Thảm cảnh trâu, bò chết rét hàng loạt ở Tây Bắc: Hệ lụy từ sự thờ ơ

“Nhà nước hỗ trợ cũng nhiều nhưng không thể phủ hết toàn bộ các hộ chăn nuôi; tuyên truyền cũng đã rất nhiều lần, nhưng không phải ai cũng nhận thức và hành động đúng. Thêm vào đó, đời sống người dân còn quá khó khăn và thời tiết quá khắc nghiệt… nên dù nỗ lực rất cao nhưng vẫn không thể tránh được chuyện trâu, bò bị chết rét” – bà Hoàng Thị Thu Hiền – Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Sơn La cho biết.

Khuyến nông, thú y không có ngày nghỉ

Trong những ngày miền Bắc đang trải qua đợt giá rét kéo dài kỷ lục, đến gia đình nông dân giỏi Vừ A Sinh ở bản Giang, xã Bản Giang (Tam Đường, Lai Châu), chúng tôi thấy chuồng trại chăn nuôi của gia đình ông được che chắn rất cẩn thận và luôn có lửa sưởi ấm cho gia súc. Ông Sinh bảo: “Mình lấy chăn nuôi làm nguồn sống thì phải đầu tư chuồng trại cho vật nuôi cho tử tế. Con trâu, con bò có biết tự lo cho nó đâu nên rét quá thì nó chết thôi”.

  Nông dân bản Vường, xã Tân Lang đầu tư xây chuồng trại chăn nuôi gia súc giúp phòng chống tốt
với bệnh tật và sương giá. Ảnh: v.c

“Ngày trước nhà tôi cũng bị chết nhiều con trâu, bò, dê vào mùa rét rồi nên hiểu cái đau đớn của dân nghèo khi gia súc chết lắm. Nhưng 5 năm nay, với việc Nhà nước vận động và hỗ trợ, tôi đầu tư làm chuồng nhốt trâu bò tử tế nên không bị chết con nào nữa. Đến hôm nay, 2 đợt rét đã kéo dài tới gần 1 tháng rồi nhưng 5 con trâu, bò và gần chục con lợn của gia đình tôi vẫn khỏe mạnh. Chỉ có người phải thức thâu đêm chăm sóc gia súc nên yếu đi thôi…” – ông Sinh vui vẻ cho biết thêm.

Cũng theo ông Sinh thì mấy năm gần đây, tỉnh Lai Châu và huyện Tam Đường rất quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn nông dân phòng chống rét cho vật nuôi. Tam Đường là vùng đất nằm dưới chân dãy Hoàng Liên, ở đây mùa đông đến sớm và đi muộn hơn hẳn các nơi khác nên cái lạnh luôn khắc nghiệt.

“Hầu hết các dự án cấp con giống đều đi kèm khoản hỗ trợ làm chuồng trại; trồng cỏ chăn nuôi. Mấy năm trước, Nhà nước còn cấp vải bạt cho nông dân chống rét cho gia súc nên hầu hết những hộ chăn nuôi đều có chuồng trại. Chỉ hộ nào làm chuồng sơ sài quá, hoặc không đưa con trâu, con bò từ rừng về tránh rét thì chúng mới bị chết thôi. 2 năm nay, năm nào tôi cũng phải giúp mấy hộ nuôi trâu, bò quanh bản này sửa lại chuồng trâu, bò; bảo họ cách đốt lửa, đun nước ấm cho trâu, bò uống. Thường thì nhà ai đã nuôi nhiều trâu, bò lại biết cách chăm sóc thì sẽ không mấy khi bị thiệt hại do giá rét” - ông Sinh nói.

Tại bản Hoa Mai, xã Chiềng Ban (Mai Sơn, Sơn La) – nơi từng đón nhận những đợt rét kỷ lục làm cả ngàn ha mía, cà phê khô cháy trước đây, lão nông Đặng Đình Thị - người đang có đàn bò tới ngót 40 con,  cho hay: Nông dân nghèo thì suy nghĩ lại càng giản đơn nên việc chống rét cho gia súc vẫn rất sơ sài. Có hộ chỉ căng tấm bạt trên mái, còn xung quanh vẫn thông thống gió lùa, bùn lạnh dưới chân thì khác nào mang trâu, bò ra ướp đông lạnh.

“Chính tôi năm nào cũng phải tư vấn, thúc giục nhiều nhà khác có trâu bò, gia súc phải làm chuồng trại tử tế và chuẩn bị đầy đủ thức ăn, chăm sóc chu đáo vật nuôi. Ai khó khăn cần tiền đầu tư thì mình hỗ trợ cho vay không lãi. Để trâu bò chết rét là phải tội…” – ông Thị nói.

Được biết trong 5-6 năm trở lại đây, hàng năm, các địa phương vùng Tây Bắc đã chi nhiều tỷ đồng hỗ trợ các hộ chăn nuôi làm chuồng trại, trồng thức ăn chủ động cho gia súc. Lực lượng khuyến nông, thú y thì hầu như không được nghỉ ngay từ đầu mùa rét, lúc nào cũng sẵn sàng túc trực cùng bà con, lặn lội đến các vùng xa xôi, núi cao để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn nông dân phòng chống rét.

“Sự có mặt của các đoàn kiểm tra tại cơ sở rất có hiệu quả. Chúng tôi đưa kết quả phòng chống rét cho gia súc, vật nuôi và đánh giá thành tích của các đơn vị liên quan, gắn trách nhiệm rất rõ ràng. Nhờ thế, đến nay, qua 2 đợt rét đậm, rét hại kéo dài, nhiều nơi xuống tới 0 độ nhưng số vật nuôi bị chết rét tại địa phương đã giảm đi nhiều so với các năm trước” – bà Hà Thị Thu Hiền - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Sơn La, cho biết.

Người dân Tây Bắc dùng đủ cách để chống rét cho trâu, bò.

Nông dân giữ vai trò quyết định

Đến các xã vùng khó khăn Mường Bang, Tân Lang, Mường Thải… (Phù Yên, Sơn La), chúng tôi nhận thấy ý thức phòng tránh rét cho gia súc của bà con các dân tộc ở đây rất cao. Hầu hết các chuồng trại chăn nuôi được xây bằng gạch bê tông hoặc dựng cột, quây bạt  rất kín đáo.

Bà Nguyễn Thị Nga - nguyên Phó Chủ tịch UBND xã Tân Lang, bảo: Tôi làm cán bộ xã nhiều năm nay, trực tiếp đi tuyên truyền, hướng dẫn phòng chống rét với nông dân cả trăm lần nên rất hiểu bà con. Hộ đã nghèo thì lại càng tiết kiệm, không muốn làm chuồng trại tử tế cho vật nuôi vì tốn kém; ngay cả ngày thường, việc chăn dắt cũng không chu đáo. Nhưng những năm gần đây, xã xác định rõ, nếu không làm tốt việc chống rét cho gia súc thì hộ nghèo lại vẫn cứ nghèo, trong khi Nhà nước đổ tiền hỗ trợ rồi lại mất không.

Anh Bàn Văn Quý - một trong những hộ nghèo ở bản Bãi Đu, xã Tân Lang, chia sẻ: Không ít hộ nghèo ở đây những năm trước liên tục mất “đầu cơ nghiệp” chỉ vì quen nếp nghĩ trông chờ, ỷ lại và Nhà nước. Nhưng bây giờ, hộ nào để gia súc chết rét vì không có chuồng trại, không chịu chăm sóc; hoặc ai để gia súc ốm mà không báo thú y thì sau khi gia súc chết sẽ không được hỗ trợ nữa. Từ khi thực hiện theo cách đó, các hộ chăn nuôi ở đây đều bảo nhau làm tốt. 2 năm nay không còn gia súc chết rét nữa. Đời sống người Dao ở bãi Đu này khá lên cũng nhờ làm tốt phòng chống rét cho vật nuôi.