Nguyễn Hữu Dật

Xuất thân danh gia vọng tộc, lại là người có chí lớn, mưu cao, đây là vị tướng văn võ song toàn nổi tiếng lịch sử Việt Nam. Sinh thời, ông còn được mệnh danh là “Gia Cát Lượng của Việt Nam”.

Có một điều mà người đương thời ít ai ngờ rằng, Nguyễn Hữu Dật là người có tài xem thiên văn và chính biệt tài này đã khiến ông hai lần nổi danh trong thiên hạ thông qua việc cùng quân tướng nhà Nguyễn đánh bại quân Trịnh...

Một tướng quân có tài và đã nhiều năm xông pha trận mạc như Nguyễn Hữu Dật mà vẫn bị đồng liêu lừa thì quả là đáng trách. Bởi lẽ đời sinh ra kẻ tiểu nhân là để hại người trung, người ngay và kẻ đã nuôi tâm hại ai thì ắt sẽ hại đến cùng.

Mùa thu, năm ấy, chúa Trịnh Tạc thấy quân mình liên tiếp bại trận, lòng rất lấy làm lo ngại, bèn tìm cách để chiêu dụ Nguyễn Hữu Dật về hàng. Trịnh Tạc sai người đem một gói trân châu, cùng với năm khối vàng và một bức mật thư đưa cho Nguyễn Hữu Dật.

“Nguyễn Hữu Dật là người sáng suốt, có tài thao lược, đầu do tư cách văn chức được dùng làm giám chiến chức danh vốn đã rõ ràng, đến khi làm tướng thì nhiều lần dựng bày mưu lớn, đương thời lấy làm ỷ trọng, từng ví với Khổng Minh, Bá Ôn”.

Sinh thời, vị danh tướng này là người văn võ song toàn của chúa Nguyễn. Ông còn được sử sách ca ngợi là người sáng suốt có tài lược ví như Gia Cát Lượng.

“Nguyễn Hữu Dật là người sáng suốt, có tài thao lược, đầu do tư cách văn chức được dùng làm giám chiến chức danh vốn đã rõ ràng, đến khi làm tướng thì nhiều lần dựng bày mưu lớn, đương thời lấy làm ỷ trọng, từng ví với Khổng Minh, Bá Ôn”…

Ông là tướng giỏi, có công xây dựng vương triều. Sau khi qua đời, ông được nhân dân suy tôn là "Vị tướng Bồ Tát".

Trương Phúc Phấn là danh tướng thời chúa Nguyễn Phúc Lan và chúa Nguyễn Phúc Tần. Cùng với Nguyễn Hữu Tiến, Nguyễn Hữu Dật, ông là một trong 3 vị tướng chủ lực của họ Nguyễn tham gia 7 cuộc chiến chống họ Trịnh. Tài năng của Trương Phúc Phấn thiên về phòng ngự và thủ thành.

Vào thời Trịnh Nguyễn phân tranh, nếu Đàng Trong có Nguyễn Hữu Dật nhiều lần chặn đứng quân chúa Trịnh, thì Đàng Ngoài cũng có danh tướng trải qua 3 đời chúa là Đào Quang Nhiêu, giúp chặn đứng quân chúa Nguyễn.