Lú lẫn, tử vong... vì ngộ độc thiếc

Ngộ độc ngỡ bị... sốc tình cảm

TS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, Trung tâm đã ghi nhận một chùm ca ngộ độc thiếc nặng. Đây là những trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính đầu tiên tại Việt Nam được phát hiện

Theo bác sĩ Nguyên, chuỗi các bệnh nhân nhiễm độc thiếc được phát hiện từ trường hợp anh N.Đ.H (35 tuổi), nhập viện ngày 9/7 với biểu hiện rối loạn tâm thần, kích động, lẫn lộn, sau đó đi vào hôn mê. Trên phim cộng hưởng từ não có hiện tượng tổn thương chất trắng lan tỏa nặng nề, nhiễm toan chuyển hóa và hạ kali máu nặng.

Bố anh H mới mất được 49 ngày, anh lại vừa bị người yêu chia tay, do đó khi xuất hiện các triệu chứng trên, mọi người trong gia đình và người thân chỉ cho rằng bệnh nhân bị sốc tình cảm. Khi bệnh nhân có các biểu hiện rối loạn tâm thần nặng thì gia đình mới đưa đi viện. Tuy nhiên, tiến triển bệnh nặng nhanh nên bệnh nhân đã không qua được, gia đình xin đưa về. Từ thông tin gia đình bệnh nhân cho biết, nhiều công nhân khác ở cùng công ty với anh H cũng có triệu chứng như vậy.

Qua sàng lọc, các bác sĩ đã phát hiện thêm 6 người làm cùng công ty với anh H có các triệu chứng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, kích động, hành vi bất thường. Chụp cộng hưởng từ sọ não có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não, xét nghiệm máu có nhiễm toan chuyển hóa, hạ kali máu nặng. Các bệnh nhân này đều làm tại một công ty sản xuất mành rèm ở Hải Dương. Trước khi vào làm sức khỏe bình thường nhưng sau khi làm việc ở đây (ít nhất là 4 ngày và lâu nhất là 1 tháng), các bệnh nhân đã bị rối loạn tâm thần, sức khỏe suy sụp rất nhanh.

Bác sĩ Nguyên cho biết, trước tình hình dịch tễ nghiêm trọng, Trung tâm Chống độc đã truy tìm tất cả các nguồn thông tin y học, kể cả hỏi ý kiến của các bạn bè, chuyên gia, đồng nghiệp trên quốc tế về chống độc để tìm nguyên nhân.

“Lúc đầu, chúng tôi gần như bế tắc trong việc tìm nguyên nhân ngộ độc của các bệnh nhân. Trong khi đó, bệnh tiến triển nặng rất nhanh, đe dọa mạng sống của các bệnh nhân. Hơn nữa, tình hình dịch tễ nguy hiểm, vì có bệnh nhân chỉ làm ở công ty đó 4 ngày đã bị nhiễm độc nặng. Nếu để lâu hơn mà không tìm được nguyên nhân sẽ có nhiều người nguy hiểm” - bác sĩ Nguyên kể lại.

Rất may sau đó, các bác sĩ đã tìm thấy trên y văn thế giới có một vài trường hợp bị bệnh khi làm việc trong hoàn cảnh gần tương tự. Với sự giúp đỡ của Viện Hóa thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, bệnh nhân được chỉ định và làm xét nghiệm định lượng kim loại thiếc. Kết quả xét nghiệm mẫu máu lưu lại của bệnh nhân H trước khi tử vong cho thấy, nồng độ thiếc trong máu cao hơn mức cho phép trên 50 lần.

Một công nhân khác là N.K.C (42 tuổi, quê ở huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình) vào viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, ở nhà lái xe đi lang thang quanh làng. Kết quả xét nghiệm máu có rối loạn nặng. Nồng độ thiếc trong máu hơn 200 micogam/lít, nghĩa là tăng gấp hơn 40 lần ngưỡng cho phép.

Đáng chú ý, trong số các bệnh nhân trên, có người đến kiểm tra mặc dù không có triệu chứng lâm sàng, nhưng khi xét nghiệm, bác sĩ thấy có hạ kali máu nặng, có nhiễm toan chuyển hóa hoặc tổn thương não trên phim cộng hưởng từ và nồng độ thiếc trong máu tăng rõ. Các bệnh nhân chia sẻ cũng có những người khác cùng làm ở bộ phận đó trong thời gian ngắn, chỉ một số ngày, nhưng thấy mệt, khó chịu và không chịu nổi, đã phải tự bỏ việc. Như vậy, theo các bác sĩ điều trị, rất có thể có những người khác bị nhiễm độc tương tự nhưng chưa được phát hiện…

Chưa có phác đồ điều trị ngộ độc thiếc

Qua thông báo lại của Bệnh viện tỉnh và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hải Dương, đã có 15 bệnh nhân tới Bệnh viện tỉnh Hải Dương khám, trong đó có 8 bệnh nhân ù tai, nghe kém, 6 bệnh nhân có hạ kali máu. Các bệnh nhân này được khuyến cáo cần nhập viện để đánh giá tiếp và điều trị. Tuy nhiên chưa có ai trở lại nhập viện, do đó nguy cơ nhiễm độc và di chứng là rất đáng ngại.

Bác sĩ Nguyên cho biết, các bệnh nhân trên bị nhiễm độc cấp tính thiếc với các đặc điểm điển hình do hợp chất thiếc hữu cơ gây ra. Thiếc gồm có thiếc dạng nguyên thể kim loại, các hợp chất thiếc vô cơ và các hợp chất thiếc hữu cơ. Thiếc kim loại và thiếc vô cơ về cơ bản không độc. Các hợp chất thiếc hữu cơ có độc tính rất cao, rất dễ hấp thu qua đường hô hấp, qua da và qua đường tiêu hóa.

Độc nhất là các hợp chất thiếc triethyl và thiếc trimethyl. Đây là các hợp chất có một công dụng là làm chất ổn định nhựa (plastic stabilizer), ổn định nhiệt (heat stabilizer), được cho vào nhựa giúp nhựa bền vững với nhiệt. Nhiễm độc thiếc hữu cơ gây nhiều tổn thương nặng ở các cơ quan, bao gồm não (gây các rối loạn tâm thần kinh và tổn thương chất trắng), tổn thương gan, thận, miễn dịch, máu...

"Trên thế giới và trong nước vẫn chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc, do đó, việc điều trị khó khăn, các bác sĩ phải vừa điều trị, vừa theo dõi sát để đánh giá điều chỉnh, trong khi nguy cơ tổn thương não không rõ tiến triển ra sao, hồi phục, nặng lên hay để lại di chứng gì" - bác sĩ Nguyên chia sẻ.