Nóng chiến sự Severodonetsk: Ám ảnh lời kể bên trong hầm trú ẩn của nhà máy hóa chất Azot

Trong gần hai tháng, Vladimir đã trú ẩn cùng mẹ đẻ và mẹ vợ trong bóng tối của một boongke dưới nhà máy hóa chất Azot rộng lớn, khi giao tranh diễn ra ác liệt ở Severodonetsk.

Ông nói: "Mọi chuyện trở nên thực sự đáng sợ khi những người lính Ukraine chiếm giữ các vị trí trong khuôn viên nhà máy và cuộc chiến đã đến rất gần với chúng tôi".

Nhưng đạn pháo tấn công không phải là mối đe dọa chết người duy nhất mà khoảng 800 công nhân nhà máy và gia đình của họ ẩn náu dưới lòng đất bên dưới các nhà xưởng khi lực lượng Nga bao vây Severodonetsk phải hứng chịu.

Mối hiểm nguy còn đến từ những thùng hóa chất độc hại được sử dụng để sản xuất phân đạm, hiện là trung tâm của một trong những điểm nóng đẫm máu nhất của cuộc chiến kéo dài 4 tháng, khiến chúng có nguy cơ nổ và rò rỉ.

Là thành viên của đội ứng phó khẩn cấp, ông Vladimir, 54 tuổi, nhớ lại việc vội vàng giúp sửa chữa một bình chứa đầy khí amoniac nguy hiểm - có thể gây mù, khó thở và tử vong - sau khi nó bị hư hỏng do giao tranh.

"Chúng tôi thấy khói từ một quả đạn đã rơi xuống gần một thùng chứa đầy khí amoniac. Tôi và nhóm 4 người vội mặc quần áo bảo hộ và mặt nạ phòng độc để kiểm tra thiệt hại và chúng tôi thấy mảnh đạn đã thủng nhiều lỗ trên đó", ông Vladimir nói.

"Khí amoniac đã bị rò rỉ, nhưng chúng tôi đã cố gắng bịt các lỗ bằng một loại keo đặc biệt", ông nói thêm.

Lời kể của ông với The Telegraph là một trong những người đầu tiên xuất hiện từ nhà máy, nơi đã trở thành nơi trú ẩn của hàng trăm thường dân khi Severodonetsk trở thành tâm điểm trong nỗ lực của Nga truy quét khắp miền đông Ukraine.

Khi các lực lượng Nga tiến công các ngôi làng xung quanh để đánh chiếm các khu vực công nghiệp rộng lớn như Luhansk và Donetsk, các công nhân đã sơ tán con cái và người thân già của họ khỏi những ngôi nhà ngày càng dễ bị tổn thương. 

Theo Serhiy Gaidai, thống đốc Luhansk, nơi trú ẩn của nhà máy Azot đã bị báo động vào cuối tuần qua sau khi Nga pháo kích gây ra đám cháy lớn sau khi hàng chục tấn dầu rò rỉ từ các bộ tản nhiệt bị hư hại trong cuộc chiến "không ngừng nghỉ" nhằm vào thành phố.

Ông khẳng định Ukraine vẫn kiểm soát khu công nghiệp Azot, đồng thời bác bỏ tuyên bố của phe ly khai do Nga hậu thuẫn rằng, 300 đến 400 chiến binh Ukraine đã bị mắc kẹt bên trong, tương tự như tình cảnh của các chiến binh Azov ở thành trì nhà máy thép Azovstal ở Mariupol.

Không giống như trận chiến Azovstal, nơi các chiến binh phải đầu hàng trong điều kiện khắc nghiệt, hứng chịu các cuộc không kích, pháo binh và hỏa lực xe tăng của Nga trước khi đầu hàng vào tháng 5, nhà máy Azot là nơi trú ẩn cho dân thường cố gắng sống sót sau cuộc tấn công dữ dội của Nga.

Thống đốc cho biết khoảng 500 người vẫn còn bám trụ, trong đó có khoảng 40 trẻ em.

Vladimir sống ở đó với người mẹ tàn tật Ludmila, 82 tuổi và mẹ vợ Nadezhda, 70 tuổi, từ ngày 7/4 cho đến đầu tháng 6 sau khi nhà của họ bị hư hại do pháo kích.

Ông nói rằng các điều kiện là cơ bản, nhưng những bức tường dày của nhiều hầm trú bom của nhà máy đã làm yên lòng những người cư ngụ. Các boongke, được thiết kế chính thức để bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng trong Chiến tranh Lạnh, được trang bị tiện nghi phòng tắm và nước sinh hoạt.

"Chúng tôi không có điện, nhưng chúng tôi có một máy phát điện chạy bằng động cơ diesel hoạt động 6 giờ một ngày và chúng tôi nấu thức ăn trên bếp củi", ông nói. "Khi pháo kích dừng lại, mọi người bước ra ngoài để hít thở và hút thuốc".

Công việc của Vladimir trong đội phản ứng khẩn cấp là rất quan trọng đối với sự tồn tại của nhà máy và sự an toàn của những người bên trong.

"Các cuộc pháo kích của Nga đã làm hỏng các thùng chứa amoniac, một chất hóa học rất khó chịu. Đó là lý do tại sao tôi không thể rời đi", ông nói.

"Giám đốc nói với tôi khi tình hình trở nên thực sự nguy cấp, tôi sẽ ra lệnh cho anh sơ tán và toàn bộ nhà máy nên sơ tán", ông nói.

Khoảnh khắc đó đến một tuần trước, khi Vladimir lên một chiếc xe bọc thép của quân đội Ukraine cùng với 2 người mẹ  để chạy trốn trước tiên đến thành phố Lysychansk gần đó, trước khi được sơ tán xa hơn về phía tây.

Gia đình nói chuyện với The Telegraph ở thành phố Dnipro khi đang ngồi trong một chiếc xe hơi ngột ngạt trên chuyến tàu từ Pokrovsk đến Lviv - một hành trình kéo dài 17 giờ, hiện là tuyến đường sắt cuối cùng sơ tán từ phía Đông.

Mỗi toa đều chật cứng người và đồ đạc, những người đi sơ tán họ mang theo tất cả những gì họ có thể khi các trận pháo kích ập đến ngôi nhà của họ.

Cách đó vài chỗ ngồi, Vasylyna Humeniuk, 17 tuổi, âu yếm chú mèo Mia. Cô cho biết mình đã rời Pokrovsk sau khi các vụ nổ đêm hôm trước báo hiệu mặt trận phía đông đang đến gần hơn nhưng cô hy vọng mình có thể sớm trở về nhà với bạn trai và học để trở thành y tá.

Vladimir cho biết ông rất muốn đưa mẹ mình về nhà chị gái ở Đức nhưng sợ rằng ông sẽ bị ngăn chặn bởi lệnh cấm nam giới dưới 60 tuổi rời khỏi đất nước thời chiến.

"Làm ơn hãy giúp tôi", ông nói.

"Tôi đã bỏ lại xe hơi và công việc kinh doanh của mình. Chúng tôi không có nơi nào để quay lại", ông Vladimir nói.