“Không nên ứng cử để thử dân chủ thế nào”

Ông Nguyễn Văn Pha - Phó Chủ tịch Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Pha - Phó Chủ tịch Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã nói như vậy khi trao đổi với báo chí xung quanh công tác bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XIV và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021.

Người tự ứng cử cũng bình đẳng như người được đề cử

Thưa ông đối với người tự ra ứng cử, liệu họ có thua thiệt gì so với những người được cơ quan, tổ chức giới thiệu?

- Tôi nghĩ không có chuyện người tự ứng ĐBQH, HĐND bị thua thiệt so với người ứng cử do cơ quan, tổ chức giới thiệu. Người tự ứng cử không phải qua 3 bước mà cơ quan, tổ chức sàng lọc. Người tự ứng cử thấy mình có đủ điều kiện, họ làm hồ sơ và nộp. Nếu hồ sơ của họ không vấn đề gì không ai dám bác cả. Họ đương nhiên sẽ vào cùng nhóm người được giới thiệu ra Mặt trận Tổ quốc một cách bình đẳng. Tôi thậm chí còn nhìn nhận rằng, người tự ứng cử có nhiều cái thuận lợi hơn người được đề cử.

Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã định hướng rõ số lượng, thành phần cơ cấu đại biểu, nhưng không thấy nói đến người tự ứng cử, vậy họ nằm ở thành phần, cơ cấu nào?

- Hiện nay với ĐBQH và HĐND, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Thường trực UBND các cấp cũng không có cơ cấu về người tự ứng cử. Tuy nhiên trong bầu cử luôn xuất hiện chuyện đó nhưng việc đó không làm ảnh hưởng đến những người tự ra ứng cử. Luật có quy định là tốt nhưng luật không quy định cái đó nên chỉ dự kiến số người của các cơ quan, tổ chức. Trong quá trình bầu cử chúng ta đều biết người tự ứng cử khi đã đủ điều kiện cũng bình đẳng như những người được đề cử.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ninh Vũ Chí Thực tiếp nhận đơn thư của cử tri. Ảnh: Baoquangninh

MTTQ đảm bảo thế nào để người tự ứng cử không lo ngại việc bị phân biệt thưa ông?

- Không được phép phân biệt giữa người tự ứng cử và người được giới thiệu ứng cử. Ở hiệp thương lần thứ hai, các địa phương phải giới thiệu ít nhất số lượng người được giới thiệu ứng cử và tự ứng cử tối thiểu gấp đôi số lượng được bầu. Ví dụ một địa phương được bầu số lượng đủ 6 ĐBQH, trong đó có 4 người ở địa phương, 2 người ở T.Ư gửi về, địa phương vẫn phải giới thiệu 12 người, sau cộng với 2 người mà T.Ư gửi về nữa là lên tới 14 người, để đến hiệp thương lần ba đưa ra biểu quyết. Nếu thỏa thuận được thì biểu quyết bằng giơ tay, không thì sẽ bỏ phiếu kín. Lúc đó sẽ cố gắng lựa chọn để làm sao mỗi đơn vị bầu cử dư ít nhất 2 người nếu đơn vị đó bầu lấy 3 người. Với số lựa chọn đông như vậy rõ ràng là có người tự ứng cử trong đó. Không có chuyện không có cơ cấu theo định hướng thì bị loại ra.

Nhiều người trượt ngay tại nơi cư trú

Là người làm công tác Mặt trận, ông có khuyến nghị gì đến những trường hợp tự ra ứng cử, thưa ông?

- Tôi khuyến nghị người tự ứng cử ĐBQH, đại biểu HĐND phải xác định một cách thật nghiêm túc chứ không nên tự ứng cử theo kiểu thử xem dân chủ được thể hiện thế nào. Làm như thế mất thời gian công sức của người đó cũng như công sức của MTTQ và các cơ quan khác.

Người tự ứng cử phải tự xác định 3 điều: Thứ nhất anh phải xem có đủ các tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật không. Thứ hai nếu trúng cử rồi có đủ điều kiện để làm như đã hứa với cử tri hay không. Thứ ba, cái này rất quan trọng, không chỉ người được tự ứng cử mà cả người được giới thiệu ứng cử, đó là uy tín ở nơi cư trú thế nào.

Qua những lần bầu cử trước cho thấy, nhiều người tự ứng cử bị "trượt" ngay chính nơi họ cư trú. "Trượt" là vì anh muốn thử, trong khi bản thân không gương mẫu ở nơi mình sinh sống chấp hành chính sách, pháp luật; không gắn bó với nhân dân, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể nơi mình sinh sống...

MTTQ có những giám sát thế nào để tránh những tiêu cực xảy ra trong vận động bầu cử thưa ông?

- Luật lần này tiếp tục có những quy định rất chặt chẽ trong việc vận động bầu cử. Đó là người ứng cử không được dùng tiền bạc, vật chất hay những phương tiện khác để dụ dỗ, cưỡng ép, mua chuộc cử tri. Việc này MTTQ và các cơ quan đoàn thể sẽ giám sát rất chặt chẽ.

Làm thế nào để nhận ra việc mua chuộc cử tri, nếu người ứng cử đi vận động bầu cử họ tặng cử tri thôn xã đó những món quà kiểu từ thiện thì sao, thưa ông?

- Cả năm cả đời anh không về thôn, xã đó, tự dưng hôm nay về làm việc này, việc kia đem lại lợi ích tức thì cho người dân thì rõ ràng có dấu hiệu tìm cách mua chuộc cử tri. Tôi nói trường hợp 2 ĐBQH tự ứng cử và trúng cử tại Nghệ An (ĐB Nguyễn Minh Hồng, ĐB Phan Văn Quý), họ có ý thức tự ứng cử tại Nghệ An từ lâu.

Trước đó, họ đã bỏ tiền đầu tư xây dựng trường học, bệnh viện, mở doanh nghiệp thu hút con em địa phương vào làm việc. Rõ ràng những việc làm đó thể hiện sự đầu tư, đóng góp cho quê hương. Khi họ tự ra ứng cử đại biểu Quốc hội mọi việc cũng diễn ra một cách rất bình thường, tự nhiên.

Xin cảm ơn ông!