Luật Đất đai (sửa đổi): Nêu bật trách nhiệm của Nhà nước khi cấp sổ đỏ cho đất không giấy tờ

Luật Đất đai (sửa đổi) tăng thêm 10 năm cho việc cấp sổ đỏ với đất không có giấy tờ

Quốc hội vừa chính thức thông qua Luật Đất đai (sửa đổi), trong đó, quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Theo đó, việc cấp sổ đỏ cụ thể cho các hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ được căn cứ trên các mốc thời gian sử dụng đất khác nhau.

Cụ thể, Luật Đất đai (sửa đổi) chia các nhóm trường hợp được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với đất không có giấy tờ thành 3 giai đoạn. Thứ nhất, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước ngày 18/12/1980, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp.

Thứ hai là, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất từ ngày 18/12/1980 đến trước ngày 15/10/1993, nay được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp. Và thứ ba là, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất từ ngày 15/10/1993 đến trước ngày 1/7/2014, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là không có tranh chấp. Với các trường hợp này, các quy định cụ thể về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sẽ được thực hiện khác nhau.

Ngoài ra, Luật Đất đai (sửa đổi) cũng quy định hộ gia đình, cá nhân thuộc đối tượng được giao đất nông nghiệp theo quy định tại khoản 1 Điều 118 của Luật này đã sử dụng đất ở, đất phi nông nghiệp trước ngày 1/7/2024 mà không có các giấy tờ quy định, có đăng ký thường trú tại địa phương thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất.

Bên cạnh đó, các hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định vào mục đích thuộc nhóm đất nông nghiệp, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với diện tích đất đang sử dụng nhưng không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp cho cá nhân quy định.

Thời hạn sử dụng đất tính từ ngày được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Với diện tích đất nông nghiệp còn lại (nếu có) phải chuyển sang thuê đất của Nhà nước. Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Các quy định chi tiết hơn về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho đất không có giấy tờ sẽ được Chính phủ quy định tại Nghị định hướng dẫn thi hành Luật.

Luật Đất đai (sửa đổi) đảm bảo quyền lợi trong việc cấp sổ đỏ cho người dân

Thực tiễn tại các địa phương, nhiều trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp, đã được cấp sổ. Quá trình sử dụng có phát sinh biến động như cha mẹ để thừa kế, tặng cho, hộ gia đình tách hộ riêng để ở, bán bớt một phần đất… dẫn đến việc tách thửa, xây nhà trên đất.

Đồng thời, pháp luật đất đai qua các thời kỳ chưa kịp điều chỉnh nên nhà đất phát sinh này chưa được cấp sổ. Điều này gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước về đất đai, quy hoạch… Do đó, người dân sử dụng đất cũng khó khăn khi quyền lợi khó được bảo đảm vì chưa có sổ.

Theo các chuyên gia, Luật Đất đai (sửa đổi) thông qua đã "nới" điều kiện để công nhận quyền sử dụng đất, cấp sổ cho hộ gia đình, cá nhân không có giấy tờ về quyền sử dụng đất, không vi phạm pháp luật đất đai, không thuộc trường hợp giao đất trái thẩm quyền đến trước ngày 1/7/2014. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân được có sổ.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. HCM cho biết, tại khoản 9 Điều 138 Luật Đất đai (sửa đổi) đã bổ sung quy định “có tính đổi mới” về trách nhiệm của Nhà nước phải cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho tất cả “người sử dụng đất” theo yêu cầu (có đơn đề nghị) hoặc cả trường hợp “người sử dụng đất” không có yêu cầu (không có đơn đề nghị) theo quy định.

"Đây là thay đổi rất lớn trong công tác quản lý nhà nước, bởi lẽ Luật Đất đai 2013 chưa quy định Nhà nước có trách nhiệm cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất cho các trường hợp đã đăng ký và đủ điều kiện theo quy định tại Điều này. Trước đó, theo Nghị định 43/2014/NĐ-CP, cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ thực hiện cấp Giấy chứng nhận khi người sử dụng đất có yêu cầu, có đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận. Có thể nói là trước khi thông qua Luật Đất đai sửa đổi thì Nhà nước "coi nhẹ" việc cấp sổ đỏ dẫn đến thực tế là không có địa phương nào có thể hoàn thành được 100% công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất", ông Châu nhận định.

Ví dụ, tại TP. HCM đã cấp Giấy chứng nhận đạt hơn 99% cho các thửa đất, nhưng vẫn còn một số trường hợp hộ gia đình, cá nhân chưa được cấp Giấy chứng nhận mặc dù đã sử dụng đất ổn định từ lâu đời hàng chục năm, trăm năm mà không có giấy tờ về quyền sử dụng đất và cũng không có nhu cầu thực hiện thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận.

Ông Lê Hoàng Châu cũng cho biết theo khoản 9 Điều 138 Luật Đất đai (sửa đổi) vừa bảo đảm được quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của “người sử dụng đất”, vừa thể hiện đầy đủ trách nhiệm của Nhà nước đối với “người sử dụng đất” và vừa nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước đối với đất đai và với các trường hợp Nhà nước chủ động thực hiện cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất.