Nhiều ý kiến đề xuất dừng phát triển nhiệt điện than

Theo đó, ba liên minh gồm: Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN), Phòng chống các bệnh không lây nhiễm Việt Nam (NCDs-VN) và Năng lượng bền vững Việt Nam (VSEA) đã đóng góp ý kiến vào Dự thảo Quy hoạch điện Quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (quy hoạch điện VIII).

Cụ thể, các liên minh đồng loạt kiến nghị "không phát triển thêm các dự án điện than mới trong giai đoạn 10 năm tới". Thay vào đó, các liên minh đề xuất ngành chức năng có các giải pháp để phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời phân tán và điện gió.

Về nguyên nhân của kiến nghị trên, đại diện liên minh cho rằng, bản dự thảo quy hoạch điện VIII vẫn có một số điểm cần được xem xét kỹ lưỡng hơn như những khó khăn, tồn tại của điện than trong thời gian qua.

Điển hình, giải pháp thực hiện quy hoạch còn một số hạn chế như: Chưa có phương án huy động vốn cụ thể và đề xuất xem xét cấp bảo lãnh Chính phủ cho các dự án BOT là không hợp lý; Lộ trình phát triển thị trường điện cạnh tranh tiếp tục bị đẩy lùi…

Đáng chú ý, một số thông tin và dữ liệu trong bản thuyết minh và phụ lục đang không có sự thống nhất theo quan điểm chỉ đạo Nghị Quyết 55 của Bộ Chính trị, đó là "ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới".

Ngoài ra, nội dung dự thảo chỉ rõ, bụi gây ô nhiễm sẽ phát tán theo vùng, không chỉ được phát tán bởi các nơi có nhà máy. Cụ thể, Hà Nội thời gian vừa qua hứng chịu bụi từ các nhà máy tại khu vực Đông Bắc Bộ.

Theo thông tin từ Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) CREA cho thấy, các địa phương có nhà máy chỉ chịu ảnh hưởng khoảng 7%.

Ngoài ra, có tới 93% tác động của những nhà máy này rơi vào các tỉnh/thành lân cận trên cả nước. Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đồng Nai, và Bình Dương bị ảnh hưởng lớn nhất.

Các liên minh nhận định, thời gian qua, những tỉnh có nhiệt điện than đã gây ô nhiễm môi trường dẫn tới tình trạng người dân đã khiếu kiện, biểu tình kéo dài.

Đồng thời, từ bài học của giai đoạn quy hoạch trước, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và dịch bệnh Covid-19, đòi hỏi các quốc gia hướng tới phục hồi xanh.

Do đó, giới chuyên môn cho rằng, quy hoạch điện VIII cần đưa ra những giải pháp khả thi, đột phá, bám sát và khai thác cơ hội từ những xu thế mới để dự báo, định hướng phát triển ngành điện theo hướng bền vững, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Với các tiêu chí nói trên, việc tiếp tục phát triển nhiệt điện than sẽ đặt Việt Nam ở chiều ngược lại với xu thế chuyển dịch xanh của thế giới. Cùng với đó, Việt Nam cũng đứng trước nhiều nguy cơ, rủi ro khi phải phụ thuộc vào nguồn cấp vốn từ Trung Quốc.

Ngoài ra, việc gia tăng phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu nhập khẩu than cho phát điện sẽ đặt ra nhiều rủi ro với an ninh năng lượng quốc gia. Trong khi đó, tiềm năng của năng lượng tái tạo lại chưa được tận dụng đúng mức (tổng công suất huy động của năng lượng tái tạo chỉ chiếm 4% vào năm 2030) và nguồn vốn cho loại hình năng lượng này lại khá đa dạng, từ nhiều thị trường trong và ngoài nước...