Chuyện về người gần 20 năm gác cửa ô cuối cùng ở Hà Nội

Người trông cửa ô duy nhất còn sót lại

Trời còn mờ sáng, ông Tạ Văn Nhân (74 tuổi, trú tại phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) cầm chổi ra cửa ô Ô Quan Chưởng quét dọn sạch sẽ. Với người Hà Nội, đây không chỉ là di tích mà còn là nơi chất chứa những hoài niệm, thăng trầm lịch sử... Kinh thành Thăng Long - Hà Nội trước kia từng có đến 21 cửa ô. Thế nhưng theo thời gian, chỉ còn lại cửa ô này. 

Ô Quan Chưởng còn ghi dấu ký ức oai hùng, khi quân Pháp nổ súng tiến công thành Hà Nội năm 1873, một vị Chưởng cơ cùng đội quân của mình đã anh dũng chiến đấu đến người cuối cùng. Gần 20 năm qua, bất kể mưa nắng, gió rét ông Nhân ngày ngày vẫn lặng lẽ chăm sóc di tích này. 

Vừa quét dọn, ông Nhân kể, Ô Quan Chưởng không như những di tích khác, có khu vực khoanh vùng bảo vệ riêng. Nơi đây cuộc sống sôi động thường ngày vẫn diễn ra, xe cộ đi lại tấp nập. Chiếc vòm cổng là nơi dừng chân tránh nắng của nhiều hàng rong và khách bộ hành. Nhưng đôi khi người đi qua, rác ở lại. Ông Nhân là người đứng ra thu dọn để nơi đây luôn sạch sẽ, cổ kính trong mắt du khách quốc tế và những người yêu mến Hà Nội.

"Cửa ô cũng như bộ mặt của tuyến phố thủ đô. Chính vì vậy ngày nào tôi cũng dọn cho sạch sẽ. Vào những ngày cuối tuần, lễ Tết nhiều người đến đây chụp ảnh, trong đó có khách quốc tế, các cặp đôi chụp ảnh cưới muốn lưu giữ những khoảnh khắc thiêng liêng, cổ kính của nơi đây", ông Nhân chia sẻ.

Cơ duyên trông coi cửa ô duy nhất của Hà thành đến với ông Nhân thật tình cờ. Ông sinh ra và lớn lên nơi chỉ cách cửa ô này khoảng 50m. Từ thời chăn trâu cắt cỏ, ông cùng chúng bạn và các thế hệ đã thấy Hà Nội có nhiều đổi thay, riêng Ô Quan Chưởng thì vẫn cổ kính như vậy. 

Cách đây 20 năm nhiều cây dại mọc hoang, mùa mưa rễ cây bám sum suê ra cả tường gạch rêu phong. Trước đây cửa ô thường bị lấn chiếm, phóng uế, cơ quan chức năng đã cử nhiều người tới trông coi nhưng cứ đến rồi đi mà không ai bám trụ được lâu.

Trong lúc cơ quan chức năng đang loay hoay tìm người thì ông Nhân xung phong đứng ra trông coi cửa ô. Hàng ngày, ông Nhân không chỉ quét dọn lá cây mà còn ngăn không cho hàng rong, cửa hàng lấn chiếm mặt tiền di tích. Công việc từ 6h sáng đến 6h chiều cứ tưởng dễ nhưng khó vô cùng.

Nhiều lần bị chửi bới thậm tệ

Đối với ông Nhân, trông coi Ô Quan Chưởng không phải là công việc vất vả nhưng đòi hỏi sự kiên trì, bởi phải tiếp xúc, va chạm với nhiều người. Bao nhiêu năm trông giữ cửa ô cuối cùng của Hà Nội, không ít lần ông Nhân gặp khó khi nhắc nhở những người vứt rác, trèo tường. 

"Có nhiều lần tôi nhắc nhở không cho bán hàng rong, xả rác ra di tích nhưng bị người ta chửi lại. Thậm chí có người đêm tối tranh thủ phóng uế bừa bãi, bị tôi bắt gặp nhắc nhở họ còn gây sự. Tôi chỉ muốn giữ gìn vệ sinh cho di tích. Nhiều lúc giận lắm nhưng cũng đành gạt đi để làm việc chung. Tôi tính nghỉ nhưng chẳng ai làm nên tôi lại tiếp tục", ông Nhân kể. 

Ngay dưới chân Ô Quan Chưởng có một cầu thang đá nhỏ và lối để lên lầu trên. Phải được sự cho phép của ban quản lý, ông Nhân mới mở cửa để du khách lên tham quan. Thỉnh thoảng có người dân muốn lên để cúng quan, ông cũng linh động mở cửa cho họ. Đếp dịp ngày Rằm, mùng 1 hàng tháng, ông đều tất bật chuẩn bị hương khói cúng các quan. Đó như một sự biết ơn và thể hiện lòng thành kính với vị anh hùng đã hi sinh vì nước nhà.

Ông Nhân cười kể, gần 20 năm trông coi cửa ô hàng tháng ông đều có lương. Tháng đầu tiên trông nom, ông Nhân nhận được hơn 100.000 đồng, đến nay tăng lên 1.800.000 đồng/tháng. Ông gọi là lương nhưng số tiền ấy không đáng là bao với công sức đã bỏ ra, đối với ông "duyên nợ" cửa ô là điều quan trọng nhất.

Một năm 365 ngày ông làm đủ cả, kể cả 3 ngày Tết, ông Nhân vẫn đứng ra trông nom. Chính vì thế, nơi đây luôn sạch sẽ mỗi ngày để du khách, người yêu thích Hà Nội chụp ảnh. Khách nước ngoài đến chơi cũng thiện cảm, yêu Hà Nội hơn.

"Còn khoẻ ngày nào tôi sẽ phục vụ cho đến nơi đến chốn, khi nào sức khoẻ không cho phép thì phường thuê người khác. 

Với tôi nơi đây như mái nhà của mình, nơi chôn giấu bao kỷ niệm và mong muốn các thế hệ sau này cùng gìn giữ. Tôi hy vọng sau này không riêng tôi mà ai ai cũng sẽ gìn giữ để nơi đây luôn sạch đẹp", ông Nhân nói thêm.