Lần đầu tiên Mỹ tuyên bố việc Israel sử dụng vũ khí có thể vi phạm luật pháp quốc tế

Việc Israel sử dụng vũ khí của Mỹ có thể đã vi phạm luật pháp quốc tế - kết luận này được đưa ra trong một báo cáo của Bộ Ngoại giao gửi Quốc hội theo Bản ghi nhớ An ninh Quốc gia (NSM) mới mà Tổng thống Joe Biden ban hành vào đầu tháng Hai.

Theo Reuters, báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ có nhiều mâu thuẫn và không đưa ra đánh giá dứt khoát: Nó liệt kê nhiều báo cáo đáng tin cậy về tổn hại dân sự và cho biết Israel ban đầu không hợp tác với Washington để tăng cường hỗ trợ nhân đạo cho vùng đất này. Nhưng trong mỗi trường hợp, họ cho biết họ không thể đưa ra đánh giá dứt khoát liệu có bất kỳ hành vi vi phạm pháp luật nào xảy ra hay không.

"Do sự phụ thuộc đáng kể của Israel vào các vật phẩm quốc phòng do Mỹ sản xuất, thật hợp lý khi đánh giá rằng các vật phẩm quốc phòng thuộc phạm vi NSM-20 đã được lực lượng an ninh Israel sử dụng kể từ ngày 7/10 trong các trường hợp không phù hợp với nghĩa vụ IHL của họ hoặc với các biện pháp thực hành tốt nhất đã được thiết lập để giảm nhẹ các hành vi gây tổn hại dân sự", Bộ Ngoại giao cho biết trong báo cáo.

"Israel chưa chia sẻ thông tin đầy đủ để xác minh xem liệu các vật phẩm quốc phòng của Mỹ thuộc phạm vi NSM-20 có được sử dụng cụ thể trong các hành động bị cáo buộc là vi phạm IHL hoặc IHRL ở Gaza, hoặc ở Bờ Tây và Đông Jerusalem trong thời gian báo cáo hay không".

Vì lý do đó, chính quyền Mỹ cho biết họ vẫn thấy sự đảm bảo của Israel là đáng tin cậy rằng họ đang sử dụng vũ khí của Mỹ phù hợp với luật pháp quốc tế.

Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Chris Van Hollen cho biết chính quyền đã "lẩn tránh tất cả các câu hỏi khó" và tránh xem xét kỹ liệu hành vi của Israel có đồng nghĩa với việc cắt viện trợ quân sự hay không.

Ông nói với các phóng viên: "Báo cáo này mâu thuẫn với chính nó vì nó kết luận rằng có cơ sở hợp lý để tin rằng đã xảy ra vi phạm luật pháp quốc tế, nhưng đồng thời lại nói rằng họ không phát hiện ra sự không tuân thủ".

Các quan chức y tế tại khu vực do Hamas cai trị cho biết hơn 34.000 người Palestine đã thiệt mạng trong cuộc tấn công kéo dài 7 tháng của Israel vào Dải Gaza. 

Hành vi quân sự của Israel ngày càng bị giám sát chặt chẽ với số người chết tăng vọt và mức độ tàn phá ở Dải Gaza.

Các quan chức Mỹ tại Bộ Ngoại giao đã bị chia rẽ về vấn đề này. Reuters đưa tin vào cuối tháng 4 rằng các quan chức của ít nhất bốn văn phòng trong cơ quan này đã nêu lên những lo ngại nghiêm trọng về hành vi của Israel ở Gaza, đưa ra những ví dụ cụ thể về việc nước này có thể vi phạm luật pháp.

Tổ chức nhân quyền Tổ chức Ân xá Quốc tế vào cuối tháng 4 cho biết vũ khí do Mỹ cung cấp cho Israel đã được sử dụng để "vi phạm nghiêm trọng" luật nhân đạo và nhân quyền quốc tế, nêu chi tiết các trường hợp cụ thể về cái chết và thương tích dân sự cũng như các ví dụ về sử dụng vũ lực gây chết người bất hợp pháp.

Họ cho biết, chính phủ Mỹ đã xem xét nhiều báo cáo đặt ra câu hỏi về việc Israel tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý và những biện pháp tốt nhất để giảm thiểu tác hại cho dân thường.

Những cuộc tấn công đó bao gồm các cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạ tầng dân sự, các cuộc tấn công vào các khu vực đông dân cư và những cuộc tấn công khác đặt ra câu hỏi liệu "tổn hại dân sự dự kiến có thể quá mức so với mục tiêu quân sự được báo cáo hay không".

Theo báo cáo công bố hôm thứ Sáu10/5, trong khoảng thời gian sau ngày 7/10, Israel "không hợp tác đầy đủ" với Mỹ và các nỗ lực quốc tế khác để đưa viện trợ nhân đạo vào Gaza. Nhưng báo cáo nói rằng điều này không vi phạm luật pháp Mỹ ngăn chặn việc cung cấp vũ khí cho các quốc gia hạn chế viện trợ nhân đạo của Mỹ.

Họ cho biết Israel đã hành động để cải thiện việc cung cấp viện trợ kể từ khi Biden cảnh báo Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong một cuộc gọi vào đầu tháng trước rằng Washington sẽ ngừng cung cấp một số vũ khí nếu tình hình nhân đạo không được cải thiện.

Báo cáo mà Washington đã quyết định giải mật cho biết các hành vi vi phạm cá nhân không nhất thiết bác bỏ cam kết của Israel đối với luật nhân đạo quốc tế, miễn là nước này thực hiện các bước điều tra và buộc những người vi phạm phải chịu trách nhiệm.

"Mối lo ngại của Israel về những sự cố như vậy được phản ánh qua thực tế là nước này đã tiến hành một số cuộc điều tra nội bộ" - báo cáo cho biết và nhắc tới những trường hợp nhân viên cứu trợ nhân đạo bị giết hoặc các hoạt động quân sự diễn ra trong khu vực được bảo vệ. 

Những phát hiện trong báo cáo có thể khiến  quan hệ với Israel trở nên căng thẳng hơn vào thời điểm hai bên ngày càng bất đồng về kế hoạch tấn công Rafah của Israel, một động thái mà Washington đã nhiều lần cảnh báo chống lại.

Biden đã tạm dừng một gói vũ khí viện trợ cho Israel và cho biết Mỹ đang xem xét các gói khác ngay cả khi ông nhắc lại cam kết hỗ trợ lâu dài cho đồng minh. Việc tạm dừng này là một thay đổi chính sách lớn về phía Mỹ với Israel.