Tái cơ cấu nông nghiệp: ĐBSCL trước đe dọa thiếu nước- Giảm 54.500ha lúa để né hạn, mặn

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt.

Theo ông, nơi nào sẽ gặp áp lực lớn nhất về nguy cơ thiếu nước, xâm nhập mặn ở ĐBSCL?

- Áp lực nhất về nguồn nước là các tỉnh ven biển: Bến Tre, Tiền Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng. Nguyên nhân là do lưu lượng nước sông Mekong giảm khiến nguy cơ xâm nhập mặn tăng; khi đó để tránh xâm nhập mặn các địa phương phải đóng cống thì lại bị hạn hán. Đây là một thiệt hại kép.

Vậy trong vụ tới, người dân khu vực Nam Bộ cần lưu ý gì, thưa ông?

- Theo thống kê, toàn vùng ĐBSCL có khoảng 150.000 lúa có thể bị ảnh hưởng bởi hạn hán, xâm nhập mặn. Để giúp các địa phương “né” được hạn mặn, Bộ NNPTNT có chủ trương khuyến cáo các địa phương xuống giống sớm. Cho đến thời điểm này, những cảnh báo hạn mặn theo bản đồ hạn mặn đã xây dựng, việc chuẩn bị vật tư nông nghiệp, máy móc để bà con xuống giống đã chuẩn bị sẵn sàng.

Trong sản xuất lúa vụ đông xuân, Cục Trồng trọt khuyến cáo vùng ĐBSCL xuống giống sớm, theo đó, từ ngày 10 - 30/10 những vùng có nguy cơ hạn cuối vụ gồm vùng ven biển các tỉnh: Long An, Bến Tre, Tiền Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu và Kiên Giang đã xuống giống lúa.

Đợt 1 xuống giống từ ngày 1 - 30/11 cho cả 3 vùng thượng, vùng giữa và vùng ven biển, khoảng 700.000ha. Xuống giống đợt 2 từ ngày 1 - 31/12 cho cả 3 vùng thượng, vùng giữa và vùng ven biển, với khoảng 400.000ha. Một số vùng xuống giống đông xuân muộn kết thúc xuống giống trước ngày 10/1/2020 những diện tích lúa còn lại.

Đối với vùng Đông Nam Bộ, Cục Trồng trọt khuyến cáo: Đợt 1:  Đông xuân sớm, xuống giống tháng 10 đến đầu tháng 11 với diện tích gieo sạ ước khoảng 10.000ha gồm: Tây Ninh, Bình Phước; Đợt 2: Đông xuân chính vụ, xuống giống đầu tháng 11 đến tháng 12 với diện tích gieo sạ ước 35.000ha, gồm các tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Đồng Nai; Đợt 3: Đông xuân muộn, xuống giống cuối tháng 12 đến đầu tháng 1 năm sau. Diện tích gieo sạ ước 25.000ha gồm các tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Các địa phương bố trí thời vụ cần bám sát theo việc vận hành các hệ thống công trình thủy lợi, đồng thời căn cứ theo bản đồ nguy cơ cho lúa vào những năm cực đoan đã được xây dựng trước đây để làm cơ sở cho bố trí mùa vụ sản xuất.

Việc chủ động xuống giống sớm như khuyến cáo sẽ giúp nông dân có nhiều cơ hội tận dụng nguồn nước cho sản xuất lúa và không bị hạn cuối vụ đối với các tỉnh ven biển. Đồng thời, đề phòng khô hạn cục bộ tại một số địa bàn của vùng phù sa ngọt.

Bên cạnh đó, cần sử dụng giống lúa xác nhận, ngắn ngày có năng suất, chất lượng khá, chống chịu sâu bệnh tốt, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu theo cơ cấu giống chung trong toàn vùng và tính phù hợp của từng địa phương. Trong đó, cơ cấu giống lúa nếp không được tăng để tránh rủi ro về thị trường tiêu thụ khi cung vượt cầu. Chú ý việc sử dụng các giống lúa chống chịu được mặn, hạn, phèn ở những vùng có nguy cơ xâm nhập mặn và hạn.

 Thứ trưởng Bộ NNPTNT Lê Quốc Doanh thăm mô hình trồng thanh long ở xã Kiểng Phước (Gò Công Đông, Tiền Giang). Đây là mô hình chuyển đổi từ đất lúa để đối phó với xâm nhập mặn. (ảnh: K.B)

Đối với những vùng có nguy cơ hạn mặn cao, Bộ NNPTNT, các địa phương có chủ trương, kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng như thế nào?

- Theo kế hoạch vụ đông xuân 2019 - 2020 Nam Bộ sẽ xuống giống khoảng 1,55 triệu ha lúa, Cục Trồng trọt đề nghị giảm khoảng 54.500ha để tránh bị hạn mặn ảnh hưởng. Tuy nhiên, nhiều địa phương được dự báo có hạn mặn ảnh hưởng vẫn đề xuất không giảm diện tích gieo sạ.

Nhiều diện tích không xuống giống sớm thì chuyển đổi sang các cây trồng ngắn ngày, trong trường hợp không thể xuống giống và cũng không thể chuyển đổi thì tốt nhất cắt bỏ một vụ, dự kiến ở tỉnh Bến Tre có khoảng 14.000ha bỏ đất không trong vụ này để tránh bị thiệt hại.

Theo tôi, các địa phương chỉ nên bố trí sản xuất lúa đông xuân 2019 - 2020 ở những vùng còn đủ 3 tháng cung cấp nước ngọt, tối thiểu phải đủ 2,5 tháng nước ngọt cho đến lúc lúa ngậm sữa. Phải có đủ nước ngọt cung cấp cho lúa vào gia đoạn cuối.

 Xin cảm ơn ông!