Trên bờ vực chiến tranh toàn diện, điều gì khiến Iran có thể kiềm chế trả đũa Israel?

Sự can thiệp quốc tế

Ngoại trưởng các nước Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) bao gồm cả quyền Ngoại trưởng Iran Ali Bagheri đã họp khẩn ở Jeddah (Saudi Arabia) hôm 6/8 để giúp ngăn chặn tình hình leo thang thành một cuộc xung đột rộng hơn.

Sau cuộc họp, Bộ trưởng Ngoại giao Jordan, Ayman Safadi, tiết lộ về một sáng kiến mới: "Bước đầu tiên để ngăn chặn sự leo thang là chấm dứt nguyên nhân gốc rễ của nó, đó là sự tấn công liên tục của Israel vào Gaza".

Chiến lược nhằm thuyết phục Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu làm mềm lập trường của ông trong các cuộc đàm phán ngừng bắn với Hamas không phải là mới. Nhưng phần thưởng lần này có thể hấp dẫn hơn nhiều so với các nỗ lực trước đó.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết Mỹ và các đồng minh của mình đã thông báo trực tiếp cho cả Israel và Iran rằng "không ai nên leo thang cuộc xung đột này," đồng thời cho biết các cuộc đàm phán ngừng bắn đã vào "giai đoạn cuối" và có thể bị đe dọa bởi sự leo thang thêm ở các khu vực khác trong khu vực.

Ngoại trưởng Jordan Safadi đã có mặt ở Tehran vào cuối tuần và gặp cả quyền Ngoại trưởng Iran Ali Bagheri và tân Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian, và dường như tin rằng Iran có thể đang tìm kiếm một lối thoát khỏi sự leo thang.

Tổng thống Pháp Emanuel Macron cũng đang gia tăng sức nặng ngoại giao của mình, tuyên bố trong một cuộc điện đàm với Tổng thống Iran Pezeshkian hôm 6/8 rằng việc trả thù Israel "phải được từ bỏ."

Phản hồi của Pezeshkian cho thấy ông đang lắng nghe. "Nếu Mỹ và các nước phương Tây thực sự muốn ngăn chặn chiến tranh và bất ổn trong khu vực, để chứng minh tuyên bố này, họ nên ngay lập tức ngừng bán vũ khí và hỗ trợ Israel và buộc chế độ này phải ngừng diệt chủng và tấn công Gaza và chấp nhận một lệnh ngừng bắn" - ông nói.

Lời can gián bí mật

Báo chí Iran ngày 7/8 dẫn các nguồn tin giấu tên cho biết, trong một cuộc họp gần đây với Lãnh tụ Tối cao Iran Ali Khamenei, Tổng thống Pezeshkian đã khẩn thiết kêu gọi ông Khamenei ngăn chặn bất kỳ cuộc tấn công trực tiếp nào của Iran vào Israel để tránh leo thang căng thẳng. Tổng thống Pezeshkian cảnh báo rằng cuộc xung đột tiềm tàng này có thể làm gián đoạn nghiêm trọng nhiệm kỳ của ông và dẫn đến những vấn đề lớn.

Ông Pezeshkian cũng cảnh báo rằng quyết định của Israel thực hiện một cuộc tấn công trả đũa mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng quốc gia và tài nguyên năng lượng của Iran có thể làm tê liệt nền kinh tế Iran và có thể dẫn đến sự sụp đổ của đất nước.

Mặc dù những cảnh báo nghiêm trọng này, các nguồn tin cho biết, nhà lãnh đạo Khamenei vẫn chưa đưa ra cam kết nào trong phiên họp, không ủng hộ cũng không phản đối những lo ngại của Pezeshkian.

Ông Pezeshkian tiếp tục cảnh báo về những phát ngôn và hành động của các chỉ huy quân sự cấp cao có thể kéo đất nước vào chiến tranh, lưu ý rằng ông phải đối mặt với áp lực không ngừng từ các phe nhóm trong Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC), những người đòi hỏi phản ứng quân sự mạnh mẽ đối với Israel, bất chấp chi phí xã hội và kinh tế lớn. Tổng thống khẳng định rằng sự phản đối của ông đối với hành động quân sự dựa trên lợi ích quốc gia chứ không phải do thiếu hiểu biết hoặc kinh nghiệm trong các vấn đề an ninh và quân sự, như các nhà bảo thủ đã tuyên bố. 

Ông Putin vào cuộc

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gửi một bức thư cá nhân tới các nhà lãnh đạo Iran, yêu cầu họ kiềm chế hành động quân sự chống lại Israel trong khi ông cố gắng hòa giải giữa hai quốc gia, theo các nguồn tin quen thuộc với vấn đề này.

Bức thư đã được Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu trực tiếp trao tay trong chuyến thăm Tehran hôm 5/8.

Ông Shoigu có cuộc gặp Tổng thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran, Ali Akbar Ahmadian, và Tham mưu trưởng quân đội Iran, Mohammad Bagheri, Tổng thống Iran Pezeshkian.

Hézbollah có hành động đơn độc không?

Các nước IOC đang hỗ trợ ngoại giao nhằm giúp Iran không đi quá xa. Ông Mansour nói rằng "Về những gì Iran mong muốn, bạn biết đấy, về việc tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của mình, có một sự ủng hộ mạnh mẽ đối với cảm xúc này".

Sự chú ý đã chuyển nhẹ trở lại nhóm ủy nhiệm Hezbollah của Iran tại Lebanon, cũng đang tìm cách trả thù cho vụ ám sát chỉ huy quân sự hàng đầu Fu'ad Shukr ở Beirut vài giờ trước khi Haniyeh bị giết.

Một quan chức Mỹ và một quan chức tình báo phương Tây cho CNN biết rằng hiện có lo ngại cao hơn về việc Hezbollah có thể hành động hơn là Iran, làm dấy lên khả năng nhóm quân du kích có trụ sở tại Lebanon có thể hành động độc lập.

Nếu điều đó xảy ra, phản ứng của Israel đối với Hezbollah có thể nhanh chóng trở thành sự leo thang khu vực kéo theo Iran, điều mà mọi người đều lo sợ.

Điều rõ ràng là cuộc họp ở Jeddah và các kênh ngoại giao ngầm đã tạo ra không gian và thời gian ngoại giao để phát triển một lối thoát có ít nhất một chút sức kéo trong thời điểm hiện tại.