Những “cái lỗ” lạ

Các ông lớn độc quyền lỗ do nhiều yếu tố, nhưng có lẽ, tựu trung lại do hai cái lỗ chính: Giá bán, theo kiểu bao cấp, dưới giá thành sản xuất và do biến động tỷ giá. Không phải là ngẫu nhiên khi lãnh đạo của cả Petrolimex và EVN đều phạm vào điều tưởng như tối kị đối với các doanh nghiệp khi tranh thủ mọi nơi, mọi lúc, mọi cơ hội để kêu lỗ.

Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng dầu Quân đội Vương Đình Dung có lần còn nói toẹt ra rằng: "Nhà nước vừa muốn bình ổn giá, lại xác định theo cơ chế thị trường". Có nghĩa cái lỗ đấy cần phải kêu thật to bởi nhà nước bắt họ phải bán dưới giá thành, nhà nước bắt họ phải lỗ để đảm bảo sự ổn định vĩ mô và an dân.

Giá điện, xăng dầu- những mặt hàng đầu vào của nền kinh tế, đang phải gánh cùng lúc ba vai: Đảm bảo cơ chế thị trường để người kinh doanh có lãi; đảm bảo mức độ hợp lý trong sức chịu đựng của người dân và nền kinh tế; và đảm bảo an sinh xã hội.

Nhưng còn một cái lỗ khác, cái lỗ cũng rất lớn. Lỗ do tỷ giá. Chẳng hạn EVN tính toán tỷ giá thay đổi tới 9,3% đã khiến họ lỗ lớn. Nhưng cái lỗ do kỹ năng quản trị doanh nghiệp, từ rủi ro trong kinh doanh này cũng được họ đàng hoàng kêu to, cũng được tính luôn vào giá thành. Và, điều này là quan trọng nhất, được mặc định luôn vào cái lỗ do cơ chế.

Sự chấp nhận về mặt nhà nước đối với những cái lỗ, dù rất lạ này đã khiến Bộ trưởng Vương Đình Huệ không đưa ra được bất kỳ phản bác nào dù ông đã có kết quả thanh kiểm tra của các DN đầu mối trong tay. Ông chỉ cho rằng: Có những yếu tố quản lý, có định mức sử dụng, định mức tiêu hao (trong giá xăng dầu) cần phải tính toán lại.

Cách đây 2 tuần, báo chí đồng loạt đăng tin: Ngành chức năng tuýt còi gói cước tỷ phú của BeeLine khi mà doanh nghiệp này tung ra gói cước gần như cho không đối với các cuộc gọi nội mạng. Cước viễn thông cũng là mặt hàng duy nhất liên tục có chỉ số giá - (âm) trong chỉ số giá tiêu dùng. Chừng nào thì điện, than, xăng dầu cũng phải tuýt còi vì quá rẻ? Rất khó để trả lời. Chúng ta hay nhắc đến thị trường giá cạnh tranh nhưng không thể có cạnh tranh khi vẫn còn độc quyền.

Mới nói những cái lỗ lạ là rất nhỏ bé so với "cái lỗ" lớn hơn trong cơ chế giá. Về mặt lý thuyết kinh tế, không một mặt hàng nào vừa có thể mang lại lợi nhuận trong khi vẫn bán kiểu bao cấp. Không có một cơ chế giá nào vừa thị trường lại vừa bao cấp.

Anh Đào