Trung Quốc giáng đòn mạnh lên kinh tế Nga

Biểu đồ tỷ giá hối đoái tại Sở Giao dịch Chứng khoán Moscow ở Moscow vào ngày 10/1/2023. Các lệnh trừng phạt đối với Nga đang gây tổn hại đến hoạt động thương mại với Trung Quốc. Ảnh Getty

Tổng thống Nga Putin đã nói về sự gia tăng thương mại giữa hai nước, nhưng Trung Quốc ngày càng lo ngại về việc vi phạm lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm mục đích bóp nghẹt cỗ máy chiến tranh của Moscow.

Tờ báo kinh doanh Kommersant đưa tin rằng các hạn chế của các ngân hàng tại Trung Quốc đã gia tăng kể từ tháng 12/2023, khi Tổng thống Mỹ Joe Biden ban hành lệnh hành pháp có thể từ chối các tổ chức Trung Quốc tiếp cận hệ thống tài chính Mỹ nếu họ tham gia vào hoạt động thương mại liên quan đến ngành công nghiệp quân sự của Nga.

Tháng trước, chi nhánh tại Nga của Ngân hàng Trung Quốc đã ngừng xử lý các khoản thanh toán bằng nhân dân tệ với các ngân hàng Nga bị Mỹ trừng phạt. Ngân hàng CITIC Trung Quốc và hầu hết các ngân hàng cho vay khác của Trung Quốc đều đã có động thái tương tự.

Kommersant đưa tin vào ngày 29/7 rằng các công ty Nga đang ngày càng khó khăn hơn trong việc thanh toán xuyên biên giới bằng đồng tiền Trung Quốc. Tờ báo cho biết khoảng 80% các khoản thanh toán bằng đồng nhân dân tệ đang được trả lại cho Nga và quá trình chuyển tiền có thể kéo dài trong vài tuần rồi bị hủy mà không có lý do.

Một nguồn tin giấu tên chia sẻ với tờ báo: "Mọi người đều sẽ nhận được hoa hồng, nhưng khoản thanh toán sẽ không được thực hiện".

Alexei Sapozhnikov, đối tác quản lý của công ty tư vấn Sapozhnikov and Partners, nói với tờ báo rằng các ngân hàng không yêu cầu bất cứ điều gì, số tiền cho giao dịch chỉ đơn giản là nằm trong các tài khoản liên kết trong tối đa 40 ngày rồi sau đó trả lại.

Điều này buộc các công ty Nga phải nhờ đến các bên trung gian hoặc "công ty giao dịch", không chỉ xử lý thanh toán mà còn vận chuyển hàng hóa, mặc dù điều này làm tăng chi phí giao dịch lên tới 10%, Kommersant đưa tin.

"Vấn đề chính trong thanh toán giữa các công ty Trung Quốc và Nga là không thể đoán trước", Pavel Bazhanov, một luật sư người Nga cung cấp hỗ trợ pháp lý cho các doanh nghiệp Nga tại Trung Quốc và khu vực rộng lớn hơn, nói với Newsweek. "Bất kỳ giao dịch nào cũng dựa trên giả định rằng người mua sẽ nhận được hàng hóa và người bán sẽ nhận được khoản thanh toán cho hàng hóa được cung cấp trong thời gian hợp lý", ông nói.

"Các lệnh trừng phạt làm gián đoạn hoạt động thương mại thông thường—bất kỳ doanh nghiệp Trung Quốc nào cũng không thể chắc chắn rằng khoản thanh toán từ Nga sẽ được thực hiện hay trong thời gian nhất định hoặc theo các điều khoản và điều kiện đã thỏa thuận trước đó."

Ông cho biết vẫn có các lựa chọn để nhận thanh toán từ Nga bằng đồng nhân dân tệ Trung Quốc hoặc đồng rúp Nga. Ví dụ, một công ty Trung Quốc có thể mở tài khoản ngân hàng tại Ngân hàng VTB Thượng Hải, là ngân hàng con của Ngân hàng VTB Nga tại Trung Quốc.

Một lựa chọn khác là sử dụng các ngân hàng nông thôn Trung Quốc tương đối nhỏ gần biên giới Nga-Trung, nơi ít quan tâm đến thương mại Mỹ-Trung nhưng chủ yếu dựa vào khách hàng trong kinh doanh xuyên biên giới.

"Ngay cả khi tất cả các ngân hàng Trung Quốc ngừng xử lý mọi khoản thanh toán từ hoặc đến Nga, các công ty Nga và Trung Quốc vẫn sẽ tìm ra cách để kinh doanh. Nhưng kết quả là, sự bất ổn này, các phương thức thanh toán mới sẽ làm tăng chi phí giao dịch và khiến hàng nhập khẩu từ Trung Quốc trở nên đắt đỏ hơn đối với thị trường Nga", ông nói.

Oleg Ushakov, người sáng lập công ty luật Sagrada Legal của Nga, nói với tờ Kommersant rằng vấn đề thanh toán xuyên biên giới một ngày nào đó có thể được giải quyết thông qua tài sản kỹ thuật số và tiền điện tử.

Tuy nhiên, hiện tại, do tài sản kỹ thuật số yêu cầu các bên đối tác nước ngoài phải đăng ký trên nền tảng của Nga nên những tài sản này có nguy cơ bị trừng phạt thứ cấp.