Thủy điện Hố Hô: "Nếu không xả lũ sẽ gây thảm họa"

Thủy điện Hố Hô (Hà Tĩnh) đang xả lũ ngày 16/10. Ảnh Đức Ngọc/Người lao động.

Trong 2 ngày 13-14/10, mưa lớn cùng với việc thủy điện Hố Hô (Hà Tĩnh) bất ngờ xả lũ với cường độ 500m³/s - 1.800m³/s khiến người dân huyện Hương Khê và 1 số huyện, xã khác gần đó bị ngập, thiệt hại nặng.

Ban lãnh đạo nhà máy thủy điện Hố Hô giải thích, do mưa lớn, lượng nước dồn về nhanh trong khi dung tích chứa của nhà máy nhỏ (38 triệu m³) nếu không xả sẽ vỡ đập. Lúc xả tràn chiều tối 14/10, nhà máy nói có gọi điện cho Ban chỉ huy phòng chống lụt bão tỉnh, huyện và các xã vùng hạ du.

Tuy nhiên, thông tin đến báo chí, ông Lê Ngọc Huấn - Chủ tịch UBND huyện Hương Khê cho biết, việc xả lũ của nhà máy thủy điện Hố Hô không được báo trước, lại xả vào buổi tối, nước lên quá nhanh khiến người dân không kịp di chuyển tài sản.

Về vấn đề này, ngày 17/10, trao đổi với phóng viên, Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc - Chủ tịch Hội tư vấn Khoa học công nghệ & quản lý TPHCM HASCON, Viện trưởng Viện Điện - Điện tử- Tin học EEI cho rằng, việc xả lũ của thủy điện Hố Hô là điều bất khả kháng.

Theo ông Phúc, thủy điện Hố Hô có dung tích chứa 38 triệu m³, dung tích điều tiết khoảng 15 triệu m³. Khối lượng này chỉ bằng 1,7 phần nghìn thủy điện Hòa Bình (hơn 9 tỉ m³) và bằng 5,6 phần nghìn thủy điện Trị An (2,5 tỉ m³).

“Dung tích nhỏ nên Hố Hô không có chức năng ngăn hay điều tiết nước lũ. Nếu nước đầy, không xả thì sẽ vỡ đập gây thảm họa, thiệt hại còn lớn hơn rất nhiều”, ông Phúc cho hay.

Ông Phúc cho biết thêm, những nhà máy thủy điện cỡ nhỏ như Hố Hô thường chỉ có một máy đo tốc độ, lưu lượng nước ở ngay trước cửa vào đập. Máy đo này không có khả năng dự báo.

“Để dự báo lũ, dự báo xả lũ, các thủy điện lớn phải dựa vào kết quả dự báo chính xác của ngành khí tượng thủy văn. Ngành khí tượng thủy văn phải có những trạm đo đạc thủy văn cách hồ thủy điện 100-200 km để dự đoán được lúc nào nước đầy, lúc nào xả. Thủy điện nhỏ chỉ có khả năng ước lượng gần đúng thời điểm hồ đầy, với sai số rất lớn. Vì vậy, việc thông báo đến người dân không thể chính xác”, ông Phúc nói.

Ông Nguyễn Minh Việt – Viện trưởng Viện thủy điện và năng lượng tái tạo (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết thêm, về nguyên tắc, nước đầy thì các nhà máy thủy điện phải xả để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, việc xả vào thời gian nào để giảm thiểu thiệt hại cho người dân thì cần xem xét.

“Xả vào ban ngày thì chắc chắn sẽ đỡ thiệt hại hơn cho người dân. Thủy điện Hố Hô xả nước vào tối, ban đêm khiến người dân không kịp trở tay và thiệt hại nặng”, ông Việt nói.

Về việc thủy điện xả nước nhưng không thông báo trước với chính quyền và người dân, ông Việt cho rằng, tùy theo quy trình vận hành của từng công trình mà nhà máy sẽ có trách nhiệm phải báo trước thời gian, cho ai, báo bằng hình thức nào.

Hiện một đoàn công tác do Bộ Công thương thành lập đã được cử vào Hà Tĩnh để điều tra vụ việc Hố Hô xả lũ. Ông Việt cho rằng, cần phải đợi kết quả kiểm tra thì mới đánh giá nhà máy đã vận hành đúng quy trình hay chưa, lỗi đến đâu thì nên xử lý đến đó.