Sau phán quyết Biển Đông, Mỹ-Trung khó tránh khỏi đụng độ?

Đúng vào ngày Trung Quốc bắt đầu cuộc tập trận ở Hoàng Sa, tờ Hoàn Cầu Thời Báo đăng bài xã luận cho rằng nước này phải chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc đối đầu quân sự. Ngay sau đó, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi bác bỏ thông tin từ tờ báo. Tuy nhiên, dư luận vẫn rất quan tâm đến thông tin doạ dẫm từ tờ báo của Trung Quốc trong bối cảnh Trung Quốc rầm rộ tập trận khi ngày ra phán quyết đang đến gần.

Vào lúc hải quân và không quân Trung Quốc huy động nhiều chiến hạm và phi cơ tập trận ở khu vực quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, một lực lượng của hải quân Mỹ, trong đó có cả hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan đã di chuyển đến khu vực Biển Đông. Theo lời một tư lệnh của Mỹ, nhiệm vụ của lực lượng này là bảo đảm quyền tự do hàng hải cho mọi người trong vùng Biển Đông.

Trong ít ngày tới, PCA ở La Hay sẽ ra phán quyết về vụ kiện của Philippines với Trung Quốc. Tuy chưa có gì chắc chắn, nhưng có hai điều có thể dự báo vào lúc này về những gì có thể sẽ xảy ra. Đầu tiên, toà trọng tài sẽ ra phán quyết là một số yêu sách của Trung Quốc tại Biển Đông là không phù hợp với luật pháp quốc tế.

Thứ hai, người phát ngôn của Trung Quốc sẽ tung ra một loạt những tuyên bố hùng hồn để lên án PCA và Philippines và sẽ tuyên bố Trung Quốc không chấp nhận phán quyết.Trong trường hợp PCA ra phán quyết bất lợi cho Trung Quốc như dự đoán của nhiều chuyên gia, nguy cơ xung độ quân sự Mỹ-Trung sẽ gia tăng. Quân đội Mỹ lo ngại rằng Bắc Kinh sẽ đáp trả phán quyết của tòa bằng cách tuyên bố thiết lập một vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông, tương tự như vùng mà họ tuyên bố thiết lập năm 2013 ở vùng biển Hoa Đông, nơi Trung Quốc có tranh chấp chủ quyền biển đảo với Nhật Bản.

 Trung Quốc dùng tàu hải giám uy hiếp các tàu cá nước ngoài trên Biển Đông.

Cả Mỹ lẫn Nhật Bản đều đã không công nhận vùng nhận dạng phòng không ở biển Hoa Đông và đã đưa phi cơ quân sự bay vào vùng này. Washington được dự đoán là sẽ có phản ứng như vậy với vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông.

Trước đó, hồi tháng 2.2016, Bắc Kinh đã đặt hai dàn tên lửa phòng không với tầm bắn 200 km trên đảo Phú Lâm, Hoàng Sa của Việt Nam.

Tuy nhiên, khả năng đụng độ là rất thấp. Vì,  trước hết Bắc Kinh sẽ bác bỏ phán quyết của PCA và PCA cũng không có cơ chế để bắt buộc Bắc Kinh phải thi hành phán quyết. Như vậy, Trung Quốc có thể sẽ không cần sử dụng đến lực lượng quân sự để bảo vệ những đòi hỏi chủ quyền phi lý của họ, mà Mỹ cũng không cần dùng đến sức mạnh ở Biển Đông.

Tuy nhiên, tại vùng biển đang là điểm nóng nhất thế giới này, xung đột quân sự dù ở quy mô nhỏ cũng có thể leo thang thành xung đột lớn hơn. Tuy không phải là một trong những quốc gia có tranh chấp chủ quyền, nhưng Mỹ đã tỏ cho thấy là họ sẽ không để Trung Quốc độc chiếm Biển Đông, gây phương hại đến những lợi ích cốt lõi của Mỹ ở vùng này. Phán quyết mà Tòa sẽ đưa ra ngày 12.7.2016 sẽ đánh dấu một bước mới đến gần nguy cơ xung đột Mỹ-Trung ở vùng này.