Nông dân quận Bình Tân (TP.HCM) làm lúa trên "đất kim cương”

Sáng một ngày đầu năm 2020, nhận cuộc gọi của Chủ tịch Hội ND phường Tân Tạo A (quận Bình Tân, TP.HCM) Nguyễn Văn Thanh rủ đi xem nông dân trồng lúa vụ tết mà tôi không tin vào tai mình: Ngay trong nội thành, vẫn còn hơn 100ha đất đang trồng lúa!

Đất vàng mang đi trồng lúa

Thời điểm này một số nông dân khu phố 5 đã thu hoạch lúa đông xuân.  Ảnh: T.Đ

Theo con đường Nguyễn Văn Cự chúng tôi trực chỉ vào khu vực trồng lúa của phường Tân Tạo A. Thời điểm này, dọc hai bên đường có những đám lúa hạt đã chín vàng ươm, có đám mới trổ đồng; đám mới sạ giống đủ tháng, lúa lúp xúp mặt nước hoặc đang cày xới đất chuẩn bị sạ giống…

Mang tiếng là đô thị nhưng nhìn bao quát khu vực trũng, bưng biền rộng 500 - 700ha này chẳng khác gì “vùng sâu, vùng xa”. Ông Sáu Sự (Trần Văn Tuấn) ngồi trầm ngâm nhớ lại cái thời cha ông có đến 10ha đất lúa mà khi đến đời ông, đời con cháu chỉ còn lại vài công đất.

“Cha tui có đến 10ha đất “dây” (đất liền lạc). Hơn chục năm trước nhà quá khó khăn tui bán dần, bán dần đất, giờ chỉ còn lại vài công” - ông Sáu Sự bộc bạch.

Mấy đời sống nhờ cây lúa, giờ ông Sáu Sự vẫn phải bám cây lúa để sống. Để có đất trồng lúa, và trồng cho đủ ăn, ông phải đi thuê thêm 2,5ha đất. Đây chính là mảnh đất của gia đình ông bán đi cách đây hơn chục năm. Mỗi năm chủ lấy tiền thuê đất là 8 triệu đồng/ha. “Mà giá lúa bấp bênh quá nên may lắm mới đủ ăn” - ông cười buồn.

Cạnh ruộng lúa của ông Sáu Sự là ruộng lúa hơn 1,5ha của ông Nguyễn Văn Hùng. Theo ông Hùng, trồng lúa ở đây năng suất khá thấp, giá cả bấp bênh, trong khi vật tư nông nghiệp mỗi năm đều tăng nên làm không bù cho đầu tư, công sức. “Để lo cái ăn cho gia đình, tui vừa làm ruộng vừa phải đi làm công nhân” - ông Hùng chia sẻ.

Ông Thanh nói, chính vì trồng lúa thiếu kỹ thuật, thiếu đầu tư nên năng suất lúa không cao, chỉ khoảng 7 tấn/ha (vụ lúa đông xuân), và 3 - 4 tấn/ha (vụ hè thu và vụ 3). Chưa hết, do các ruộng lúa nằm cạnh rừng cây và không sạ giống đồng bộ nên hay bị chuột phá hoại. Diện tích nhỏ, lẻ nên dễ bị thương lái ép giá khi thu hoạch.

Bế tắc “bờ xôi, ruộng mật”

Đứng trên bờ ruộng, ông Hùng nhìn đám lúa mới đầy tháng rồi thở dài. Ông muốn tái cơ cấu sản xuất, muốn đầu tư vào mảnh ruộng với đào ao nuôi cá, làm đường, trồng cây… chuyển sang làm du lịch vườn.

“Nhưng đất ruộng ai cho mình làm, ai cho mình xây dựng công trình phụ trên đó, ai cho mình chuyển đổi mục đích sử dụng đất?” - ông Hùng tự đặt câu hỏi rồi lắc đầu.

Còn nhớ, lúc ngồi trà dư tửu hậu tại nhà ông Sáu Sự, tôi xúi ông “chuyển đổi vật nuôi, cây trồng” xa rời cây lúa mấy đời không khá. Nghe tôi nói, ông cười xởi lởi: “Cũng đã làm rồi nhưng không thành, đành thôi”.

Theo ông Thanh, nhiều nông dân trong khu phố 5 rất muốn từ bỏ cây lúa chuyển sang cây trồng khác, nhưng đầu ra khó khăn đã ngăn cản nhiều người. Tuy nhiên, cái chính đưa đến tình trạng sản xuất nông nghiệp tại đây bế tắc vẫn là dự án quy hoạch khu dân cư đã “treo” từ nhiều năm nay.

Được biết, tại Quyết định số 3477, thành phố đã phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị 1/2.000 Khu dân cư Tân Tạo hiện hữu (khu 1) có tổng diện tích 249ha, tính chất là khu dân cư hiện hữu chỉnh trang và xây dựng mới. Khu dân cư này phía Đông giáp khu dân cư hiện hữu (phường Tân Tạo A), phía Tây giáp xã Phạm Văn Hai và xã Lê Minh Xuân, phía Nam giáp khu dân cư trung tâm Tân Tạo.

Anh Nguyễn Thuận Hoàng - một nông dân tại khu phố 5 cho biết, chính dự án “treo” này nhiều năm nay đã gây nên tình cảnh “bờ xôi, ruộng mật” bỏ hoang phí.

“Đất nông nghiệp ở đây một phần vào tay các công ty. Họ mua xong bỏ đó. Lúc đầu họ còn cho nông dân thuê lại để trồng trọt, nhưng sau đó thu lại rồi bỏ hoang. Nông dân thấy tiếc đất bỏ hoang, làm liều lấy đất trồng lúa, trồng rau” - anh Hoàng thổ lộ.

Trên đường về, ông Thanh đưa tôi ghé qua một khu trồng rau công nghệ cao trên địa bàn để gỡ gạc nỗi thất vọng từ cây lúa ở khu phố 5. Nhưng quả thật, điều này cũng không khỏa lấp ái ngại của tôi về cái tết đang phả hơi nóng sau gáy, và vụ lúa báo hiệu thất bát khiến cho nông dân trồng lúa trên vùng đất vàng giữa Sài thành đón tết kém vui.