Nội bộ Formosa bất đồng, cản trở việc thực thi cam kết với Việt Nam

Cơ quan chức năng chưa nhận thức được tính chất phức tạp của vụ việc

Báo cáo do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Trần Hồng Hà ký nhận định: Đây là sự cố môi trường biển nghiêm trọng, lần đầu tiên xảy ra trên diện rộng ở nước ta; các cơ quan và địa phương liên quan chưa nhận thức được tính chất phức tạp của vụ việc nên đã thông tin, báo cáo chưa kịp thời.

Báo cáo cho biết, kết luận của các chuyên gia đã khẳng định độc tố hóa học (phenol, xyanua…) là nguyên nhân gây hải sản chết hàng loạt tại các tỉnh miền Trung vừa qua. Các kết quả thí nghiệm mô phỏng, phân tích ảnh vệ tinh, kiểm toán chất thải và những mẫu vật thu được tại hiện trường chứng minh đã có một nguồn thải lớn từ khu vực Vũng Áng (Hà Tĩnh) có chứa các hạt keo sắt dưới dạng mixel hấp phụ các độc tố như Phenol, Xyanua, kim loại nặng, hydrocacbon thơm đa vòng… (là chất thải hóa học của quá trình luyện cốc) di chuyển theo dòng hải lưu đã gây nên cá chết hàng loạt.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu trong buổi Formosa xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam.

Bộ TN&MT đã phối hợp với các bộ, ngành 4 tỉnh ven biển nêu trên rà soát toàn bộ các nguồn thải lớn ra biển, kết quả cho thấy các nguồn thải lớn chỉ tập trung ở khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh); đồng thời, Bộ đã thành lập các đoàn công tác kiểm tra tại các cơ sở có nguồn thải tại Vũng Áng. Kết quả kiểm tra cho thấy Công ty Formosa Hà Tĩnh đã có nhiều hành vi vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước, phát hiện một số dấu hiệu là nguyên nhân gây ra sự cố môi trường; đồng thời với kết quả rà soát nguồn thải của các cơ sở hoạt động trên địa bàn 4 tỉnh Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – huế, Bộ TN & MT đã xác định chỉ có nguồn thải của Công ty Formosa Hà Tĩnh mới có các độc tố Phenol, Xyanua.

Từ kết quả nghiên cứu, rà soát và kiểm tra nêu trên, Bộ TN & MT, Bộ KH & CN, Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam và các Bộ, ngành đã thống nhất nguyên nhân sự cố môi trường gây ra hiện tượng hải sản chết bất thường tại miền Trung là do các độc tố Phenol, Xyanua từ nguồn thải của Formosa.

Formosa cam kết với Chính phủ Việt Nam những gì?

Báo cáo cũng nhấn mạnh tuy việc Formosa là một tập đoàn lớn trên thế giới, việc họ phải giữ gìn hình ảnh, thương hiệu DN là một thuận lợi trong quá trình đấu tranh; tuy nhiên, việc buộc họ nhận trách nhiệm và đáp ứng yêu cầu của ta là công việc hết sức khó khăn, phức tạp vì công tác thu thập hồ sơ, chứng cứ đấu tranh pháp lý gặp nhiều trở ngại, mất nhiều thời gian. Các buổi làm việc trực tiếp với Formosa đã được tổ chức ở tất cả các cấp độ buộc Formosa phải thừa nhận 53 sai phạm hành chính và cam kết xử lý hậu quả.

Các nội dung chính của thỏa thuận ký ngày 28-6 về việc giải quyết sự cố môi trường tại 4 tỉnh miền Trung của Việt Nam giữa Bộ Tài nguyên & Môi trường và Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa bao gồm:

Công ty Formosa Hà Tĩnh nhận trách nhiệm về việc gây ra sự cố môi trường làm hải sản chết hàng loạt, đồng thời cam kết: Công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam; Thực hiện việc bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường xử lý ô nhiễm và phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh trên với tổng số tiền 500 triệu USD

Khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, nước thải, hoàn thiện công nghệ sản xuất, bảo đảm xử lý triệt để các chất thải độc hại trước khi thải ra môi trường để không tái diễn sự cố như vừa qua

Phối hợp xây dựng các giải pháp đồng bộ để kiểm soát môi trường biển miền Trung, đảm bảo phòng, chống ô nhiễm, không để xảy ra sự cố môi trường tương tự để tạo niềm tin với người dân Việt Nam và quốc tế

Thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết nói trên, không để tái diễn các hành vi vi phạm, nếu không sẽ chịu các chế tài theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Nội bộ Formosa có bất đồng về kết quả xử lý

Tuy nhiên, gần đây, một số báo ở Đài Loan đưa những thông tin sai về Việt nam trong việc xử lý sai phạm của Formosa (như nói ông Vương Văn Uyên – Chủ tịch Tập đoàn Formosa Đài Loan vào Việt Nam bị giữ lại…) hay một số nghị sỹ chất vấn việc tại sao Formosa lại bị phạt nặng đến 500 triệu USD khi chưa chính thức hoạt động, chưa có bằng chứng rõ ràng chứng minh sai phạm của công ty… 

Bên cạnh đó, nội bộ phía Formosa đang có những bất đồng và có ý kiến yêu cầu cần minh bạch và xem xét lại việc ký và thực hiện các cam kết của Công ty Formosa Hà Tĩnh với Chính phủ Việt Nam, gây cản trở việc thực hiện những nội dung trong thỏa thuận về việc giải quyết sự cố này.