Những "người lính" gác đèn không quân hàm nơi cửa biển Lạch Trào

Gần cả đời gắn bó

Những ngày cuối tháng 4, trong một lần ghé thăm Trạm đèn biển Lạch Trào (thuộc Tổng Công ty bảo đảm an toàn hàng hải miền Bắc, tại xã Hoằng Phụ, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa), chúng tôi có dịp được anh Trần Văn Nhân - Trạm phó chia sẻ về công việc rất đặc thù của những người gác đèn biển.

Anh Nhân kể, anh chính thức trở thành lính gác đèn biển vào năm 2004, trong suốt 16 năm qua, anh đã đi khắp các trạm hải đăng dọc miền Trung: từ Cửa Việt, Mũi Lay, Cửa Tùng (Quảng Trị) đến Đảo Mê, Nghi Sơn, Lễ Môn, Lạch Trào (tỉnh Thanh Hóa).

"Tôi vốn là lính đặc công nước, sau khi xuất ngũ, tôi đã từng trải qua một số công việc với thu nhập khá ổn. Nhưng rồi cuối cùng lại gắn bó với nghề như một cái duyên. Có những nơi như Đảo Mê, tôi đến, đi rồi trở lại, không khác gì một người lính biển. Chỉ khác là những người gác đèn biển như tôi không mang quân hàm", anh Nhân tâm sự.

Lần giở lại những trang tư liệu của ngành đảm bảo an toàn hàng hải, anh Nhân cho biết, Trạm đèn biển Lạch Trào, được xây dựng từ những năm 1967. 

Sừng sừng giữa mưa bom bão đạn

Trước đây, trạm đèn biển này chỉ là một vệt đèn dầu leo lét giữa mênh mông sóng nước. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đây từng là nơi hứng chịu những trận mưa bom.

Khi đó, nhiệm vụ của người gác đèn không chỉ lo thắp sáng mà còn bảo vệ ngọn đèn biển khỏi sự tàn phá của quân địch. Có những thời điểm đèn biển bị đánh phá nhưng chỉ 24h sau, ngọn đèn đã sáng trở lại.

"Cha tôi cũng là lính gác đèn biển, ông từng được đồng đội hai lần làm lễ truy điệu trước khi xung phong cảm tử phá thủy lôi của địch ở Hòn Dáu và Long Châu (Hải Phòng). Công việc của chúng tôi hôm nay dẫu vất vả, thầm lặng nhưng so với thế hệ cha anh đã thấm gì đâu" - anh Nhân kể lại đầy tự hào.

Cũng theo anh Nhân, trong chiến tranh, ngay tại trạm đèn biển Lạch Trào, có hai nhân viên gác đèn đã hy sinh, được phong liệt sỹ.

Cho đến nay, giữa thời bình, những người gác trạm như anh Nhân vẫn ngày đêm thắp sáng ngọn đèn để soi đường cho tàu thuyền của ngư dân ra vào đúng hướng. Để đảm bảo cho ngọn đèn luôn sáng, hiện Trạm có 5 cán bộ, nhân viên ngày đêm chăm sóc và gác đèn.

Gắn bó nhờ tình yêu với biển

Trò chuyện với anh Nguyễn Đăng Hương - người đã có nhiều năm kinh nghiệm tại Trạm đèn biển Lạch Trào, chúng tôi mới biết anh Hương năm nay gần 50 tuổi nhưng đã có hơn nửa cuộc đời gắn bó với công việc gác đèn.

Anh Hương sinh ra và lớn lên ở xã Hoằng Thanh, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Anh nhớ lại năm 22 tuổi là lần đầu tiên anh xa gia đình, đến công tác tại Trạm đèn biển Cửa Sót (Hà Tĩnh). Những ngày đầu anh nhớ nhà đến không ngủ được. Đã có lúc anh muốn bỏ việc, nhưng trách nhiệm và tình yêu với biển đã thôi thúc anh cố gắng vượt qua và theo đuổi nghề đến giờ.

"Tôi vẫn nhớ như in ngày đầu tiên chính thức vào làm việc nó dài đằng đẵng. Giữa bốn bề biển mênh mông nước, trạm đèn biển chỉ có mấy anh em với nhau, cảm giác cô đơn và buồn đến tột cùng. Phải mất gần một tháng, tôi mới làm quen được với công việc. Phải thực sự yêu nghề thì mới giữ được nghề", vừa lau dầu máy anh Hương vừa tâm sự.

Sau một thời gian công tác ở Cửa Sót, anh Hương được điều chuyển đến Cửa Lò (Nghệ An), rồi Cửa Tùng (Quảng Trị) ... Đến nay, khi trở về Trạm đèn biển Lạch Trào ở quê hương, chàng thanh niên ngày ấy tóc đã điểm bạc vì gió sương.

Nên duyên cũng nhờ đèn biển

Còn anh Vũ Thọ Quý (50 tuổi, quê ở Hải Phòng) lại mang đến cho chúng tôi một câu chuyện lấp lánh niềm vui sau những năm tháng thanh xuân đi dọc bờ biển thắp sáng hàng chục ngọn hải đăng.

Anh Quý đã trải qua gần 30 năm xa nhà biền biệt. Từng ấy năm gắn bó với ngọn đèn biển nhưng anh Quý chưa bao giờ chạnh lòng vì xa quê. Mỗi lần chuyển công tác đến trạm mới đối với anh như thêm một gia đình, thêm những người anh em.

Do đặc thù công việc, đến năm 40 tuổi anh vẫn chưa lập gia đình vì theo anh, cứ chưa kịp bén duyên cô gái nào đã phải chuyển đi trạm khác cách xa vài trăm cây số. Những tưởng tình duyên cứ dập dềnh theo con nước nhưng cũng chính nhờ nghề gác cột đèn mà anh đã cưới được một cô gái kém mình tới 16 tuổi, nhà ở chân ngọn hải đăng Quất Lâm, Nam Định.

"Năm ấy, thấy tôi nhiều tuổi rồi mà chưa lập gia đình nên giám đốc có phân công về trạm Quất Lâm gần nhà để tìm vợ. Ấy thế mà về đó rồi thì bén duyên luôn đấy, nghĩ lại cũng buồn cười. Lúc ấy mình cũng đánh liều hứa là anh không chuyển đi đâu nữa, sẽ… cột ở đây mãi mãi với em. Nhưng rồi cưới xong, tôi lại đi biền biệt khắp nơi. Nhưng xa vợ con cũng có cái hay là khi gặp lại tình cảm lúc nào cũng như thuở ban đầu", anh Quý vui vẻ nói.

Bất kể thời tiết nắng hay mưa, công việc của những người gác đèn biển Lạch Trào hàng ngày phải lên, xuống 94 bậc cầu thang hình xoắn ốc hàng chục lần để kiểm tra kỹ thuật, thường xuyên bảo trì cả một hệ thống điện mặt trời, máy phát điện, kiểm tra toàn bộ hệ thống phản quang, lau chùi bóng đèn và các thiết bị chiếu sáng... để kịp thời phát hiện và điều chỉnh nếu có sự cố.