Quân đội Nga đang tiến gần đến một nhà máy điện của Ukraine đã bị các phi hành đoàn 'xơi tái'

Công nhân đang sửa chữa một nhà máy nhiệt điện bị tổn hại do cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga, trong bối cảnh Nga tấn công Ukraine, tại một địa điểm không được tiết lộ ở Ukraine vào ngày 28/11/2024.

Không lâu sau khi nhà máy điện Kurakhove mở cửa vào năm 1941, công nhân buộc phải vội vã tháo dỡ một phần nhà máy để di chuyển cơ sở hạ tầng quan trọng về phía đông trước khi Đức Quốc xã tràn vào và chiếm đóng khu vực này.

Mùa xuân và mùa hè năm ngoái, khi quân đội Nga tiến gần hơn, hàng trăm công nhân lại tập trung tại địa điểm này để lấy những gì họ có thể và vận chuyển thiết bị đến các nhà máy nhiệt điện ở phía tây đang rất cần phụ tùng thay thế sau làn sóng tấn công của Nga.

Pavlo Bilodid, người làm việc trong bộ phận truyền thông quốc tế tại DTEK, nhà cung cấp điện tư nhân lớn nhất Ukraine, cho biết: "Về cơ bản, chúng tôi đã cắt giảm nguồn cung cấp điện của Kurakhove. Đó là giải pháp để bảo vệ thiết bị khỏi các cuộc tấn công tiếp theo và chuyển giao chúng tới các nhà máy nhiệt điện khác ở Ukraine". 

Sóng tấn công

Kể từ tháng 3 năm nay, lưới điện của Ukraine đã phải hứng chịu 11 cuộc tấn công lớn của Nga. Gần đây nhất là vào sáng sớm ngày 26/11, khi gần 200 máy bay không người lái và tên lửa nhắm vào các địa điểm trên khắp đất nước, khiến hơn một triệu người không có điện ngay sau đó.

Khi nhiệt độ giảm mạnh khi mùa đông đến, nguy cơ mất điện trên diện rộng sẽ xảy ra nếu đợt lạnh kéo dài kèm theo nhiều đợt tấn công lớn hơn.

Trong suốt cuộc chiến Ukraine bắt đầu vào tháng 2/2022, gần một nửa công suất phát điện của Ukraine đã bị phá hủy, buộc công nhân năng lượng phải sửa chữa và tiếp tục hoạt động trong tình trạng liên tục bị đe dọa. Vào tháng 7/2023, 3 công nhân tại nhà máy Kurakhove đã thiệt mạng khi mái nhà sụp đổ, mà chính quyền Ukraine đổ lỗi cho các cuộc tấn công của Nga trong nhiều tháng.

Đối với hơn 600 công nhân làm việc tại cơ sở này, mối nguy hiểm thường trực lại tăng lên đáng kể vào tháng 12/2023, khi giám đốc nhà máy lúc đó là Anatoliy Borichevskiy cho biết nơi này hứng chịu nhiều đợt pháo kích dữ dội của Nga gần như mỗi ngày.

"Khi người Nga nhìn thấy khói từ ống khói, có nghĩa là nhà máy đã bắt đầu hoạt động, họ bắt đầu nã pháo ngay lập tức", ông nói. "Tình hình khá căng thẳng".

Quyết định tháo dỡ

Trong cuộc phỏng vấn qua Zoom với CBC News, ông Borichevskiy đã xem lại sổ ghi chép của mình và cho biết rằng từ ngày 5/12/ 2023 đến ngày 17/1/ 2024, nhà máy đã bị pháo kích 38 lần.

Khi tiếng còi báo động vang lên, một số công nhân sẽ chạy đến nơi trú ẩn, nhưng những người khác phải ở lại và tiếp tục điều hành phòng điều khiển. Ông cho biết, trong hơn một tháng, đó là một chu kỳ ảm đạm khi các đội cứu hộ cố gắng nhanh chóng sửa chữa, chỉ để chứng kiến nhà máy lại gặp sự cố.

Điều đó đã thay đổi vào tháng 3, khi quân đội Nga phá hủy một cây cầu đường sắt khiến việc vận chuyển than đến nhà máy điện trở nên bất khả thi. Với quân Nga cách đó khoảng 7 km, việc cố gắng sửa chữa đường dây là quá nguy hiểm và vô nghĩa.

Vào thời điểm đó, cuộc thảo luận không còn là về việc sửa chữa nhà máy nữa mà là về việc cứu vãn những gì họ có thể. Borichevskiy cho biết ông nhớ lại rất rõ ngày ông gặp các nhà quản lý tại công trường và nói với họ rằng mọi người bây giờ sẽ được giao nhiệm vụ tháo dỡ một phần nhà máy. Họ sẽ tháo dỡ các thiết bị quan trọng, bao gồm máy phát điện và máy biến áp vốn rất cần thiết ở nơi khác — bao gồm năm nhà máy nhiệt điện khác do DTEK điều hành, nơi đã bị Nga tấn công.

"Mọi người đều hiểu rằng chúng tôi sẽ không thể làm việc được nữa. Tiền tuyến đang đến gần. Mọi chuyện sẽ không lắng xuống một cách lặng lẽ", Borichevskiy nói.

Khi các đội bổ sung được đưa đến để làm việc, vấn đề cấp bách đặt ra là làm thế nào để di chuyển thiết bị - đôi khi nặng tới vài trăm tấn - mà không thể sử dụng đường ray. Mọi thứ đều phải được nâng bằng xe tải, điều đó có nghĩa là các cây cầu cần được khảo sát để đảm bảo chúng có thể chịu được trọng lượng, và nếu không thì phải gia cố. Xe tải và máy kéo đã được đưa đến để di chuyển thiết bị ra ngoài, đồng thời chuẩn bị sơ tán công nhân và đưa họ đến làm việc tại các địa điểm năng lượng khác ở Ukraine.

Nhà máy Kurakhove, bắt đầu hoạt động vào năm 1941, là một trong những nhà máy lâu đời nhất của Ukraine. 

Lực lượng Nga đang tiến gần

Thành phố Kurakhove có 18.000 cư dân trước tháng 2/2022. Trong những tuần gần đây, khi quân Nga tiến gần hơn, những người ở lại thành phố đã rời đi và được sơ tán. Borichevskiy đã chuyển đi vào tháng 8, nhưng vẫn có tới 100 công nhân ở lại cơ sở này cho đến tháng 11. Tuần trước, các quan chức Ukraine cho biết nhà máy này lại bị pháo kích, khiến các tháp làm mát bị phá hủy.

Các nhà phân tích quân sự và các blogger ủng hộ chiến tranh của Nga cho biết quân đội hiện đang ở Kurakhove. Bộ Quốc phòng Nga cho biết họ đã kiểm soát được khu định cư Nova Illinka, cách đó một km, ở bờ bên kia của hồ chứa nước từ Kurakhove.

"Nơi này đã bị phá hủy một nửa. Mọi thứ ở đó đều rất buồn. Tôi không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Làm sao mọi người có thể sống ở đó khi mọi thứ đã sụp đổ một nửa?",  Borichevskiy cho biết.

Chạy đua sửa chữa

Trọng tâm hiện nay của DTEK cùng với các nhà khai thác năng lượng khác của Ukraine là bảo vệ lưới điện còn lại và cố gắng giảm thiểu thời gian các vùng rộng lớn của đất nước phải chìm trong bóng tối.

Tính đến tháng 7, 90% công suất phát điện của DTEK đã bị phá hủy. Kể từ đó, các đội đã làm việc để xây dựng lại 60% công suất, nhưng sau đó đã xảy ra một cuộc tấn công vào ngày 17/11, khiến ít nhất 11 người thiệt mạng và gây thêm thiệt hại cho lưới điện.

Chính phủ Mỹ và Ủy ban Châu Âu gần đây đã thông báo rằng họ sẽ cấp 112 triệu đô la Mỹ cho công ty tư nhân này để mua thiết bị, bao gồm cả máy biến áp, nhằm giúp khôi phục công suất. 

Giám đốc điều hành Trung tâm nghiên cứu công nghiệp năng lượng có trụ sở tại Kiev Oleksandr Kharchenko cho biết, trong suốt cuộc chiến, nhiều nỗ lực đã được thực hiện để củng cố các cơ sở năng lượng, đặc biệt là các trạm biến áp thường xuyên bị tấn công.

Công trình đang được tiến hành xây dựng các kết cấu bằng bê tông và thép xung quanh nhằm bảo vệ chúng khỏi máy bay không người lái và tên lửa.

Kharchenko cho biết trong khi các thành phố của Ukraine đang phải chịu tình trạng mất điện vì không đủ công suất hoặc dự trữ, nhìn chung hệ thống đã ứng phó được với các cuộc tấn công của Nga và sẽ hoạt động trong suốt mùa đông sắp tới. Hệ thống năng lượng của Ukraine đang phải đối mặt với những thách thức to lớn, nhưng họ đang chiến đấu với chúng", ông nói trong một cuộc phỏng vấn với CBC News. "Tôi không cảm thấy rằng chúng ta sẽ có một thứ gì đó giống như ngày tận thế hay một thảm họa công nghệ lớn".

Trong khi các cộng đồng thường xuyên lên kế hoạch cắt điện, nhiều cư dân cho biết họ đã thích nghi bằng cách chạy máy phát điện và tích trữ pin để sạc thiết bị.

Kharchenko cho biết điều không thể đoán trước được là thời tiết sẽ lạnh như thế nào vào mùa đông năm nay: Nếu nhiệt độ giảm xuống -10 hoặc -15 độ C trong hơn một tuần, có vẻ như trên khắp Ukraine sẽ phải mất điện trung bình ít nhất 8 giờ mỗi ngày.