Nữ anh hùng và chiếc nhẫn mẹ trao

Theo bà Nguyễn Thị Xuân Mai - cựu chiến sĩ biệt động thị xã Quảng Ngãi (hiện ở phường Nguyễn Nghiêm), liệt sĩ Trà sinh năm 1947, hy sinh năm 1971, đánh giặc rất gan góc.

"Chính nhờ tính cách này mà từ du kích xã, cô ấy được điều lên làm Thị đội phó, Thị ủy viên, phụ trách biệt động Quảng Ngãi. Trà đã tham gia và chỉ huy hơn 200 trận đánh, tiêu diệt hàng trăm tên giặc. Năm 1994, Trà được truy tặng Anh hùng LLVTND, và là nữ anh hùng duy nhất của Quảng Ngãi lúc bấy giờ'' - bà Mai tâm sự.

Trò chuyện với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Đức - em rể liệt sĩ Huỳnh Thị Trà bồi hồi: Hồi ấy cơ sở báo về, khi chị Trà hy sinh, bọn địch lôi xác phơi nắng trên đường cái. Bà Hồng ở thôn 4, xã Nghĩa Dõng bí mật chôn cất chị ấy ở gò đất phía sau nhà.

Bà Nguyễn Thị Xuân Mai bên mộ AHLLVTND Huỳnh Thị Trà tại Nghĩa trang Núi Bút.

Trước ngày giải phóng, một lần mẹ vợ tôi là Hồ Thị Biên có đến thắp hương cho con gái. Sau này tất cả mồ mả ở khu vực đó đều được quy tập về nghĩa trang xã, chị Trà cũng có tên trong đó. Năm 1986, thị xã có ý định dời phần mộ của chị về Nghĩa trang Núi Bút và mời mẹ tôi đến chứng kiến. Với linh cảm của người mẹ, cụ nói, chắc chắn hài cốt của chị vẫn ở chỗ cũ. Bà Hồng, đã mất, vùng này đã thay đổi nhiều, vậy mà mẹ vẫn dẫn cả đoàn quy tập về đúng nơi chôn cất xưa.

Chỉ chừng chục nhát cuốc đã phát hiện hài cốt của chị. Khi thấy cái túi nhỏ bằng vải nilon bên phần xương chậu của chị , mẹ tôi gần như ngất đi. Bởi đây là chiếc túi cụ đã tự khâu cho con gái.

Cụ nói: "Nếu có chiếc nhẫn vàng nữa mà tôi cho nó phòng thân trước khi thoát ly lên thị xã thì chắc chắn đó là hài cốt của Trà''. Quả như thế, trong chiếc túi, cùng với gương, lược, kẹp tóc là chiếc nhẫn vàng ta độ 5 phân. Các anh ở Ban quy tập giao chiếc nhẫn cho mẹ tôi, còn các kỷ vật khác đem về bảo tàng.

Ông Đức cho hay, cụ Biên đã giữ chiếc nhẫn bên mình suốt cả chục năm trời. Có lẽ nhờ chị Trà tiếp thêm sức mạnh mà cụ sống đến 90 tuổi. Trong buổi mừng thượng thọ cụ, giữa con cháu đông đảo, cụ lấy trong túi ra chiếc nhẫn vàng trao cho cháu nội Huỳnh Tấn Trình và dặn: "Đây là chiếc nhẫn vàng của cô Trà con. Con giữ lấy làm kỷ niệm, thay nội thờ phụng cô con cho chu toàn". Năm sau thì cụ mất...

Hồng Vân