Quảng Bình: Tìm được mộ phần của thủ lĩnh phong trào Cần Vương

Nhiều ngày đối chiếu, điền dã, tìm tòi

Ngày 25/6, trao đổi với PV, ông Nguyễn Tiến Nên - nhà văn, thành viên Hội Di sản huyện Quảng Trạch (Quảng Bình) cho biết, sau nhiều tháng điền dã, đối chiếu thực địa và cả tìm hiểu gia phả, Hội Di sản huyện đã xác định được mộ của danh tướng Nguyễn Phạm Tuân - một thủ lĩnh quan trọng của phong trào Cần Vương kháng Pháp dưới thời vua Hàm Nghi.

Theo ông Nguyễn Tiến Nên, xưa nay người ta nói mộ danh tướng Nguyễn Phạm Tuân ở vùng Roòn nhưng vùng đất này nhiều xã, nên rất khó tìm.

Từ đầu năm 2021 đến nay, ông Nên nhờ cán bộ các xã tìm hiểu các dòng tộc và xuất hiện dòng tộc Nguyễn Phạm ở thôn Di Lộc, xã Quảng Tùng, huyện Quảng Trạch (Quảng Bình).

Sau khi ông Nên đối chiếu, điền dã, thực hiện hàng chục cuộc phỏng vấn, ghi nhận, đối chiếu lịch sử và xác định được mộ danh tướng Nguyễn Phạm Tuân trong nghĩa trang dòng họ trên Đồng Cát thôn Di Lộc xã Quảng Tùng, huyện Quảng Trạch (Quảng Bình).

Theo ông Nguyễn Tiến Nên, danh tướng Nguyễn Phạm Tuân (1842-1897), một thủ lĩnh quan trọng của phong trào Cần Vương kháng Pháp dưới thời vua Hàm Nghi.

Tuẫn tiết vì vua

Danh tướng Nguyễn Phạm Tuân là người cầm ấn tín của vua Hàm Nghi, được nhà vua tin dùng phong Tán tương quân vụ quân thứ Quảng Bình (Trung ương Cần Vương Quảng Bình), ông chỉ đạo nhiều cánh quân, đánh vào thành Đồng Hới.

Đầu năm 1887, quân Pháp do đại úy Mutô (Mouteaux) cầm đầu, tổ chức hai đội biệt kích đánh vào căn cứ Yên Lương. Ông chống cự lại rất quyết liệt, nhưng bị trúng đạn ở ngực, bị giặc bắt giải về đồn Minh Cầm.

Quân giặc tìm mọi cách mua chuộc ông nhất quyết không khai chỗ ở của vua Hàm Nghi.

Ngày 10/4/1897, ông tự vẫn, thực dân Pháp cho chặt đầu ông vứt xuống sông Gianh, cấm người dân an táng. Tuy nhiên, lãnh binh Cần Vương đã lén đưa thi thể ông đi chôn cất. Trên mộ ông khắc bia gỗ trong rừng sâu "Nguyễn Phạm Tuân. Tử ngày vua Hàm Nghi".

Sau này mộ ông đưa về nghĩa trang gia đình, hậu thế các đời khắc lên bia đá nhỏ y như tấm bia trong rừng sâu.

Ông Nguyễn Tiến Nên cho biết, câu khắc trên bia mộ chỉ rõ sự trung thành với vua Hàm Nghi theo chiếu Cần Vương chống Pháp.

Theo ông Nên, các lãnh binh theo ông như Mai Lượng, Lê Mô Khởi, Lê Trực thì mộ phần được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử quốc gia. Lần này tìm được mộ phần danh tướng Nguyễn Phạm Tuân là một mong mỏi của giới sử học, Hội Di sản bấy lâu nay và muốn mộ ông được công nhân là di tích lịch sử.

Được biết, tên của danh tướng Nguyễn Phạm Tuân được đặt tên con đường ở phố Ông Ích Khiêm (phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội) đi vào. Tại thành phố Hồ Chí Minh, tên ông đặt tại một con đường thuộc quận 6. Tại Đà Nẵng, tên ông được đặt cho một con đường ở phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn. Tại Đồng Hới (Quảng Bình) tên ông được đặt ở phường Hải Đình.