Nước cờ của Putin, viện trợ của Biden và cái bóng của Trump: Bi kịch đang diễn ra ở Ukraine

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Nga Putin. Ảnh Getty

 Những diễn biến này, diễn ra chỉ hai tháng trước khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng, cho thấy một tình hình chuẩn bị cho những gì có thể là một sự thay đổi mạnh mẽ trong chính sách đối ngoại của Mỹ. 

Việc ông Trump tuyên bố về việc chấm dứt chiến tranh trong vòng 24 giờ hiện rõ, làm tăng thêm tính cấp bách cho phép tính chiến lược hiện tại. Đèn xanh của Tổng thống Joe Biden cho phép Ukraine triển khai tên lửa ATACMS tầm xa vào sâu trong lãnh thổ do Nga nắm giữ đánh dấu sự thay đổi đáng kể so với sự kiềm chế trước đó của Mỹ. Cùng với đó, khoản viện trợ quân sự mới trị giá gần 300 triệu đô la , bao gồm cả mìn chống bộ binh, làm nổi bật sự tuyệt vọng của chính quyền ông Biden trong việc củng cố Kiev chống lại áp lực không ngừng nghỉ ở mặt trận phía đông.

Đối với Ukraine, các biện pháp này đến vào thời điểm quan trọng khi lực lượng của nước này đang phải vật lộn để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ trong bối cảnh các cuộc tấn công ngày càng leo thang của Nga.

Rõ ràng, sự thay đổi chính sách của ông Biden được coi rộng rãi là phản ứng trước một diễn biến mới đáng báo động: việc triển khai hàng nghìn nhân sự Triều Tiên để tăng cường tuyến đầu của Nga. Mỹ coi đây là một "sự leo thang lớn", thúc đẩy việc hiệu chỉnh lại các ranh giới đỏ của mình. Mặt khác, ông Putin đã khuếch đại thêm căng thẳng bằng cách nới lỏng các điều kiện sử dụng vũ khí hạt nhân — một tín hiệu đáng ngại rằng Moscow sẽ không dừng lại trước bất cứ điều gì để tránh thất bại.

Khi động lực của cuộc xung đột ngày càng trở nên nguy hiểm hơn, nỗi lo sợ về sự trở lại của ông Trump chỉ làm tăng thêm sự bất ổn xung quanh tương lai của Ukraine. 

Chi phí về nhân lực là rất lớn, và Ukraine hiện đang phải đối mặt với một thách thức kép: ngăn chặn đà tiến của Moscow và chuẩn bị cho sự thay đổi chính trị đang rình rập ở Washington. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và chính phủ của ông phải giải mã lời hứa mơ hồ của Donald Trump về việc chấm dứt chiến tranh "trong vòng 24 giờ" có thể có ý nghĩa gì trong thực tế.

Ông Trump nổi tiếng là người bí ẩn và khó đoán, không xa lạ gì với những tuyên bố táo bạo. Tuy nhiên, thành tích của ông lại vẽ nên một bức tranh phức tạp — một mặt ngưỡng mộ ông Putin, mặt khác lại định vị mình là một nhà đàm phán khôn ngoan, mặc dù có tính giao dịch. Ông Zelensky, mặc dù tỏ ra hoài nghi, nhưng tỏ ra thận trọng lạc quan, hy vọng ông Trump có thể ưu tiên một cách tiếp cận rộng hơn, mang tính chiến lược hơn là đưa ra thỏa thuận ngắn hạn.

Các quan chức Ukraine cho rằng mục tiêu quan trọng nhất của Trump sẽ là thể hiện sức mạnh, một nỗ lực có thể định hình chính sách đối ngoại của ông. Họ lập luận rằng, tư thế này sẽ đòi hỏi những lựa chọn khó khăn: gây sức ép với cả Ukraine và Nga mà không làm suy yếu sự lãnh đạo của Mỹ. 

 Bất kỳ bước đi sai lầm nào cũng có thể ám ảnh ông Trump như Afghanistan đã ám ảnh ông Biden, một vết thương chính sách đối ngoại vẫn còn âm ỉ. Nếu Ukraine trở thành "Afghanistan" của ông Trump, hậu quả - đối với cả sự tồn tại của Ukraine và vị thế toàn cầu của Mỹ - có thể cũng nghiêm trọng như vậy. Đó là một canh bạc không có gì đảm bảo, và sẽ thử thách giới hạn của sức mạnh, chiến lược và tài chính trị.

"Chắc chắn rằng chiến tranh sẽ kết thúc sớm hơn với các chính sách của nhóm hiện sẽ lãnh đạo Nhà Trắng. Đây là cách tiếp cận của họ, lời hứa của họ với công dân của họ", ông Zelensky nói trong một cuộc phỏng vấn với hãng truyền thông Suspilne của Ukraine. Những phát biểu của ông mang sự pha trộn giữa sự thẳng thắn và tính toán. Gần đây, ông bày tỏ mong muốn chấm dứt chiến tranh thông qua ngoại giao vào năm 2025 nhưng ám chỉ rằng hòa bình có thể đến sớm hơn khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng. 

Đối với những người chịu đau khổ nhất dưới cuộc chiến, hòa bình là ưu tiên hàng đầu, ngay cả khi nó đòi hỏi phải hy sinh nhiều hơn. Tương tự như vậy, trong một cuộc nói chuyện khác với Fox News, ông Zelensky có vẻ thực tế hơn và linh hoạt hơn để điều chỉnh theo thực tế mới trên thực địa: "Chúng ta không thể tiêu tốn hàng chục, hàng nghìn người dân của mình để họ phải chết vì Crimea được trả lại... chúng ta hiểu rằng Crimea có thể được đưa trở lại bằng con đường ngoại giao".

Trong khi đó, ông Putin dường như coi thời điểm này là một sự tạm dừng chiến lược, một sự tạm dừng đặt ông vào vị thế có lợi. Nga đã phát động cuộc tấn công trên không lớn nhất vào Ukraine trong ba tháng, một lời nhắc nhở tàn khốc về những rủi ro trước mắt. Với nỗi lo sợ về các cuộc tấn công tiếp theo gia tăng, một số đại sứ quán phương Tây đã tạm thời đóng cửa hoạt động của họ.

Việc Nga tích trữ tên lửa Iskander và Kinzhal không chỉ là sự chuẩn bị về mặt chiến thuật mà còn là nỗ lực được tính toán để gửi đi thông điệp trước chính quyền Trump tiềm năng. Mục tiêu của ông Putin rất rõ ràng: tham gia bất kỳ cuộc đàm phán nào trong tương lai với vị thế không thể khuất phục.

Đối với Moscow, đây không phải là thỏa hiệp mà là ra điều khoản. Các động thái của Điện Kremlin cho thấy một nỗ lực cố ý để thử thách quyết tâm của Ukraine và tạo tiền đề cho các cuộc thảo luận với ông Trump. Đối với ông Zelensky, thách thức là rất lớn, đó là duy trì khả năng phục hồi trong khi điều hướng một tương lai phụ thuộc nhiều vào chính trị bên ngoài cũng như vào chính chiến trường.

Nói một cách thực tế, ở Moscow, một sự tự tin thầm lặng đang lan tỏa — một niềm tin rằng sự kháng cự của Ukraine chỉ là khúc dạo đầu cho sự sụp đổ cuối cùng của nước này. Tuy nhiên, đến tháng 1, phép tính thay đổi. Đối với ông Putin, việc ông Donald Trump lên nắm quyền làm phức tạp con đường phía trước.  Ở Washington, gói viện trợ quân sự mới nhất của chính quyền Biden phản ánh cam kết của họ đối với sự tồn tại của Kiev.

Đạn dược, máy bay không người lái, tên lửa và mìn chống người báo hiệu quyết tâm tăng cường phòng thủ của Ukraine trước sự tấn công không ngừng của Nga. Quyết định cho phép Kiev sử dụng tên lửa ATACMS trên đất Nga là một sự leo thang được tính toán là một quyết định nhằm định hình lại chiến trường. Tuy nhiên, thời điểm của động thái này là không thể nhầm lẫn: nó vang vọng vượt ra ngoài cuộc xung đột trước mắt, vươn tới hành lang của nhóm chuyển giao quyền lực của ông Trump.

Trong khi ông Trump vẫn im lặng một cách bất thường về Ukraine cho đến nay. Khi Moscow cân nhắc các động thái tiếp theo, họ phải đấu tranh không chỉ với khả năng phục hồi của Ukraine mà còn với sự bất ổn tiềm tàng của một tổng thống Mỹ háo hức khẳng định quyền kiểm soát. Trong bối cảnh này, tất cả các bên đều phải vật lộn với một tương lai vẫn còn mơ hồ một cách nguy hiểm.