Nhiều trường đại học giảm chỉ tiêu xét kết quả thi tốt nghiệp: Giảm cơ hội của thí sinh

Điểm chuẩn phương thức thi tốt nghiệp THPT năm nay vẫn rất cao dẫn đến hoài nghi về chất lượng đề thi, công tác tổ chức thi tại các địa phương. Thực tế, nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng điểm chuẩn một số ngành tăng vọt là chỉ tiêu dành cho phương thức xét kết quả thi tốt nghiệp còn rất ít; phần lớn chỉ tiêu đã được xét tuyển theo các phương thức xét tuyển sớm như chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, chứng chỉ đánh giá năng lực quốc tế (SAT/ACT), kết quả thi đánh giá năng lực, thi đánh giá tư duy… Nhiều ngành mỗi tổ hợp chỉ còn vài chỉ tiêu xét tuyển . Ví dụ, trừ ngành Sư phạm tiếng Anh, các ngành sư phạm ngôn ngữ khác của Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội chỉ có 13 chỉ tiêu xét tuyển điểm thi tốt nghiệp THPT với 4 tổ hợp. Như vậy, mỗi tổ hợp chỉ có 4 chỉ tiêu. Năm nay, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội được tăng chỉ tiêu tuyển sinh, nhưng chỉ tiêu xét điểm thi tốt nghiệp ngành Báo chí là 64/160 với 4 tổ hợp xét tuyển. Phổ điểm tổ hợp C00 (Văn, Sử, Địa) năm nay tăng cao nên với hơn chục chỉ tiêu, điểm chuẩn của ngành này ở trường giữ vị trí cao nhất, trên 29 điểm.

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, năm 2024, các trường ĐH sử dụng khoảng 20 phương thức tuyển sinh; có trường dùng tới 6-7 phương thức. Việc chia nhỏ chỉ tiêu theo các phương thức xét tuyển đã đẩy điểm chuẩn của tất cả các phương thức lên cao, nhất là với các trường tốp đầu.

Học phí lên đến hàng trăm triệu đồng

Hiệu trưởng một trường THPT ở Hà Nội nhận định, nhiều trường ĐH dành đa số chỉ tiêu xét điểm thi SAT, chứng chỉ ngoại ngữ, kết quả thi đánh giá tư duy, đánh giá năng lực vì các phương thức này đáp ứng 2 điều kiện cần và đủ là thí sinh đủ năng lực học ĐH và có tài chính để theo học, nhất là trong bối cảnh tự chủ đại học hiện nay. Các gia đình có điều kiện kinh tế mới cho con ôn thi chứng chỉ ngoại ngữ, SAT/ACT hoặc thí sinh ở vùng có điều kiện mới tham gia thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy.

Ở Hà Nội, hầu như các trường THPT đều có lớp liên kết luyện IELTS cho học sinh. Năm học 2024-2025, Trường THPT Phan Đình Phùng có 5 lớp liên kết quốc tế với 4 lớp liên kết học SAT hoặc IELTS và 1 lớp học tiếng Nhật ngoại ngữ 2. Học phí với lớp học IELTS là 3,6 triệu đồng/tháng, học SAT là 4 triệu đồng/tháng. Sau 3 năm học, để con có được chứng chỉ IELTS từ 5.5 trở lên, SAT từ 1.200 trở lên, phụ huynh phải đóng học phí 108-120 triệu đồng. Mức chuẩn đầu ra mà nhà trường đưa ra mới chỉ ở ngưỡng tối thiểu để qua “sàn” nhận hồ sơ ở một số trường ĐH tốp đầu. Nếu muốn trúng tuyển, nhiều học sinh sẽ phải bỏ thêm kinh phí để học tiếp vì cơ hội trúng tuyển vào Trường ĐH Kinh tế Quốc dân là IELTS từ 6.5. Năm 2024, trường này có khoảng 2.000 thí sinh nộp chứng chỉ SAT và khoảng 700 thí sinh có điểm cao hơn 1.450. Điểm trúng tuyển ngành cao nhất là 1.540+ và thấp nhất là 1.310.

Như vậy, để đạt được cơ hội trúng tuyển bằng chứng chỉ, phụ huynh sẽ phải đóng học phí lên đến hàng trăm triệu đồng. Nếu không có tiềm lực tài chính, chắc chắn phụ huynh sẽ không thể cùng con tham gia “đường đua” này. Học phí ĐH ngày càng tăng, nhất là các trường ĐH công lập tự chủ, học phí còn cao hơn trường ĐH ngoài công lập. Phụ huynh muốn con em được học những ngành hot, cơ hội việc làm cao, đồng nghĩa với việc học phí cao. Bởi thực tế, những ngành hot đều được các trường chuyển thành hệ chất lượng cao hoặc hệ tiên tiến.

Cơ hội nào cho thí sinh không có chứng chỉ quốc tế?

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn, nếu các phương thức tuyển sinh đảm bảo công bằng, đề thi phân hóa rõ, việc điểm chuẩn cao sẽ không có gì bất thường. Nhưng nếu không đảm bảo công bằng, thí sinh vào ĐH bằng phương thức nào đó dễ dàng hơn, Bộ GD&ĐT sẽ phân tích kỹ.

Năm 2023, Bộ GD&ĐT đã chỉ ra rằng, các phương thức tuyển sinh chưa đảm bảo sự công bằng nhất định; thí sinh được xét tuyển trúng tuyển sớm có lợi thế hơn so với thí sinh trúng tuyển theo kết quả thi tốt nghiệp THPT. Hiện nay, nhóm thí sinh yếu thế (không có điều kiện để thi lấy chứng chỉ ngoại ngữ, chứng chỉ năng lực quốc tế, thi đánh giá năng lực, thi đánh giá tư duy) chỉ có 2 phương thức để xét tuyển là học bạ và thi tốt nghiệp THPT. Với cả hai phương thức này, điểm chuẩn luôn ở mức cao ngất ngưởng nên rất khó có cơ hội vào trường ĐH “hot” sau này có việc làm tốt.

Trước khi tổ chức kì thi tốt nghiệp THPT năm 2024, lãnh đạo Bộ GD&ĐT đã có đề xuất về việc yêu cầu các trường ĐH tăng tỉ lệ xét tuyển điểm thi tốt nghiệp. Tuy nhiên, đây là vấn đề tự chủ của các trường, nếu Bộ GD&ĐT không đưa ra được bằng chứng bất cập trong công tác tuyển sinh hiện nay thì không có cơ sở để yêu cầu điều chỉnh. Trả lời báo chí tại Hội nghị tổng kết năm học 2023-2024, phương hướng nhiệm vụ năm học 2024-2025, PGS. TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học - Bộ GD&ĐT, khẳng định, Bộ đã nhận thấy bất cập trong một số phương thức tuyển sinh sớm của các trường. Năm 2025, Bộ sẽ điều chỉnh Quy chế tuyển sinh cho phù hợp.