Quân đội Nga đang gây nhiễu vệ tinh điều hướng của các máy bay thương mại

Có thể thấy, ngành hàng không đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc tấn công của Nga vào Ukraine theo nhiều cách khác nhau. Nó chủ yếu bị gián đoạn thông qua lệnh cấm không phận đối với hàng không Nga và các lệnh trừng phạt của phương Tây nhắm vào các hãng hàng không, và máy bay của Nga. Giờ đây, sự an toàn của máy bay thương mại cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Quân đội Nga đã gây nhiễu các hệ thống định vị vệ tinh được sử dụng bởi các máy bay thương mại kể từ khi xâm lược Ukraine, cho thấy sự cần thiết phải có các giải pháp thay thế mạnh mẽ, theo một cơ quan quản lý an toàn của Pháp.

Benoit Roturier, người đứng đầu cơ quan hàng không dân dụng Direction Générale de l'Afining Civile (DGAC) của Pháp cho biết, các phi công của hãng hàng không đã thông báo về sự gián đoạn ở các khu vực xung quanh Biển Đen, phía đông Phần Lan và vùng Kaliningrad. Họ cũng chỉ ra rằng sự gián đoạn cũng đã được báo cáo ở khu vực Đông Địa Trung Hải gần Síp, Thổ Nhĩ Kỳ, Lebanon, Syria, Israel và Bắc Iraq.

Những nhiễu sóng vệ tinh mà các phi công báo cáo là "thiệt hại phụ" từ hoạt động quân sự của Nga tại Ukraine. Benoit Roturier cho biết, hiện tượng nhiễu sóng vệ tinh này dường như là do các xe tải của Nga chở thiết bị gây nhiễu thường được sử dụng để bảo vệ quân đội và các cơ sở chống lại tên lửa dẫn đường bằng sóng GPS. Ông nói thêm rằng việc gây nhiễu có thể là do vô ý. "Tôi không nghĩ mục tiêu là gây nhiễu ngành hàng không dân dụng ở giai đoạn này".

Mặc dù tính tới thời điểm hiện tại chưa có tình huống nguy hiểm nào xảy ra trên chuyến bay nhờ các biện pháp dự phòng sẵn có, nhưng các phi công cũng phải đối mặt với một tình huống từ các cảnh báo buồng lái khi vệ tinh điều hướng bị nhiễu tín hiệu, điều này có thể gây mất tập trung. Nghiêm trọng hơn, Benoit Roturier lưu ý rằng việc gây nhiễu cũng có thể buộc một số máy bay phải định tuyến lại.

"Các tác động của việc gây nhiễu vệ tinh điều hướng của các máy bay thương mại đã được máy bay quan sát trong các giai đoạn khác nhau của chuyến bay, trong một số trường hợp nhất định dẫn đến việc định tuyến lại hoặc thậm chí thay đổi điểm đến do không thể thực hiện quy trình hạ cánh an toàn", cơ quan hàng không dân dụng Direction Générale de l'Afining Civile (DGAC) của Pháp cho biết trong một bản phát hành.

DGAC cho biết không thể dự đoán mức độ của bất kỳ sự gián đoạn nào trên máy bay, nhưng nó có thể dẫn đến mất điều hướng điểm tham chiếu hoặc ngăn cản việc tiếp cận đường băng.

Benoit Roturier nói: "Toàn bộ châu Âu cần chuẩn bị các kế hoạch dự phòng khi các hệ thống vệ tinh này bị tê liệt hay nhiễu sóng hoàn toàn. Đối với một số quốc gia gần mặt trận hơn, những nước có thể kém tiến bộ hơn trong việc đưa ra các kế hoạch dự phòng thì tình hình hiện tại cho thấy sự cần thiết cấp bách. Đó là một lời cảnh tỉnh".

Có thể thấy, việc làm nhiễu tín hiệu vệ tinh được sử dụng để điều hướng máy bay thương mại đã gây ra một rắc rối hàng không khác từ cuộc xung đột chiến sự Nga-Ukraine, trước đó là lệnh cấm hàng không Nga qua một số không phận, thậm chí là một loạt lệnh trừng phạt đối với các hãng hàng không và nhà sản xuất máy bay phản lực của Nga. Hiện tại, các đại diện của Bộ Quốc phòng Nga và Điện Kremlin đã không phản hồi ngay lập tức nào về sự cố này.

Các vấn đề tương tự đã xảy ra

Trước đó vào ngày 17/3, Cơ quan An toàn Hàng không Liên minh Châu Âu đã cảnh báo về "khả năng gia tăng các vấn đề với Hệ thống Vệ tinh Điều hướng Toàn cầu (GNSS) mà các máy bay thương mại sử dụng, sau cuộc tấn công của Nga".

Vấn đề này đã có tiền lệ vào năm 2018, khi khoảng 60 hãng hàng không báo cáo có hàng trăm chuyến bay bị mất một phần hoặc toàn bộ dịch vụ định vị vệ tinh, theo một báo cáo năm đó của EU lên cho Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế.

Báo cáo này cho biết: "Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân có thể là do gây nhiễu từ mặt đất", trích dẫn việc sử dụng các thiết bị gây nhiễu công suất cao tác động đến một vùng trời rộng lớn ở những khu vực có "căng thẳng chính trị". Theo Roturier, Nga cũng phải chịu trách nhiệm về các sự cố năm 2018, như một phần trong hoạt động hỗ trợ quân sự của nước này cho Syria.

Vốn dĩ ngành hàng không thường sử dụng một tần số của Hệ thống Định vị Toàn cầu để điều hướng vệ tinh, nhưng cũng có các công nghệ dự phòng khi mất tín hiệu. Roturier nói: "Máy bay bị ảnh hưởng bởi nhiễu vệ tinh có thể tiếp tục bay bằng cách sử dụng hệ thống định vị quán tính - đó là tiêu chuẩn và hoạt động với GPS. Điều này có thể kém chính xác hơn, nhưng có thể được sử dụng khi vệ tinh điều hướng bị trục trặc".

Tuy nhiên, những sự cố gần đây liên quan đến cuộc chiến Ukraine đã khiến các nhà quản lý nhận ra khả năng gây gián đoạn không phận lớn, đặc biệt là khi Liên minh châu Âu đang ngày càng thúc đẩy phụ thuộc vào định vị vệ tinh.