Nuôi đại gia súc ở miền núi phía Bắc: Cần giống tốt, kỹ thuật tốt

Đó là đánh giá chung tại Diễn đàn khuyến nông @ nông nghiệp chủ đề “Giải pháp phát triển chăn nuôi đại gia súc các tỉnh miền núi phía Bắc”, do Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp Sở NNPTNT tỉnh Tuyên Quang tổ chức ngày 8/8. 

Giúp nhiều hộ làm giàu

Người dân thôn Nà Ngoa, xã Thượng Giáp (Na Hang, Tuyên Quang) chăn nuôi đại gia súc mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: baotuyenquang  

Theo báo cáo của Cục Chăn nuôi (Bộ NNPTNT), vùng miền núi phía Bắc có lợi thế về diện tích rừng, nhiều đồng cỏ tự nhiên có thể nuôi trâu, bò, dê ngựa rất tốt, trong đó trâu khỏe hơn và chịu được độ ẩm, dễ thích nghi với điều kiện chăn thả trong rừng nên đàn trâu ở vùng này luôn chiếm hơn một nửa tổng đàn trâu cả nước, với khoảng 1,367 triệu con (năm 2018).

Đặc biệt, nhờ có điều kiện thời tiết khí hậu phù hợp, nguồn thức ăn dồi dào nên trâu ở vùng miền núi phía Bắc có tầm vóc lớn; một số tỉnh như Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Hòa Bình nổi tiếng có những đàn trâu to khỏe, sinh sản tốt, tỷ lệ thịt xẻ cao, có thể cung cấp đủ giống cho cả nước.

Đối với bò thịt và bò sữa, miền núi phía Bắc cũng có nhiều thế mạnh để phát triển. Năm 2018, tổng đàn bò thịt của toàn vùng đạt hơn 1 triệu con, tăng 3,29% so với năm 2017. Toàn vùng có gần 500 trang trại bò, chiếm 7,74% số đàn bò trên toàn quốc. Đàn bò sữa hiện đạt 28.685 con, tăng trên 9% so với cùng kỳ năm 2017, tập trung chủ yếu ở Sơn La, Tuyên Quang, nhưng mới chỉ chiếm khoảng 8,5% đàn bò sữa cả nước. Sản lượng sữa năm 2018 đạt trên 107.000 tấn, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm 2017.

Theo ông Tống Xuân Chinh - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, số hộ nuôi bò sữa quy mô nhỏ dưới 5 con/hộ ngày càng giảm do lợi nhuận thấp, giá thành cao, trong khi mô hình gia trại quy mô 10 con trở lên ngày càng tăng. Các công ty, doanh nghiệp ngành sữa ngày càng liên kết chặt chẽ với bà con nông dân trong phát triển đồng cỏ và chăn nuôi bò sữa theo quy mô công nghiệp, khép kín từ khâu chăn nuôi, chế biến đến tiêu thụ sữa.

Nâng giá trị từ khâu giống 

Tuy nhiên, tại diễn đàn, các đại biểu cũng chỉ ra, chăn nuôi các tỉnh miền núi phía Bắc vẫn chưa bền vững; giá trị gia tăng thấp; công tác quản lý còn nhiều thiếu sót, bất cập; việc áp dụng khoa học công nghệ trong chăn nuôi còn chậm.

Nhất là do người dân còn thiếu kiến thức chăn nuôi và vẫn áp dụng phương pháp chăn thả truyền thống (thả rông, không tiêm phòng vaccine định kỳ…) nên mỗi năm khi tới mùa đông, lại có hàng chục ngàn con trâu bò bị chết vì rét. Có năm, ở khu vực miền núi phía Bắc, đàn gia súc chết đói, chết rét lên tới hơn 20.000 con, khiến nông dân thiệt hại rất lớn.

Các đại biểu tham quan mô hình chăn nuôi trâu, bò vỗ béo tại xã Vinh Quang, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang. Ảnh: I.T

Những năm qua Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã triển khai xây dựng dự án cải tạo chất lượng đàn bò, đàn trâu địa phương bằng kỹ thuật thụ tinh nhân tạo và vỗ béo, nhằm đạt năng suất thịt, chất lượng, hiệu quả kinh tế. Trong đó, dự án “Chăn nuôi trâu sinh sản quy mô nông hộ” triển khai ở Tuyên Quang, Hà Giang, Yên Bái, Phú Thọ, Hoà Bình đã thực hiện bình tuyển những giống trâu có chất lượng tốt để lai tạo.

Kết quả mô hình cho thấy tỷ lệ phối chửa đàn trâu đã tăng lên trên 60%, khối lượng nghé sơ sinh đạt bình quân 23,36 kg/con, việc lựa chọn trâu có ngoại hình to, khỏe cho lai xa đã giúp phát huy ưu thế lai, khối lượng nghé sơ sinh lớn hơn, đặc biệt tỷ lệ thụ thai cao hơn so với chăn nuôi thông thường. Do đó các hộ tham gia mô hình dự án có hiệu quả kinh tế cao hơn 11% so với chăn nuôi truyền thống.

Hay như mô hình cải tạo đàn trâu địa phương bằng kỹ thuật thụ tinh nhân tạo, dự án cũng đã chọn được trâu cái có khối lượng trên 350kg, sử dụng tinh trâu Murrah để cải tạo, tỷ lệ phối giống có chửa đạt trên 38,2%. Khối lượng sơ sinh 30,9kg, trong khi nghé nội địa phương là 23kg, như vậy khối lượng tăng hơn nghé nội 33%.

Do nâng cao khối lượng nghé sơ sinh và 6 tháng tuổi nên hiệu quả kinh tế của các hộ tham gia mô hình tăng 12,5% so với chăn nuôi truyền thống.

Để phát triển chăn nuôi gia súc lớn, ông Tống Xuân Chinh cho rằng cần có quy hoạch phát triển ngành chăn nuôi theo hướng lâu dài, an toàn, bền vững. Xác định rõ khu vực và quỹ đất dành cho phát triển chăn nuôi trang trại, chợ đầu mối, giết mổ, chế biến và vùng trồng cây thức ăn chăn nuôi phù hợp...

Chú trọng khâu tuyển chọn nhân giống, nhập giống để có giống tốt cung ứng cho người chăn nuôi; mạnh dạn loại bỏ giống trâu, bò, ngựa, dê xấu, kém chất lượng. Phát huy tối đa khả năng hoạt động của hệ thống thụ tinh nhân tạo trâu, bò, lợn và quản lý đàn đực giống trong sản xuất. Cùng với đó, tăng cường chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi; khuyến khích thực hiện quy trình thực hành chăn nuôi tốt nhằm phòng chống dịch bệnh hiệu quả hơn...