Tại sao vũ khí hạt nhân của Nga trong không gian có thể có sức tàn phá khủng khiếp đến vậy

Trong cuộc thử nghiệm, được gọi là Starfish Prime, loại vũ khí hạt nhân 1,4 megaton đã được kích nổ ở độ cao 250 dặm trên bề mặt Trái đất ở Thái Bình Dương.

Ngay lập tức, một xung điện từ đã đánh sập hàng trăm ngọn đèn đường ở Hawaii, cách đó khoảng 900 dặm.

Nhưng chính trong không gian mới là nơi cảm nhận được những hiệu ứng mạnh mẽ nhất. Trong vòng vài phút, vụ nổ đã tạo ra một quả cầu lửa và một cực quang đỏ rực có thể nhìn thấy rõ ràng đối với những người quan sát ở cách xa hàng trăm dặm bên dưới.

Các electron mang năng lượng được giải phóng trong vụ nổ hạt nhân ở độ cao lớn đã bị từ trường Trái đất giữ lại, tạo thành các vành đai bức xạ tồn tại trong vài tháng sau vụ nổ. Khi di chuyển vòng quanh hành tinh, chúng đã phá hủy hoặc làm hư hỏng 1/3 tổng số vệ tinh ở quỹ đạo thấp vào thời điểm đó, bao gồm cả một số vệ tinh nằm ở phía bên kia trái đất. Trong số những chiếc bị hư hại có vệ tinh quỹ đạo đầu tiên Ariel One của Vương quốc Anh. 

Một phần kinh nghiệm này đã khiến báo động về việc Nga đang phát triển một loại vũ khí chống vệ tinh (ASAT) mới trên không gian. Trong khi những người trong cuộc quen thuộc với thông tin mật nói rằng hệ thống vũ khí này vẫn đang được phát triển và chưa được triển khai trên quỹ đạo, nó được cho là có chứa thành phần hạt nhân.

Bản chất chính xác của thành phần hạt nhân này vẫn chưa chắc chắn. Hai lý thuyết phổ biến cho rằng Nga đang phát triển khả năng ASAT được trang bị vũ khí hạt nhân hoặc chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Triển vọng về một loại vũ khí chống vệ tinh được trang bị vũ khí hạt nhân đặt ra câu hỏi về việc chính xác nó có thể được sử dụng cho mục đích quân sự như thế nào. Trong quá khứ, Nga đã chứng tỏ khả năng tiến hành các cuộc tấn công thông thường chống lại các vệ tinh. Vào tháng 11/ 2021, Moscow đã bị lên án rộng rãi vì thực hiện một cuộc thử nghiệm ASAT thông thường tạo ra nhiều mảnh vụn không gian đến mức gây ra mối đe dọa tạm thời cho Trạm vũ trụ quốc tế.

Về lý thuyết, việc kích nổ vũ khí hạt nhân trong không gian có thể mang lại lợi thế trong việc vô hiệu hóa nhanh chóng phần lớn các vệ tinh của đối phương chỉ bằng một đòn quyết định. Điều này là do xung điện từ (EMP) được tạo ra do tác dụng phụ của vụ nổ hạt nhân có thể vô hiệu hóa vĩnh viễn các thiết bị điện và điện tử trên một khu vực tương đối rộng lớn, đặc biệt nếu thiết bị hạt nhân được kích nổ ở độ cao lớn.

Mặc dù có thể làm cứng các vệ tinh để chống lại sự bắn phá của các hạt tích điện được giải phóng trong các vụ nổ hạt nhân ở độ cao lớn, nhưng chỉ một phần tương đối nhỏ các vệ tinh cấp quân sự hiện đang ở trên quỹ đạo đã trải qua các biện pháp làm cứng như vậy. Phần lớn các vệ tinh thương mại ở quỹ đạo Trái đất thấp, quan trọng đối với các hoạt động kinh tế, kết hợp các thiết bị điện tử tiêu chuẩn vào trọng tải khiến chúng dễ bị tấn công kiểu này, khiến các quốc gia phương Tây dễ bị tổn thương trước những kiểu tấn công này.

Về mặt lý thuyết, lựa chọn thứ hai, việc triển khai vũ khí ASAT chạy bằng năng lượng hạt nhân sử dụng tia laser hoặc chùm hạt để tiêu diệt mục tiêu có thể mang lại những lợi ích tương tự, đồng thời tránh được một số rủi ro liên quan. Cách tiếp cận này có thể cho phép Nga đe dọa các chòm sao vệ tinh vi mô lớn hơn, chẳng hạn như những vệ tinh tạo nên hệ thống internet Starlink của Elon Musk, mà không tạo ra quá nhiều mảnh vụn và bức xạ trong không gian, đồng thời tránh được những tác động có thể tự gây hại của một vụ nổ hạt nhân.

Liên Xô ngày xưa và Nga ngày nay được biết là đã chế tạo các “tàu kéo không gian” chạy bằng năng lượng hạt nhân, về mặt lý thuyết có thể được trang bị khả năng tác chiến điện tử, bao gồm cả vũ khí năng lượng điện từ có thể chứng tỏ hiệu quả chống lại vệ tinh. Tuy nhiên, vẫn chưa chắc chắn liệu Nga có đủ khả năng đầu tư vào công nghệ như vậy hay không sau hai năm xảy ra chiến tranh trên bộ cường độ cao ở Ukraine và chế độ trừng phạt nghiêm ngặt tiếp tục làm suy yếu nền tảng công nghệ của nước này. 

Điều này ngụ ý rằng mặc dù Nga có tiềm năng có khả năng triển khai đầu đạn hạt nhân trên không gian trong một tương lai không xa, nhưng việc triển khai hệ thống vũ khí điện từ chạy bằng hạt nhân tinh vi trong không gian sẽ khó đạt được hơn nhiều.

Bất chấp điều đó, nếu một hệ thống vũ khí đang hoạt động được triển khai trong không gian, nó sẽ thể hiện sự leo thang lớn và vi phạm rõ ràng Hiệp ước ngoài vũ trụ năm 1967 mà Nga là một bên ký kết.

Tiết lộ này cũng nhấn mạnh việc Nga tiếp tục sẵn sàng phá vỡ và gây mất ổn định môi trường chính trị để theo đuổi những lợi ích được nhận thấy. Với vũ khí ASAT đặt trên không gian và có khả năng mang vũ khí hạt nhân, Moscow sẽ có quyền tung ra một cuộc tấn công tàn khốc vào NATO bất cứ lúc nào - một đòn bẩy quan trọng có thể ngăn chặn khối này phản ứng dứt khoát trước một cuộc tấn công trên bộ vào một thành viên liên minh.

Tuy nhiên, điều đó thực tế đến mức có thể là mối đe dọa mà Vladimir Putin hy vọng sẽ đè nặng lên đầu phương Tây.