Mỹ và các đồng minh đang hợp lực về chip: Điều đó có thể ngăn Trung Quốc đạt đến cấp độ tiếp theo

Các nhà phân tích nói với đài CNBC rằng, các quốc gia sản xuất chip hàng đầu bao gồm Mỹ đang thành lập liên minh, một phần để đảm bảo chuỗi cung ứng chất bán dẫn của họ và ngăn Trung Quốc vươn tới vị trí tiên tiến trong ngành.

Những nước bao gồm Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan, vốn là những quốc gia có ngành công nghiệp bán dẫn mạnh, đã tìm cách thiết lập quan hệ đối tác xung quanh công nghệ quan trọng. Pranay Kotasthane, chủ tịch Chương trình Địa chính trị Công nghệ cao tại Viện Takshashila, cho biết: "Lý do trước mắt cho tất cả điều này chắc chắn là Trung Quốc".

Nhóm hợp tác nhấn mạnh tầm quan trọng của chip đối với các nền kinh tế và an ninh quốc gia, đồng thời nhấn mạnh mong muốn của các quốc gia trong việc ngăn chặn sự tiến bộ của Trung Quốc trong công nghệ quan trọng.

Kotasthane là khách mời trong tập mới nhất ở tập podcast "Beyond the Valley" của đài CNBC được phát hành hôm 21/9, xem xét địa chính trị đằng sau chất bán dẫn.

Tại sao chip lại trở thành tâm điểm địa chính trị?

Chất bán dẫn là công nghệ quan trọng vì chúng đi vào rất nhiều sản phẩm mà chúng ta sử dụng - từ điện thoại thông minh đến ô tô và tủ lạnh. Và chúng cũng rất quan trọng đối với các ứng dụng trí tuệ nhân tạo và thậm chí cả vũ khí.

Tầm quan trọng của chip đã trở thành tâm điểm chú ý trong bối cảnh thiếu hụt liên tục các thành phần này, nguyên nhân là do đại dịch Covid gây ra, trong bối cảnh nhu cầu về điện tử tiêu dùng tăng cao và sự gián đoạn chuỗi cung ứng. Điều đó đã cảnh báo các chính phủ trên khắp thế giới về sự cần thiết phải đảm bảo nguồn cung cấp chip. Hoa Kỳ, dưới thời Tổng thống Joe Biden, đã đẩy mạnh hoạt động sản xuất trong nước. Nhưng chuỗi cung ứng chất bán dẫn rất phức tạp - nó bao gồm các lĩnh vực từ thiết kế đến đóng gói đến sản xuất và các công cụ cần thiết để thực hiện điều đó.

Ví dụ, ASML, có trụ sở tại Hà Lan, là công ty duy nhất trên thế giới có khả năng chế tạo những máy móc phức tạp cần thiết để sản xuất những con chip tiên tiến nhất.

Hoa Kỳ, trong khi mạnh về nhiều lĩnh vực của thị trường công nghệ, đã đánh mất vị thế thống trị của mình trong lĩnh vực sản xuất chip. Trong khoảng hơn 15 năm qua, TSMC của Đài Loan và Samsung của Hàn Quốc đã thống trị lĩnh vực sản xuất chất bán dẫn tiên tiến nhất thế giới. Còn Intel, nhà sản xuất chip lớn nhất Hoa Kỳ, đã bị tụt lại phía sau.

Sự tập trung của các công cụ quan trọng và sản xuất chip trong một số ít công ty và khu vực địa lý đã đặt các chính phủ trên khắp thế giới vào thế cạnh tranh, cũng như đẩy chất bán dẫn vào lĩnh vực địa chính trị.

"Điều đó có nghĩa là có một góc độ địa chính trị đối với nó, phải không? Điều gì sẽ xảy ra nếu một công ty không cung cấp những thứ bạn cần? Điều gì sẽ xảy ra nếu, bạn biết đấy, một trong những quốc gia sắp xếp mọi thứ về hoạt động gián điệp thông qua chip? Vì vậy, những điều đó làm cho nó trở thành một công cụ địa chính trị", Kotasthane nói.

Kotasthane cho biết, việc tập trung quyền lực vào tay một số nền kinh tế và công ty dẫn đến rủi ro về tính liên tục của hoạt động kinh doanh, đặc biệt là ở những nơi có nhiều tranh chấp như Đài Loan. Bắc Kinh coi Đài Loan là một tỉnh nổi loạn và đã hứa sẽ "thống nhất" hòn đảo này với lục địa Trung Quốc.

"Ý nghĩa địa chính trị khác chỉ liên quan đến vai trò trung tâm của Đài Loan trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn. Và bởi vì căng thẳng Trung Quốc-Đài Loan đã gia tăng, bạn biết đấy, vì rất nhiều hoạt động sản xuất diễn ra ở Đài Loan, điều gì sẽ xảy ra nếu Trung Quốc hợp nhất hoặc thậm chí là có căng thẳng giữa hai nước?", Kotasthane nói.

Các liên minh đang được xây dựng loại trừ Trung Quốc

Vì sự phức tạp của chuỗi cung ứng chip, không quốc gia nào có thể thực hiện một mình. Các quốc gia đã ngày càng tìm kiếm quan hệ đối tác chip trong hai năm qua. Trong một chuyến đi đến Hàn Quốc vào tháng 5, Biden đã đến thăm một nhà máy bán dẫn của Samsung. Cùng lúc đó, Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Gina Raimondo đã gặp người đồng cấp Nhật Bản lúc bấy giờ là Koichi Hagiuda tại Tokyo và thảo luận về "hợp tác trong các lĩnh vực như chất bán dẫn và kiểm soát xuất khẩu".

Tháng trước, Nhà lãnh đạo Đài Loan, Thái Anh Văn nói với Thống đốc bang Arizona, Mỹ Doug Ducey rằng, bà mong được sản xuất "chip dân chủ"  với Mỹ. Đài Loan là quê hương của nhà sản xuất chip tiên tiến nhất thế giới TSMC.

Việc thúc đẩy các quan hệ đối tác như vậy có một đặc điểm chung rõ ràng đó là Trung Quốc không tham gia. Trên thực tế, các liên minh này được thiết kế để cắt đứt Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

"Theo quan điểm của tôi, tôi nghĩ trong ngắn hạn, sự phát triển của Trung Quốc trong lĩnh vực này sẽ bị hạn chế nghiêm trọng [do kết quả của các liên minh này]", Kotasthane nói.

Trung Quốc và Mỹ coi nhau là đối thủ về công nghệ trong các lĩnh vực từ chất bán dẫn đến trí tuệ nhân tạo. Là một phần của cuộc chiến đó, Mỹ đã tìm cách loại bỏ Trung Quốc khỏi các chất bán dẫn quan trọng và các công cụ để sản xuất chúng thông qua các hạn chế xuất khẩu.

Paul Triolo, trưởng nhóm chính sách công nghệ tại công ty tư vấn Albright Stonebridge, nói với CNBC: "Mục tiêu của tất cả nỗ lực này là ngăn Trung Quốc phát triển khả năng sản xuất chất bán dẫn tiên tiến trong nước".

Trong vài năm qua, Trung Quốc đã bơm rất nhiều tiền vào ngành công nghiệp bán dẫn trong nước, nhằm thúc đẩy khả năng tự cung tự cấp và giảm bớt sự phụ thuộc vào các công ty nước ngoài. Như đã giải thích trước đây, điều đó sẽ vô cùng khó khăn vì sự phức tạp của chuỗi cung ứng và sự tập trung quyền lực vào tay của rất ít công ty và quốc gia.

Trung Quốc đang cải thiện trong các lĩnh vực như thiết kế chip, nhưng vẫn phụ thuộc nhiều vào các công cụ và thiết bị nước ngoài.

Về dài hạn, tôi nghĩ rằng họ [Trung Quốc] sẽ có thể vượt qua một số thách thức hiện tại ... nhưng họ sẽ không thể đạt đến mức vượt trội như nhiều quốc gia khác", Pranay Kotasthane thuộc Viện Takshashila chia sẻ.

Theo Kotasthane, "gót chân Achilles" của Trung Quốc trong ngành này đó là nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất của Trung Quốc có tên là SMIC. Nhưng công nghệ của công ty này vẫn đi sau đáng kể so với TSMC và Samsung.

Kotasthane nói: "Nó đòi hỏi rất nhiều sự hợp tác quốc tế ... mà tôi nghĩ bây giờ là một vấn đề lớn đối với Trung Quốc vì cách ứng xử mà Trung Quốc đối với các nước láng giềng; Những gì Trung Quốc có thể làm, từ ba, bốn năm nữa mà không có sự hợp tác quốc tế sẽ không thể thực hiện gì được. Điều đó khiến Trung Quốc bị nghi ngờ về khả năng đạt được vị thế dẫn đầu về sản xuất chip, đặc biệt là khi Mỹ và các cường quốc bán dẫn lớn khác hình thành liên minh", Kotasthane nói.