Lê Trung Hưng

Trải gần một nghìn năm lịch sử bang giao của nhà nước Đại Việt với các triều đình phong kiến Trung Hoa, nhiều thế hệ sứ thần nước Nam ta rạng rỡ tên tuổi, làm vẻ vang dân tộc giống nòi, trong số đó các sứ thần có quê Thái Bình từng vang danh đất Bắc chiếm tỷ lệ khá cao, trong đó có 2 Trạng nguyên, một bảng nhãn.

Theo sách “Đại Việt thông sử”, Lê Trang Tông là vị vua đầu tiên của nhà Lê Trung hưng. Và theo nội dung của giai thoại trên thì trong dân gian thời ấy đã mặc nhiên thừa nhận Chúa Chổm chính là vua Lê Trang Tông?

Có một sự trùng hợp đến kỳ lạ là năm Mậu Thìn (1628), con trai trưởng của cụ Nguyễn Duy Thì là Nguyễn Duy Hiểu (1602 – 1639) cũng đỗ Hoàng giáp khi 27 tuổi. Cả hai cha con đều làm quan đồng triều phò giúp Vua Lê, Chúa Trịnh.

Tiến sĩ Nguyễn Công Hãng (1680 - 1732) tự là Đại Thành, hiệu Tĩnh Trai quê ở xã Phù Chẩn, huyện Đông Ngàn, phủ Từ Sơn, trấn Kinh Bắc (nay thuộc thôn Roi Sóc, xã Phù Chẩn, TP Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh).

Để có tập thơ được hoàn thiện tối đa, Phùng Khắc Khoan đã đưa cho Thượng thư bộ Lại Trương Vị xem mà xin lời đề tựa. Trương Vị đã dâng lên Minh Thần Tông tập thơ của Phùng Khắc Khoan, vua Minh xem rất lấy làm bằng lòng, vui thích...

Lê Quý Đôn được xem là nhà bác học vĩ đại của Việt Nam trong thời kỳ phong kiến với kiến thức sâu rộng và những đóng góp to lớn cho đất nước. Tên của ông được đặt cho 8 trường chuyên ở Việt Nam.

Vương triều Hậu Lê được lập nên sau 10 năm “nếm mật nằm gai" đánh đuổi giặc Minh (1418- 1427) là triều đại có những đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước, để lại nhiều dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Việt Nam.

Thấy tội trạng của đứa con đã rành rành, chiếu luật phải lĩnh án tử, Nguyễn Văn Giai liền tán thành, lại cho dân sở tại mở hội vui hát ba ngày để chứng tỏ bản án là công bằng, đúng đắn và luật pháp triều đình không vì con quan đại thần ngự sử mà nương nhẹ.

Việc kỵ húy dẫn đến thay đổi tên địa danh thời Lê sơ không được sử sách ghi chép nhiều, nhưng được ghi rất nhiều ở thời Lê trung hưng. Có lẽ do thời đó, các chúa Trịnh cũng bắt cả nước kiêng húy tên mình, nên ban hành lệnh về kỵ húy tên vua, chúa rất chặt chẽ.

52 tuổi mới đỗ tiến sĩ, Trạng Bùng từng khiến vua Minh phải sửng sốt thán phục vì tài học rộng, hiểu cao, gọi ông là "Phùng Kỳ lão".