Maroc và câu chuyện thần kỳ tại World Cup 2022: Thành công nhờ 16/26 "ngoại kiều"

Trước thềm World Cup 2022, có thể xem Maroc là tập thể "bí hiểm" nhất trong 32 đội tuyển góp mặt ở Qatar khi tồn tại nhiều mâu thuẫn nội bộ và những động cơ thi đấu không rõ ràng. Cụ thể, khoảng tháng 8 vừa qua, ĐTQG Maroc dưới thời HLV lão luyện Vahid Halilhodzic đã xảy ra những bất động nội bộ gay gắt. Hệ quả là một số trụ cột bày tỏ sự thất vọng, thậm chí tuyên bố chia tay "Những chú sư tử Atlas", trong đó nổi bật là Hakim Ziyech - ngôi sao bóng đá nổi tiếng và tài năng nhất của quốc gia này.

LĐBĐ Maroc không thể ngồi yên. Họ quyết định sa thải HLV Vahid Halilhodzic, bất chấp nhà cầm quân người Bosnia này đã giúp "Những chú sư tử Atlas" đoạt vé tham dự VCK World Cup 2022. Cái tên được mời về thay thế là Walid Regragui - người từng có 45 lần khoác áo ĐTQG Maroc khi còn là cầu thủ và có biệt danh "Quả bơ".

Thực tế, khi Walid Regragui ngồi "ghế nóng", không ít người đã bày tỏ sự nghi ngờ. Thứ nhất, Maroc hậu thời HLV Vahid Halilhodzic là một mớ hỗn độn với nhiều bất ổn, một số trụ cột mất đi ý chí chiến đấu... Thứ 2, Walid Regragui chưa có nhiều kinh nghiệm đỉnh cao khi bắt đầu nghiệp huấn luyện vào năm 2014 và chỉ dẫn dắt vài CLB tầm trung như FUS, Al-Duhail hay Wydad AC. Thành thành tích tốt nhất của ông là cùng Wydad AC vô địch CAF Champions League 2021/2022 (cúp C1 châu Phi). Thứ 3, Maroc không có nhiều thời gian chuẩn bị cho VCK World Cup 2022.

Thế nhưng rồi khi bước vào giải đấu, "Những chú sư tử Atlas" đã cất tiếng gầm vang, mang đến niềm tự hào cho thế giới Ả Rập trong một kỳ World Cup mà cộng đồng có gần nửa tỷ dân này mang danh chủ nhà. Maroc đứng đầu bảng F, nơi có sự hiện diện của Croatia, Bỉ và Canada. Họ thậm chí giành tới 7 điểm, với 2 thắng và 1 hòa. Bước vào vòng 1/8, Maroc cầm hòa Tây Ban Nha hùng mạnh 0-0 sau 120 phút và kết liễu đối thủ trên chấm luân lưu 11m khi thắng 3-0. Ở trận tứ kết với Bồ Đào Nha kết thúc rạng sáng nay, "Những chú sư tử Atlas" khiến cả thế giới bóng đá phải nhắc tới tên mình khi thi đấu quật cường để giành chiến thắng 1-0 sau 90 phút, trở thành đại diện châu Phi đầu tiên góp mặt ở vòng 4 đội mạnh nhất giải đấu danh giá nhất hành tinh. Trong 5 trận đã qua tại giải, Maroc ghi 6 bàn, chỉ lọt lưới 1 bàn và đó là bàn phản lưới nhà, chứ chưa có bất cứ cầu thủ đối phương nào phá được mành lưới của họ. Một thành tích vô cùng đáng tự hào.

Vậy điều gì đã làm nên thành công của Maroc tại World Cup 2022? Theo giới chuyên môn, thì ngoài tài năng của HLV Walid Regragui - người đã mang một làn gió mới tới cho Maroc, từ khích lệ tinh thần chiến đấu của cả đội, thuyết phục Hakim Ziyech trở lại ĐTQG và xây dựng một triết lý bóng đá khoa học, giàu sức mạnh, còn đến từ một tập thể vốn có tới 16 cầu thủ sinh ra và trưởng thành từ các nền bóng đá hàng đầu châu Âu.

Philippines của... châu Phi

FIFA có một thống kê đặc biệt: có 136 cầu thủ dự World Cup 2022 sinh ra ngoài lãnh thổ quốc gia mà họ đại diện.

Nếu thống kê này xuất hiện ở Đông Nam Á, chúng ta sẽ nghĩ ngay đến Philippines - đội bóng (hay rộng hơn là cả nền thể thao) từng nhận nhiều mai mỉa về chuyện nhập tịch cầu thủ. Nhưng chính xác hơn, thể thao Philippines có chính sách kêu gọi các VĐV kiều bào hồi hương.

Câu chuyện trở nên nhẹ nhàng hơn nếu chúng ta nhìn nó dưới góc độ mà Hayad phát biểu ở trên, khi những VĐV mang trong mình dòng máu Philippines thi đấu cho màu cờ Philippines.

Ở World Cup, đây từ lâu đã được xem là xu hướng đặc biệt của bóng đá toàn cầu. Senegal và Tunisia dự giải với gần 40% số tuyển thủ sinh ra tại Pháp. Người Nhật xem trọng truyền thống vẫn có một thủ thành mang cái tên rất "Tây" là Daniel Schmidt (sinh tại Mỹ). Và những nền bóng đá hùng mạnh như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Croatia... cũng có 10-30% tuyển thủ sinh trưởng bên ngoài lãnh thổ...

Nhưng nổi bật hơn hết là Maroc, với 16/26 tuyển thủ là những kiều bào. Điển hình nhất là Ziyech - ngôi sao số một của đội. Tiền vệ 29 tuổi đang khoác áo Chelsea này sinh tại Dronten (Hà Lan), là một thành viên trong cộng đồng hơn 300.000 người Maroc sinh sống tại xứ sở cối xay gió.

Và tài năng của anh hoàn toàn được bóng đá Hà Lan nuôi dưỡng. Ziyech từng thi đấu cho các đội U20 và U21 Hà Lan. Là một tài năng nở muộn, Ziyech không nhận được nhiều chú ý ở độ tuổi đôi mươi. Nhưng nhờ vậy, Maroc đã kịp thời chộp lấy cơ hội. 

Cùng với Ziyech, Hakimi (sinh tại Tây Ban Nha), Mazraoui, Amrabat (Hà Lan), Saiss (Pháp), Cheddira (Ý)... cũng là những trụ cột trở về khoác áo ĐT Maroc theo chính sách kêu gọi những cầu thủ kiều bào của quốc gia này.

Tại World Cup 1998, Maroc chỉ có 2 cầu thủ theo diện kể trên. Nhưng sự liên kết chặt chẽ giữa chính phủ nước này và kiều bào đã thay đổi mọi chuyện trong khoảng 20 năm trở lại đây. Một nghiên cứu cho thấy hơn 60% thanh niên gốc Maroc sinh sống tại châu Âu trở về thăm quê hằng năm. Điều này gần như trở thành một truyền thống, một nét tự hào của Maroc.

Hiện Maroc có một mạng lưới lớn các tài năng bóng đá để lựa chọn. Năm 2018, các cơ quan ngoại giao của nước này đã ghi nhận 4,2 triệu người Maroc sống ở nước ngoài, ước tính chiếm khoảng 10% dân số vào thời điểm đó.

Giáo sư Mohamed Ben Moussa tại Đại học Sharjah nhận định: "Nhiều cầu thủ trong đội tuyển Maroc có thể lựa chọn chơi cho các đội tuyển quốc gia châu Âu nhưng thay vào đó lại chọn chơi cho quốc gia gốc của họ".

Fatima-Ezzahra Hayad, một chuyên gia tiếp thị từ Sale, một thành phố ở Tây Bắc Maroc, cho biết việc có một cầu thủ ngôi sao như Hakimi trong đội, người được coi là một trong những hậu vệ hay nhất châu Âu mùa này, cũng tiếp thêm động lực cho đội.

Sự hiện diện của các cầu thủ như Hakimi, Mazraoui và những người sống ở quốc gia khác trong đội tuyển quốc gia Maroc chỉ ra một xu hướng lâu đời như chính World Cup: dòng người di cư Maroc đến châu Âu.

Said Saddiki, Giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Sidi Mohamed Ben Abdellah ở Fes, nói rằng những người di cư từ Maroc, giống như những người di cư khác từ châu Phi, đều có tình cảm gắn bó lâu dài với quê hương của họ.

"Mối quan hệ mạnh mẽ này được thể hiện trong các sự kiện công cộng lớn như các trận đấu bóng đá. Một ví dụ về điều này là các cuộc bạo loạn diễn ra ở Paris hoặc Brussels khi một đội bóng châu Phi thắng hoặc thua trong một trận đấu lớn", Giáo sư Saddiki nói.

Sau chiến thắng 2-0 của Maroc trước Bỉ, bạo loạn đã nổ ra ở một số thành phố của Bỉ và Hà Lan.

Đồng quan điểm trên, Mohamed Ben Moussa, Phó Giáo sư về truyền thông tại Đại học Sharjah nói: "Hầu như hộ gia đình Maroc nào cũng có ít nhất 1 thành viên ở nước ngoài. Đội tuyển quốc gia được coi là đại diện cho khía cạnh cơ bản này của bản sắc Maroc hiện đại. Trên thực tế, sống và thành công ở nước ngoài, giống như những cầu thủ bóng đá trên, là một niềm tự hào".

Maroc gánh trên vai giấc mơ vô địch World Cup của thế giới Ả-rập

Theo Transfermarkt, đội hình 26 tuyển thủ Maroc dự World Cup 2022 được định giá đến 241 triệu euro, cao hơn 15 đội bóng dự World Cup 2022, vậy nên việc họ lọt vào vòng 16 đội không quá bất ngờ. Nhưng cái cách Maroc tự tin chơi tấn công trước Croatia, Bỉ và Tây Ban Nha thực sự thú vị. Một tập thể những người mang dòng máu Ả Rập vùng Bắc Phi và sinh trưởng tại phương Tây cho thấy họ đã kết hợp hoàn hảo những ưu điểm của hai nền văn hóa, hai nền bóng đá.

Truyền thống đam mê bóng đá của người Maroc, cộng thêm việc họ may mắn được bồi dưỡng tài năng bởi những nền bóng đá hùng mạnh (như Hà Lan, Pháp) đã giúp đội tuyển Maroc sở hữu lứa cầu thủ có thể xem là "thế hệ vàng" trong lịch sử. Giờ đây, họ đã sẵn sàng cho cuộc đối đầu với Pháp ở bán kết và xa hơn là gánh trên vai giấc mơ vô địch World Cup của thế giới Ả-rập.