gồm 60 triệu euro (67 triệu USD) cho viện trợ nhân đạo cho nơi trú ẩn và lò sưởi, và 100 triệu euro (112 triệu USD) cho công việc sửa chữa và năng lượng tái tạo, với số tiền lớn hơn đến từ lợi tức của các tài sản bị phong tỏa của Nga.

"Việc Nga phải trả cho những tàn phá mà họ đã gây ra là hợp lý" - Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói với các phóng viên hôm 19/9. Bà cũng lưu ý rằng EU đã đóng góp ít nhất 2 tỷ euro (2,2 tỷ USD) cho hệ thống năng lượng của Ukraine kể từ khi Nga bắt đầu xâm lược quy mô lớn.

Hiện Ukraine đang nỗ lực sửa chữa cơ sở hạ tầng năng lượng  và kết nối lưới điện của họ với phần còn lại của châu Âu nhằm đáp ứng hơn 25% nhu cầu năng lượng của đất nước trong mùa đông này, theo Chủ tịch của cơ quan điều hành EU.

Chẳng hạn, một nhà máy điện nhiệt ở Litva đang được tháo dỡ và vận chuyển đến Ukraine, nơi nó sẽ được lắp ráp lại. EU cũng đã gửi các tấm pin mặt trời đến 21 bệnh viện trong nước, tám trong số đó sẽ được "trang bị đầy đủ" trước mùa đông, bà cho biết.

Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal gần đây đã cảnh báo nguy cơ với đất nước trong mùa đông tới. Ông cho biết, Nga đã phá hủy hoàn toàn gần như tất cả các nhà máy điện ở thành phố Kharkov.

Thiếu hụt nặng nề

"Độ bền vững về năng lượng sẽ là một trong những thách thức lớn nhất của chúng tôi vào mùa thu và mùa đông này. Chúng tôi đã vượt qua ba mùa sưởi ấm thành công, nhưng mùa đông này sẽ không dễ dàng hơn, có thể còn khó khăn nhất" - ông Shmyhal nói.

Chính quyền Ukraine đã tổ chức chuyển giao các nhà máy nồi hơi di động nhỏ đến thành phố, với công suất không vượt quá một megawatt.

Bộ trưởng Năng lượng Ukraine, Herman Galushchenko, cũng nói rằng mùa đông tới sẽ là mùa đông khó khăn nhất trong lịch sử Ukraine.

Theo ông, đất nước đã mất một nửa công suất phát điện. Nhập khẩu điện sẽ không đủ để vượt qua mùa lạnh, ông nói. Các cắt điện luân phiên có thể kéo dài thêm hai hoặc ba năm nữa. Hệ thống năng lượng của Ukraine sẽ chỉ được khôi phục vào năm 2027-2028.