IS sụp đổ trong năm 2016?

Một phiến quân IS cầm cờ đi lại nhởn nhơ ở Syria năm 2015.

Ngày 27.3, thành cổ Palmyra được quân chính phủ Syria giải phóng dưới sự hỗ trợ của máy bay Nga oanh kích. Palmyra được thu về tay quân đội Syria là một bước tiến quan trọng hướng tới giải phóng thành phố Deir Ez-zor và Raqqa đang nằm trong sự kiểm soát của IS.

Sau hai năm bị đánh ác liệt, tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS vẫn tồn tại ở Syria và Iraq. Năm 2015, IS mất 14% lãnh thổ vào tay quân đội Syria. 3 tháng đầu năm nay, khủng bố IS tiếp tục chịu tổn thất 8% lãnh thổ cai quản, theo đánh giá của tạp chí quân sự IHS Jane.

Nếu IS tiếp tục mất đất với tốc độ này, nhiều chuyên gia tin rằng năm 2016 sẽ là năm cuối cùng IS tồn tại. Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu vẫn giữ thái độ lạc quan “vừa đủ” với những nhận định nêu trên.

Jacob Zen từ Quỹ Jamestown cho rằng IS có thể vẫn cầm cự trong năm nay dù suy yếu rất nhiều. “Tôi nghĩ rằng IS sẽ vẫn kiểm soát thành phố Mosul và Raqqa trong năm 2016. Hiện tại, sự tập trung của cộng đồng quốc tế vẫn hướng vào giải quyết vấn đề ở các khu vực tây bắc Syria, trong đó tỉnh Afrin là một địa điểm trọng yếu. Tuy nhiên năm 2017, tôi cho rằng sự tấn công tổng lực của quân đội Syria, Iraq và liên quân quốc tế sẽ dẹp tan IS khỏi Raqqa và Mosul”, Jacob trả lời trên Al-Monitor.

“Hai thành trì này nếu được giải phóng sẽ buộc nhiều thành viên IS chạy trốn sang hàng ngũ của Al-Qaeda”. Trước đây, Al-Qaeda từng dự đoán thủ lĩnh tối cao IS Abu Bakr al-Baghdadi hơi vội vàng khi tuyên bố thành lập nhà nước Hồi giáo mới khi lãnh thổ chưa chiếm đủ nhiều.

Tình hình hiện nay cho thấy IS đang dần mất đi sức kháng cự mạnh mẽ và đang dần rút khỏi Raqqa và Deir Ezzor. Nhóm khủng bố sử dụng chiến thuật tấn công du kích thay vì cận chiến trong thành phố. Tuy nhiên, IS vẫn nắm được phần nhiều lãnh thổ. Khi đối đầu với quân đội Syria và lực lượng tự vệ người Kurd (YPG), IS thường sử dụng chiến thuật tấn công bằng vũ khí cài bom tự sát hoặc phản công nhằm hạn chế các trận đánh lớn.

Binh lính Syria có mặt ở thành cổ Palmyra sau giải phóng.

IS mất rất nhiều nhân lực, địa điểm kho vận và nguồn tài chính dồi dào qua Thổ Nhĩ Kỳ và Jordan nhưng chúng vẫn còn căn cứ rất mạnh ở Syria và Iraq. Dù mất nhiều đất, IS vẫn kiểm soát 4/5 diện tích lãnh thổ chiếm được và dân số hơn 6 triệu người dưới vòng cai trị.

Theo Jacob, muốn tiêu diệt IS thì điều quan trọng nhất là diệt trừ những thứ trọng yếu nhất của chúng. Jacob cảnh báo nếu việc tiêu diệt IS không “tới nơi tới chốn” và sự chuyển dịch chính trị không hợp lý, IS phiên bản 2.0 sẽ xuất hiện và thế giới sẽ phải trả cái giá đắt hơn rất nhiều. Do đó, Jacob đề xuất phương án tiêu diệt dần sinh lực IS trong 2,3 năm thay vì đánh úp và thắng luôn.

Có hai mâu thuẫn lớn hiện nay giữa những người ủng hộ tiêu diệt chủ nghĩa khủng bố toàn cầu hay tập trung vào các biện pháp mang tính địa phương để diệt trừ IS ở Syria và Iraq. Theo nhiều chuyên gia, chiến lược tốt nhất là dần dần làm suy yếu sự hỗ trợ dành cho IS. Điều này sẽ mất nhiều năm trời.  

Chìa khóa giải quyết vấn đề còn nằm ở sự hòa giải giữa người Shiite và Sunni cũng như tiến trình hòa hợp sắc tộc ở Syria và Iraq. Trận chiến 10 năm ở Iraq và nội chiến 5 năm ở Syria cho thấy nếu không hòa giải sắc tộc thì vĩnh viễn không có hòa bình thực sự.

Do vậy, năm 2016 này IS chắc chắn sẽ mất đi nhiều nguồn lực đang sở hữu cũng như co cụm về mặt tổ chức. Các kênh tuyên truyền của IS cũng mất đi tính hiệu quả như trước đây. Tuy nhiên, bóng ma của chủ nghĩa khủng bố sẽ vẫn tiếp tục. Bóng ma này hoàn toàn có thể nảy nở trong thế giới Hồi giáo, nơi mà tôn giáo và các đảng phái dày đặc ngày đêm đấu đá nhau.

Vẫn còn quá sớm để dự báo IS sẽ tuyệt diệt trong năm 2016. Cách tiếp cận thực tế nhất là một giải pháp dài hơi với sự tranh đấu của cộng đồng quốc tế.

Giải phóng Palmyra là bước đệm quan trọng nhằm tấn công Raqqa và Deir Ezzor.