Một kế hoạch tinh vi được tính toán kỹ lưỡng

Cụm tượng đài Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa ở huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi)

Trong bản quy hoạch này, TQ cũng nêu kế hoạch tăng cường mở tuyến du lịch đường không và đường biển ra quần đảo Hoàng Sa, đồng thời khuyến khích việc đăng ký quyền sử dụng đối với các đảo không người ở.

Thanh Niên đã phỏng vấn TS luật Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ, xung quanh vụ việc này.

* Theo ông, đâu là mục đích của TQ khi thông qua “Cương yếu quy hoạch” này?

- Trước hết, phải khẳng định rằng việc làm này của phía TQ đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của VN, trái với tinh thần Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) mà TQ và ASEAN đã cam kết thực hiện.

Chính phủ VN đã chính thức lên tiếng phản đối và yêu cầu TQ phải chấm dứt ngay những hành động phi pháp đó. Điều này cũng cho thấy ý chí của Nhà nước VN trong việc bảo vệ chủ quyền của mình trước bất cứ hành động xâm phạm nào.

Việc TQ thông qua quy hoạch này tiếp tục là một trong loạt chuỗi hoạt động của TQ nhằm thực hiện mục tiêu “hợp thức hóa chủ quyền” trên thực tế mà TQ muốn thực hiện với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của VN mà họ đã sử dụng vũ lực để chiếm đóng. Nhìn rộng hơn, đây cũng là hoạt động nằm trong ý đồ chiến lược của TQ được họ kiên trì thực hiện từ nhiều năm qua.

* Ông đánh giá thế nào về kế hoạch của TQ tăng cường mở tuyến du lịch ra Hoàng Sa?

- Nhìn nhận một cách khách quan, chúng ta có thể thấy trong bối cảnh hiện tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa chưa có những điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch. Hai quần đảo này đều rất xa đất liền. Hoàng Sa cách đảo Lý Sơn (VN) khoảng 220 km, cách đảo Hải Nam (TQ) khoảng 260 km. Khoảng cách từ Hoàng Sa tới Trường Sa gần nhất cũng khoảng hơn 600 km.

Các đảo thuộc hai quần đảo này đều có diện tích nhỏ: đảo lớn nhất thuộc quần đảo Hoàng Sa có diện tích khoảng 1,5 km2, đảo lớn nhất thuộc quần đảo Trường Sa cũng chỉ khoảng 0,5km2. Chủ yếu là các đảo nửa chìm nửa nổi, điều kiện cho tổ chức du lịch là không lớn.

Nếu nói để đầu tư du lịch thì rõ ràng đây không phải là khu vực hứa hẹn đem lại lợi nhuận. Đó là chưa kể đến việc đây là khu vực đang có tranh chấp về chủ quyền, cực kỳ nhạy cảm, hoàn toàn không phải là nơi thích hợp để khai thác du lịch.

Như vậy, rõ ràng khi thông qua cương yếu này TQ đã có ý đồ hoàn toàn khác với những điều mà họ công bố. Không khó để có thể nhận thấy rằng TQ đã và đang tiếp tục có những hoạt động nhằm giành lấy sự công nhận trên thực tế cũng như về mặt pháp lý chủ quyền đối với các đảo mà họ đã giành được bằng các biện pháp quân sự.

Trên thực tế, TQ đã có hàng loạt các hoạt động phi pháp nằm trong chiến lược chung đối với biển Đông được thực hiện hết sức tinh vi.

Trong đó có thể kể đến việc phê chuẩn thành lập các đơn vị hành chính thuộc tỉnh Hải Nam để “quản lý” quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của VN; hằng năm công bố lệnh cấm đánh bắt cá; cử các tàu ngư chính tuần tiễu trên biển Đông để “bảo vệ ngư trường của TQ”; ngăn cản, bắt giữ và bắt các tàu cá của VN phải nộp phạt...

Không chỉ có vậy, TQ cũng tận dụng và tranh thủ các kênh quốc tế để thực hiện chiến lược này. Năm 1975, TQ đã yêu cầu Tổ chức Khí tượng thế giới cho đăng ký đài khí tượng TQ thay thế cho đài khí tượng Sài Gòn tại Hoàng Sa.

Năm 1980, tại kỳ họp lần thứ 26 Hội Địa chất quốc tế ở Paris (Pháp), phía TQ đã báo cáo và cho lưu hành tài liệu địa chất “Biến đổi kiến tạo các bể dầu khí TQ” và đưa ra bản đồ các bể dầu khí trong đó có đoạn nói quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là phần kéo dài của lục địa Trung Hoa.

Năm 1983, tại hội nghị về Hàng không khu vực châu Á - Thái Bình Dương, TQ đưa ra hai tấm bản đồ vẽ đường biên giới trên biển bao quanh gần hết biển Đông... Trước những động thái này VN đã đấu tranh trực tiếp tại hội nghị, hoặc thông qua các văn kiện gửi chính thức lên án và phản đối các hành động của TQ.

* Theo ông, TQ được gì sau những hoạt động “khẳng định chủ quyền” bất chấp luật pháp quốc tế như vậy?

TS Trần Công Trục

- Việc thông qua cương yếu này như đã nói cũng là một trong các hoạt động được TQ thực hiện nhằm đạt mục tiêu ý đồ chiến lược của họ. TQ đang muốn củng cố cơ sở pháp lý về chủ quyền đối với Hoàng Sa và Trường Sa, thứ mà theo nhiều nhà nghiên cứu là điểm yếu nhất của TQ.

Trên thực tế, từ trước tới nay, sự có mặt của TQ tại Hoàng Sa và Trường Sa có được là do họ đã dùng vũ lực để chiếm đóng.

Năm 1956, lợi dụng thời điểm chuyển giao của VN sau Hiệp định Geneve có khoảng trống, TQ đã chiếm đóng phía đông quần đảo Hoàng Sa. Năm 1958, họ lại tiếp tục đưa lực lượng chiếm phía tây Hoàng Sa nhưng đã bị quân đội Sài Gòn bắt giữ toàn bộ lực lượng này và đưa về giam giữ ở Đà Nẵng.

Năm 1974, lợi dụng thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ đi vào giai đoạn cuối, TQ đã đưa quân chiếm nốt phần còn lại của quần đảo Hoàng Sa từ chính quyền Sài Gòn. Năm 1988, TQ lại tiếp tục đưa quân tấn công, chiếm đóng một số bãi cạn ở Trường Sa. Tất cả các đảo mà TQ chiếm giữ hiện nay đều do họ giành được bằng vũ lực quân sự.

Về mặt luật pháp quốc tế, việc sử dụng vũ lực để giành chủ quyền là không được phép. Nhưng thực tế, TQ đã chiếm đóng và bây giờ dùng mọi hình thức, thủ tục pháp lý và các hoạt động khác để củng cố “chủ quyền” của họ đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, đặc biệt là đối với phạm vi biển thuộc “đường biên giới hình lưỡi bò” trong biển Đông mà TQ đã công bố.

* TQ sẽ đạt được những điều gì thông qua những hoạt động này?

- Phải thấy rõ việc TQ thông qua quy hoạch này là có ý đồ về chính trị - pháp lý. Thậm chí, TQ sẽ sẵn sàng bù lỗ cho toàn bộ các hoạt động du lịch để thu hút du khách trong nước cũng như quốc tế.

Những hoạt động này chí ít sẽ giúp TQ đạt được mục tiêu của họ, ví dụ việc các đoàn khách quốc tế khi du lịch tại đây phải được phép của nhà chức trách TQ, đó là một cách để họ thể hiện chủ quyền mà họ cho là “hợp pháp” của mình.

Có thể thấy sự khôn ngoan của TQ khi lấy danh nghĩa “Quy hoạch xây dựng và phát triển đảo du lịch quốc tế Hải Nam”. Hải Nam hiện tại là một điểm du lịch rất nổi tiếng của TQ và họ đưa Hoàng Sa, Trường Sa vào đó khiến cho dư luận có thể khó phát hiện ý đồ của họ.

Về mặt tuyên truyền, đương nhiên họ sẽ cho in ấn và cung cấp bản đồ tới du khách trong đó thể hiện chủ quyền của TQ đối với Trường Sa, Hoàng Sa... Thậm chí, TQ cũng sẽ tổ chức các triển lãm cổ vật mà họ nói đã khai thác được ở khu vực này để chứng minh chủ quyền. Chưa kể đến khả năng các đoàn ngoại giao, quan chức nước ngoài hoặc các nhân vật nổi tiếng cũng sẽ được đưa tới đây để phục vụ cho mục tiêu tuyên truyền của TQ.

Thủ thuật này còn tinh vi ở chỗ lấy danh nghĩa là một hoạt động thuần túy dân sự, hòa bình, kết hợp văn hóa, du lịch nhưng đằng sau đó là cả một chiến lược tinh vi được tính toán kỹ lưỡng.

UBND tỉnh Quảng Ngãi bàn giao tờ lệnh quý cho Bộ Ngoại giao vào ngày 10.4.2009. Văn bản cổ này được ban hành ngày 15 tháng 4 năm Minh Mạng thứ 15 (Giáp Ngọ - 1834) khẳng định chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của VN, được gia tộc Đặng ở đảo Lý Sơn gìn giữ ngót gần 200 năm qua	Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa là một phần máu thịt của người dân Lý Sơn, được lưu truyền và bảo tồn từ hàng trăm năm nay để tri ân các bậc tiền nhân đã hy sinh vì lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc nơi Hoàng Sa

* Đâu là những hệ lụy đối với VN khi TQ thực hiện những hoạt động này ?

- Về phương diện pháp lý, trong nhiều năm qua VN đã liên tục phản đối các hành động xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải do phía TQ thực hiện. VN không bao giờ từ bỏ chủ quyền đối với hai quần đảo này.

Tuy nhiên, nếu các hoạt động này của TQ thành công, họ sẽ có nhiều lợi thế, đặc biệt là việc tranh thủ hợp pháp hóa tạo thuận lợi sau này khi phải giải quyết tranh chấp ở cơ quan tài phán quốc tế. Về mặt dư luận họ cũng sẽ tranh thủ để vận động, tuyên truyền chủ quyền của mình ra quốc tế.

Mới đây chúng ta cũng đã có bài học nhãn tiền về vụ bản đồ của Hội Địa lý quốc gia Hoa Kỳ ghi nhận tên gọi của TQ đối với hai quần đảo này. Rõ ràng những vụ việc tương tự có khả năng tiếp tục xảy ra làm cho ngày càng có nhiều người, thậm chí là cả giới chính trị và khoa học quốc tế, tin vào chủ quyền của TQ đối với Hoàng Sa, Trường Sa.

Điều này là vô cùng nguy hiểm và bất lợi đối với VN. Đó là những thủ thuật của TQ mà VN phải hiểu và ngăn chặn. Bên cạnh đó nhiều khả năng họ cũng sẽ lợi dụng danh nghĩa xây dựng du lịch, phát triển kinh tế để đầu tư về quân sự.

Điều đáng mừng là VN đã có thái độ rất cương quyết về vấn đề này. Ví dụ như việc những ngư dân của VN kiên quyết không nộp phạt, không ký văn bản khi bị TQ bắt giữ khi đang đánh cá hợp pháp trên vùng biển của VN. Vùng biển của mình mà để họ bắt giữ rồi phải nộp phạt vì “đã xâm phạm chủ quyền của TQ” là điều không thể chấp nhận được.

* Trong bối cảnh này theo ông VN nên làm gì?

- Từ trước tới nay lập trường không thay đổi của VN là chủ trương giải quyết các bất đồng thông qua thương lượng hòa bình trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế và thực tiễn quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982, tinh thần DOC năm 2002 nhằm giữ gìn hòa bình và ổn định trên biển Đông và khu vực. VN cũng đã liên tục lên tiếng khi các quốc gia liên quan có hành động xảy ra việc xâm phạm chủ quyền của VN.

Trong trường hợp này VN cần tiếp tục tuyên truyền ra quốc tế để họ thấy được mặt trái của vấn đề. Đưa ra các khuyến cáo và phân tích cần thiết để tránh việc công dân các quốc gia khác vô tình tham gia vào hoạt động trên danh nghĩa du lịch nhưng thực tế nhằm âm mưu xâm phạm chủ quyền của VN.

Cần nêu rõ hoạt động này của TQ không chỉ tạo nên sự mất ổn định của khu vực mà còn đe dọa đến an ninh của thế giới. Rõ ràng với việc ký kết DOC, TQ đã có cam kết về việc không áp dụng các hành động mở rộng, làm phức tạp hóa tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định. Tuy nhiên TQ lại có những hành động hoàn toàn trái ngược.

* Bất chấp những phản đối của VN cũng như các quốc gia liên quan, TQ ngày càng thể hiện thái độ mạnh mẽ đối với vấn đề biển Đông. Nếu VN chỉ đơn thuần thể hiện lập trường của mình mà không có các hành động cụ thể, theo ông có phải là cách thức hiệu quả?

- Đúng là VN đang ở một vị thế cực kỳ khó khăn. Tuy nhiên khó khăn không có nghĩa là phó mặc số phận của mình. Ngoài việc tiếp tục đấu tranh về mặt ngoại giao, pháp lý VN cũng cần tranh thủ và tìm kiếm sự ủng hộ của quốc tế. Phải nói rõ để dư luận quốc tế hiểu rõ tránh đi theo cái guồng mà TQ đã định sẵn. Nên nhớ rằng TQ sẵn sàng chi rất nhiều tiền để vận động hành lang.

VN cũng có thể đưa vấn đề này ra giải quyết ở quốc tế. Trong quá trình xử trí VN cũng cần hết sức tỉnh táo, nghiên cứu, dự báo, tính toán kỹ các động thái của họ từ đó đề ra đối sách thích hợp. Cần phải xác định đây là vấn đề đại sự, liên quan đến sự sống còn của quốc gia mà có chuẩn bị kỹ lưỡng tránh tình trạng khi xảy ra chuyện mới tìm cách xử lý.

Một ví dụ mà chính báo chí TQ đưa ra cũng rất đáng để VN suy nghĩ. Cuối tháng 4 vừa qua khi TQ cử các tàu ngư chính đi “bảo vệ ngư trường” đã bị tàu hải quân và máy bay chiến đấu của Malaysia áp sát, xua đuổi suốt 17 tiếng liền khi các tàu này xâm phạm lãnh hải của Malaysia. Rõ ràng trong phạm vi, điều kiện cụ thể, chúng ta phải có đối sách cần thiết chứ không thể ngồi yên để họ dễ dàng muốn làm gì cũng được.

* Chân thành cảm ơn ông!