Sự thất bại của Credit Suisse: Vị thế trung tâm tài chính của Thụy Sĩ đang bị lung lay?

UBS, ngân hàng lớn nhất của Thụy Sĩ, đã đồng ý mua đối thủ trong nước đang gặp khó khăn là Credit Suisse với giá 3 tỷ franc Thụy Sĩ (3,2 tỷ USD) như một phần của thỏa thuận giảm giá được chính phủ hậu thuẫn.

Các nhà chức trách và cơ quan quản lý Thụy Sĩ đã giúp đàm phán thỏa thuận, diễn ra trong bối cảnh lo ngại về sự lây lan sang hệ thống ngân hàng toàn cầu sau khi hai ngân hàng nhỏ hơn của Mỹ sụp đổ trong những tuần gần đây.

Thỏa thuận giải cứu có nghĩa là Thụy Sĩ, một quốc gia phụ thuộc nhiều vào tài chính cho nền kinh tế của mình, đang trên đà chứng kiến hai ngân hàng lớn nhất và nổi tiếng nhất của mình hợp nhất thành một gã khổng lồ tài chính.

Octavio Marenzi, Giám đốc điều hành của Opimas, cho biết trong một báo cáo nghiên cứu: “Vị thế trung tâm tài chính của Thụy Sĩ đang bị lung lay”.

“Sự thất bại của Credit Suisse sẽ có sự phân nhánh nghiêm trọng đối với các tổ chức tài chính khác của Thụy Sĩ. Marenzi nói: “Danh tiếng vốn có về quản lý tài chính thận trọng, giám sát chặt chẽ theo quy định và thẳng thắn mà nói là hơi buồn tẻ và nhàm chán đối với các khoản đầu tư, đã dần bị xóa sổ”.

Mặt khác, việc giải cứu Credit Suisse của UBS dự kiến sẽ dẫn đến hàng chục nghìn việc làm bị cắt giảm, với lĩnh vực tài chính của Thụy Sĩ đã chuẩn bị sẵn sàng cho một tác động nặng nề từ việc tiếp quản gây tranh cãi.

Hoạt động kinh doanh trong nước của Credit Suisse và ngân hàng đầu tư của nó, với tổng cộng hơn 30.000 nhân viên, dự kiến sẽ chịu gánh nặng của việc cắt giảm, theo những người quen thuộc với kế hoạch của UBS.

Những người này nói thêm rằng còn quá sớm để định lượng sẽ có bao nhiêu vai trò, nhưng nó có thể chiếm tới 1/3 trong số 120.000 công việc trong nhóm kết hợp, khi UBS thu hẹp phần lớn ngân hàng đầu tư và loại bỏ các vai trò chồng chéo ở Thụy Sĩ.

Credit Suisse đã đi theo con đường của Bear Stearns vào năm 2008. Nhưng cuộc khủng hoảng này thì khác

Vào một ngày chủ nhật của tháng 3 năm 2008, chính phủ Hoa Kỳ và các chủ ngân hàng chạy đua để hoàn tất việc giải cứu Bear Stearns, vốn đã bị đẩy đến bờ vực sụp đổ bởi những gì từ việc rút tiền ồ ạt của ngân hàng.

Một vụ bán Bear Stearns cho JPMorgan Chase (JPM) đã được thỏa thuận vào ngày 16 tháng 3 năm 2008 với giá 2 đô la một cổ phiếu, giảm 93% so với giá đóng cửa của Bear Stearns vào thời điểm thương vụ xảy ra, nhưng giá sau đó đã tăng lên 10 đô la một cổ phiếu.

Thỏa thuận này, được thực hiện dưới sự chỉ đạo của Cục Dự trữ Liên bang và Bộ Tài chính Hoa Kỳ, đã đánh dấu sự kết thúc của con đường đối với một trong những công ty nổi tiếng nhất Phố Wall. Ngân hàng đầu tư 85 tuổi này là quân cờ domino đầu tiên sụp đổ trong cuộc khủng hoảng tài chính đã tàn phá thị trường toàn cầu và gây hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế Mỹ và châu Âu.

Gần như đúng 15 năm sau, trong một chuỗi sự kiện quen thuộc đến kỳ lạ, các nhà quản lý và chủ ngân hàng ở Thụy Sĩ đã tranh giành nhau vào cuối tuần qua để cùng nhau tiếp quản Credit Suisse, sau khi khoản vay khẩn cấp từ Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ không thể trấn an khách hàng và nhà đầu tư.

Người mua là một đối thủ lớn hơn khác, UBS. Mức giá 3 tỷ franc Thụy Sĩ (3,25 tỷ USD), thấp hơn khoảng 60% so với giá trị của ngân hàng Credit Suisse khi thị trường đóng cửa hai ngày trước đó. Thỏa thuận một lần nữa được thực hiện theo lệnh của các cơ quan quản lý.

Chính phủ Thụy Sĩ cho biết rằng họ đã ra lệnh cho Credit Suisse tạm thời đình chỉ việc thanh toán một số khoản thưởng, bao gồm thưởng cổ phiếu, cho nhân viên ngân hàng. Đó là một kết thúc ô nhục đối với lịch sử 167 năm của Credit Suisse và sự thất bại này đặt ra những câu hỏi mới về việc liệu đây có phải là sự khởi đầu của một cuộc khủng hoảng ngân hàng rộng lớn hơn hay không.

“Tôi nghĩ câu trả lời là không ai biết”, Jonas Goltermann, phó giám đốc kinh tế thị trường tại Capital Economy cho biết.

Hành động của các ngân hàng trung ương và cơ quan quản lý đã khôi phục “một mức độ ổn định” nhưng “chỉ có thời gian mới trả lời được” liệu điều đó có đủ để ngăn chặn một cuộc khủng hoảng rộng lớn hơn hay không.

“Nếu chúng ta ổn định trong vài tuần và vài tháng tới, chúng ta sẽ biết điều tồi tệ nhất đã qua”, ông nói với Đài CNN 21/3.

Credit Suisse là ngân hàng “quan trọng về mặt hệ thống toàn cầu” đầu tiên được giải cứu kể từ năm 2008. Danh sách chỉ ra những ngân hàng thất bại có thể gây ra khủng hoảng tài chính toàn cầu, chỉ bao gồm 30 bên cho vay, bao gồm JPMorgan, Bank of America (BAC), HSBC (HBCYF) ), Barclays (BCS) và Ngân hàng Trung Quốc (BACHF).

Tuy nhiên, bất chấp tầm quan trọng của nó đối với hệ thống tài chính, hầu hết các nhà phân tích đều không cho rằng sự sụp đổ của Credit Suisse sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu khác.

Họ nói rằng rủi ro lớn hơn là căng thẳng trong hệ thống tài chính khiến các ngân hàng hạn chế cho vay. Một cuộc khủng hoảng tín dụng sẽ đè nặng lên các hộ gia đình và doanh nghiệp, làm tăng nguy cơ suy thoái kinh tế. Điều đó có thể dẫn đến sự gia tăng nợ xấu và thua lỗ cho người cho vay, mà tấm đệm vốn hiện tại của họ có thể không đủ lớn để vượt qua khủng hoảng.

Goltermann tiếp tục: “Không nghi ngờ gì về việc hệ thống ngân hàng hiện nay đang ở vị thế tốt hơn so với 15 năm trước. Họ có thể có bộ đệm vốn tốt hơn, nhưng liệu nó có đủ không?”

Hỏa lực ngân hàng trung ương

Các ngân hàng ở Hoa Kỳ và Châu Âu đang ở trong tình trạng tài chính tốt hơn nhiều so với năm 2008. Những cải cách pháp lý quan trọng kể từ cuộc khủng hoảng có nghĩa là bảng cân đối kế toán của ngân hàng đã được củng cố và mức độ rủi ro đối với các khoản vay rủi ro giảm đáng kể, Annelise Peers, giám đốc đầu tư tại Ngân hàng Investec Thụy Sĩ cho biết.

Người ta không chỉ bớt lo lắng về sự ổn định của các ngân hàng mà còn tin tưởng hơn vào quyền hạn của các cơ quan quản lý trong việc ngăn chặn một cuộc khủng hoảng rộng lớn hơn. Dựa trên kinh nghiệm thu được từ các cuộc khủng hoảng trước đó, bao gồm cả đại dịch vi-rút corona, các ngân hàng trung ương đã phát triển một số công cụ để cung cấp tài chính cho thị trường một cách nhanh chóng nếu cần.

Vào cuối tuần trước, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, Ngân hàng Trung ương Châu Âu, Ngân hàng Anh và các ngân hàng trung ương Canada, Nhật Bản và Thụy Sĩ đã đồng ý cung cấp nguồn cung đô la khẩn cấp cho đến ít nhất là cuối tháng 4 để ngăn thanh khoản cạn kiệt. Hành động phối hợp này cho thấy mức độ nghiêm trọng mà họ đang đối mặt với nguy cơ lây lan rộng hơn.

Trong khi nhiều ngân hàng nhỏ hơn của Hoa Kỳ đã khai thác chương trình cho vay mới của Fed, được thành lập sau khi Ngân hàng Silicon Valley sụp đổ vào ngày 10 tháng 3, không ngân hàng nào vay với các điều khoản cho thấy họ đang trên bờ vực phá sản.

Sự tự tin là rất quan trọng

Nhưng vốn và quy định là không đủ. Các ngân hàng cũng phụ thuộc vào nhận thức của khách hàng và nhà đầu tư về họ. Tỷ lệ vốn và thanh khoản lành mạnh của Credit Suisse đã không cứu được nó một khi niềm tin bốc hơi.

Các ngân hàng trung ương và chính phủ sẽ đấu tranh để trấn an thị trường trước sự sụp đổ niềm tin rộng lớn hơn, khiến nhiều ngân hàng bị rút tiền ồ ạt dẫn đến khủng hoảng thanh khoản như Credit Suisse, Silicon Valley Bank và Signature Bank. Đó là lý do tại sao các cơ quan quản lý đang hành động mạnh mẽ để tăng cường niềm tin vào các ngân hàng.

“Ngân hàng là tất cả về niềm tin”, Rupert Silver, giám đốc thu nhập cố định tại Credo Group, một công ty quản lý tài sản có trụ sở tại Vương quốc Anh, cho biết điều đó có thể bốc hơi bất cứ lúc nào và tôi nghĩ điều đó tạo ra những căng thẳng lớn”.

Ông nói thêm: “Có nhiều rủi ro hơn đáng kể” giữa các ngân hàng khu vực của Hoa Kỳ, vốn chịu sự điều tiết nhẹ hơn so với các ngân hàng cho vay lớn. “Tôi bớt lo lắng hơn nhiều về Châu Âu và Vương quốc Anh… các ngân hàng được vốn hóa rất tốt [và] đại đa số đang kiếm được nhiều tiền hơn những gì họ từng kiếm được trước đây”.

Cổ phiếu của First Republic (FRC), một ngân hàng khu vực của Hoa Kỳ, đã đóng cửa thấp hơn 47% vào 20/3 ngay cả khi thị trường chứng khoán tăng điểm nhờ sự lạc quan của nhà đầu tư rằng các cơ quan quản lý đã ngăn chặn được điều tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng.

Nhưng hãy coi chừng khủng hoảng tín dụng

Rắc rối tại First Republic và các ngân hàng khu vực khác của Hoa Kỳ là một lời nhắc nhở thận trọng rằng việc tăng lãi suất mạnh kể từ năm ngoái cũng gây rủi ro cho các ngân hàng khác ngoài SVB. Neil Shearing, chuyên gia kinh tế trưởng của Capital Economics, cho biết: “Mặc dù có xu hướng coi các vấn đề tại SVB, Signature Bank và Credit Suisse là mang phong cách riêng, nhưng điều đó đã tiết lộ rằng các vấn đề đang tiềm ẩn trong hệ thống tài chính khi lãi suất tăng”.

Shearing cho biết thêm: “Các lĩnh vực chính cần giám sát bao gồm các ngân hàng nhỏ hơn ở châu Âu và các ngân hàng ngầm”.

“Ngân hàng bóng tối” (Shadow Banking)) hay các tổ chức tài chính phi ngân hàng đề cập đến những bên cho vay chuyên biệt nằm ngoài lĩnh vực ngân hàng truyền thống. Chúng có thể bao gồm các công ty tài chính thế chấp và phương tiện, cũng như một số quỹ phòng hộ, quỹ tín dụng tư nhân và quỹ thị trường tiền tệ, cửa hàng cầm đồ, các tổ chức cho vay ngắn hạn.

Một mặt, việc tăng lãi suất đã khiến cho các ngân hàng cho vay sinh lợi hơn, giúp nâng tổng lợi nhuận của ngành ngân hàng EU lên mức cao nhất kể từ năm 2014. Nhưng mặt khác, lãi suất cao hơn đã ảnh hưởng đến giá trị của một số tài sản của ngân hàng, bao gồm cả trái phiếu chính phủ. Trong khi đó, tăng trưởng kinh tế yếu hơn và chi phí đi vay tăng đang khiến khách hàng của họ khó trả nợ hơn.

Rủi ro là các ngân hàng, vốn đã thắt chặt tín dụng và tăng dự phòng nợ xấu, áp dụng một cách tiếp cận thậm chí còn thận trọng hơn đối với việc cho vay để đối phó với những bất ổn thị trường gần đây. Điều đó sẽ làm giảm nhu cầu của người tiêu dùng và đầu tư kinh doanh và có thể gây ra suy thoái kinh tế.

Tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết trong phiên điều trần trước Ủy ban Tài chính Thượng viện: “Nếu các ngân hàng gặp căng thẳng, họ có thể miễn cưỡng cho vay. Chúng ta có thể thấy tín dụng trở nên đắt đỏ hơn và ít khả dụng hơn”.

Trong bài phát biểu, cô ấy cũng sẽ nói rằng chính phủ liên bang Hoa Kỳ có thể phải ra tay giải cứu những người gửi tiền ngân hàng không được bảo hiểm một lần nữa, nếu những ngân hàng cho vay nhỏ hơn gặp phải tình trạng rút tiền ồ ạt giống như trường hợp đã làm sụp đổ SVB.

Huỳnh Dũng- Theo CNN/cNBC