Lễ hội Xăng Khan độc đáo, ý nghĩa của đồng bào Thái

Mục đích và ý nghĩa của lễ hội Xăng Khan là tạ ơn các thầy mo đã dạy cách bốc thuốc chữa bệnh cứu người. Bà Lô Thị Hương - Giám đốc Trung tâm Văn hóa huyện Quỳ Châu (Nghệ An) cho biết: Trước đây lễ hội Xăng Khan thường diễn ra từ 2 - 3 ngày, nay chỉ gói gọn trong 1 ngày 1 đêm.

 Ông mo cầu khấn cho bản làng yên vui, ao nhiều cá, ruộng nhiều lúa.  Ảnh: L.S 

Nghi thức chính của lễ hội Xăng Khan không cầu kỳ tốn kém, lễ vật thường là 7 - 10 vò rượu cần, 2 con lợn, 2 con gà cùng cá nướng, trầu cau… Vật không thể thiếu trong lễ hội là cây Boọc mạy được dựng ngay giữa nhà, là nơi để hành lễ. Cây Boọc mạy được làm từ cây tre hoặc nứa già, cao 4m, được khoét nhiều lỗ chia thành nhiều tầng khác nhau. Mỗi lỗ được bố trí treo những vật tượng trưng như chim, cá, ve sầu, rắn… Những vật này làm từ ruột cây sắn, cây tang trong rừng, được nhuộm màu xanh, đỏ, tím, vàng… Trên đỉnh cây Boọc mạy cắm một cây ô hình vuông, được các thiếu nữ dùng khi các ông mo nhảy Xăng Khan.

Bên cây Boọc mạy là một giàn chiêng, trống, cây Bong Bu (làm từ các ống nứa, dài khoảng 50cm) gõ xuống tấm ván theo nhịp chiêng, trống nếu không có những vật dụng này thì không phải là hội Xăng Khan. Khi hành lễ ông mo dẫn đầu tiếp theo là những phụ nữ đi sau. Và mỗi ông mo có một phụ nữ cầm ô theo sau cất điệu hát và múa bên cây Boọc mạy. Đây là lúc sôi nổi, náo nhiệt nhất của hội Xăng Khan. Tất cả mọi người cùng nhảy múa hết mình, hòa trong những âm vang nhộn nhịp của tiếng chiêng, trống.

Nghệ nhân Vi Ngọc Châu, xã Châu Hoàn, huyện Quỳ Châu, Nghệ An cho biết, điểm nhấn của Lễ hội Xăng Khan là lúc ông mo với những lời cầu khấn cho bản làng yên vui, ao nhiều cá, ruộng nhiều lúa, nhà nhà giàu có, mọi người đều khỏe mạnh, con cái thành đạt, ai cũng ăn nên làm ra… Các bài cúng lễ Xăng Khan thường là những bài sử thi, trường ca, truyền thuyết bằng văn vần, kể về thuở khai lập bản mường, về những anh hùng dân tộc Thái, về cuộc sống thần linh, tổ tiên trên Mường trời…