Mỹ có nguy cơ mất lợi thế cạnh tranh khoa học công nghệ

Một quan chức cấp cao chịu trách nhiệm thúc đẩy đổi mới công nghệ tại Bộ Quốc phòng Mỹ (DoD) đã từ chức, ông nói rằng Lầu Năm Góc cần "thay đổi cấu trúc" và nên cư xử giống SpaceX, công ty vệ tinh của Elon Musk từng gây chấn động trong các vụ phóng tên lửa.

Preston Dunlap, người đầu tiên trong Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ (DoD) thực hiện vai trò giám đốc kiến trúc công nghệ nói với trang Bloomberg News trong một cuộc phỏng vấn: "Chúng tôi đang tụt hậu so với cơ sở thương mại ở những khu vực quan trọng, vì vậy chúng tôi phải bắt kịp. Có thể thấy, Mỹ có nguy cơ đánh mất lợi thế công nghệ của mình trước các đối thủ tiềm tàng", ông nói.

Dunlap, người đã từ chức hôm 18/4 sau ba năm đảm nhiệm vị trí tại Lực lượng Vũ trụ Hoa Kỳ và Lực lượng Không quân Hoa Kỳ, chịu trách nhiệm thúc đẩy nhiều công nghệ hơn qua nguồn ngân sách 70 tỷ đô la cho nghiên cứu, phát triển và mua lại. Ông dự định sẽ thành lập một công ty phần mềm không gian tập trung vào mối liên hệ với vệ tinh, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo. Ông nói, Lầu Năm Góc đứng sau lĩnh vực thương mại trong nước về dữ liệu, xử lý máy tính phân tán, phần mềm, AI và an ninh mạng.

"Vào thời điểm Chính phủ quản lý để sản xuất một thứ gì đó, nó thường quá lỗi thời", ông nói trong tuyên bố từ chức dài 9 trang mà ông coi đó là một "cuốn sách" để giúp hướng dẫn Lầu Năm Góc, mà sau đó ông đã công khai trên LinkedIn. "Phải làm nhiều việc hơn nữa nếu DoD muốn lấy lại lợi thế công nghệ ngày càng mỏng đi của mình".

Dunlap cho biết Lầu Năm Góc cần phải ngừng tập trung vào các cuộc chiến nội bộ và phải "đổi mới bánh xe", thay vào đó cũng tăng cường hợp tác để khai thác khu vực tư nhân, bảo vệ đất nước và cạnh tranh mạnh tay với Trung Quốc.

Trong khi đó, toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng về khoa học và công nghệ của các quốc gia khác, chẳng hạn như Trung Quốc và Ấn Độ, có thể khiến Hoa Kỳ ngày càng khó giữ được lợi nhuận vì chiến lược kinh tế so sánh của mình. Thứ hai, một số lo ngại rằng nền tảng của khoa học và công nghệ ở Hoa Kỳ - cơ sở hạ tầng khoa học và kỹ thuật (S&E), giáo dục và lực lượng lao động không thể duy trì ổn định cân bằng. Thứ ba bao gồm chi tiêu không đủ cho nghiên cứu và phát triển (R&D), đặc biệt là cho cơ sở nghiên cứu; các vấn đề với giáo dục trong S&E; và sức hút ngày càng giảm của các ngành nghề S&E đối với công ty Hoa Kỳ.

Dunlap nói, để có thể cạnh tranh với SpaceX và các công ty sáng tạo khác, chính phủ phải dũng cảm thực hiện các thử nghiệm ban đầu có thể thất bại, bao gồm cả siêu âm thanh đến các thuật toán trí tuệ nhân tạo. Ông nói thêm việc hợp nhất cơ sở công nghiệp-quốc phòng từ hàng chục công ty trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh thành một là điều có hại cho sự cạnh tranh và đất nước. Để khắc phục điều đó, ông cho biết Lầu Năm Góc thay vào đó nên ký hợp đồng với nhiều công ty cùng một lúc theo những cách linh hoạt hơn nhiều.

Trong một tuyên bố, một người phát ngôn của Lực lượng Không quân đã xác nhận việc từ chức của Dunlap, và nói rằng quân đội rất biết ơn vì sự phục vụ công ích của ông. Bà Ann Stefanek, giám đốc hoạt động truyền thông của Bộ Không quân Mỹ cho biết Dunlap đã "làm việc không mệt mỏi" trong ba năm.

Bình luận mới của Dunlap được đưa ra sau khi hai quan chức công nghệ cấp cao khác trong Bộ Quốc phòng Mỹ từ chức, đồng thời kêu gọi Lầu Năm Góc cần phải khẩn trương hiện đại hóa phương pháp tiếp cận công nghệ của mình.

Đầu tháng này, David Spirk, Giám đốc dữ liệu sắp mãn nhiệm của Bộ Quốc phòng Mỹ nói với Bloomberg rằng, Lầu Năm Góc cần tăng tốc nỗ lực chống lại những kẻ thù đang phát triển các công cụ quân sự được hỗ trợ bởi các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, máy học và khoa học lượng tử. Nicolas Chaillan, giám đốc phần mềm đầu tiên của Lực lượng Không quân Hoa Kỳ đã từ chức vào năm ngoái, cũng nói với Financial Times rằng Hoa Kỳ đang thua cuộc đua AI vào tay Trung Quốc.

Những lo ngại như vậy cũng được các quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc chia sẻ. Michael Brown, Giám đốc Đơn vị Đổi mới Quốc phòng, trung tâm công nghệ của Lầu Năm Góc nói với Ủy ban Dịch vụ Vũ trang Thượng viện trong tháng này rằng, tốc độ phát minh và áp dụng công nghệ mới chậm chạp là một "điểm yếu rõ ràng", thêm vào đó Mỹ có nguy cơ tụt hậu so với Trung Quốc.

Thứ trưởng Quốc phòng Kathleen Hicks tuần trước đã bày tỏ lo ngại về "sự phản kháng thực sự" của Quốc hội đối với việc áp dụng các phương pháp tiếp cận rủi ro về mặt công nghệ có thể thất bại.

Hoa Kỳ có thể củng cố lợi thế cạnh tranh của mình

Hoa Kỳ không nên coi việc dẫn đầu về khoa học và công nghệ là điều hiển nhiên. Các bước chính sách nhất định có thể giúp củng cố vị trí của họ:

•           Thành lập một cơ quan độc lập, phối hợp tập trung để giám sát và đánh giá kết quả hoạt động của Hoa Kỳ trong lĩnh vực khoa học và công nghệ trong dài hạn. Các đánh giá toàn diện, khách quan về hoạt động của Hoa Kỳ trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, được thực hiện định kỳ, là rất quan trọng để đảm bảo "sức khỏe" công nghệ của Hoa Kỳ. Cơ quan này có thể giúp cung cấp thông tin cho các cuộc tranh luận công khai, xác định các vấn đề và hướng dẫn việc xây dựng luật mới. Đồng thời, chúng có thể dập tắt những tuyên bố phóng đại về sự sụp đổ hay thành công của khoa học và công nghệ Hoa Kỳ.

•           Tăng cường năng lực của Hoa Kỳ để tương tác với các trung tâm khoa học ở nước ngoài và tận dụng các tiến trình của khoa học và công nghệ đang được thực hiện ở những nơi khác. Sức mạnh kinh tế và toàn bộ lãnh đạo phụ thuộc vào khả năng của một quốc gia trong cả việc hấp thụ và sử dụng các công nghệ mới và tạo ra chúng. Khi các quốc gia mới nổi trở nên mạnh mẽ hơn trong R&D, các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ nên liên doanh, nghiên cứu hợp tác với các trường đại học và phòng thí nghiệm nước ngoài để tìm hiểu về công nghệ.