Châu Âu muốn "trừng phạt" thủ tướng Hungary Orban

Tại một cuộc họp ở Brussels hôm thứ Tư 10/7, đặc phái viên của Hungary tại EU, Bálint Ódor, đã phải hứng chịu những lời chỉ trích "chưa từng có" từ các đồng nghiệp ở Brussels về cách Budapest bắt đầu vai trò đứng đầu Hội đồng EU. Cuộc họp kéo dài hơn hai giờ và Slovakia là quốc gia duy nhất không phát biểu.

Một nhà ngoại giao cấp cao của EU, người được giấu tên khi nói về một cuộc họp bí mật, cho biết: "Chưa bao giờ chủ tịch nước lại bị những người khác khiển trách theo cách như vậy".

Kể từ khi Budapest đảm nhận chức chủ tịch luân phiên EU vào tuần trước, nhà lãnh đạo Hungary Viktor Orban đã tự tuyên bố thực hiện "các sứ mệnh hòa bình" và thực hiện các chuyến thăm bất ngờ tới Kiev, Moscow, Bắc Kinh và Washington.

Tại một cuộc họp báo đông đúc ở Brussels hôm thứ Tư, Bộ trưởng EU của Hungary János Bóka cho biết: "Thủ tướng nhận thức được trách nhiệm mà chức vụ chủ tịch Hội đồng EU đòi hỏi, và với tinh thần trách nhiệm này, ông đã trình bày vấn đề với chủ tịch Hội đồng châu Âu cũng như các nguyên thủ quốc gia và chính phủ về những chuyến thăm này".

Nhưng các đại sứ EU đã bác bỏ những tuyên bố đó hôm 10/7, tương tự như ý kiến của nhiều nhà lãnh đạo của họ đã công khai lên án các chuyến đi của ông Orban.

Một nhà ngoại giao EU khác nói rằng "chỉ mất 9 ngày để tổng thống Hungary đánh mất chút niềm tin mà họ đã để lại", nói thêm rằng "các hành động của Orban không phục vụ cho EU hay hòa bình. Chúng rơi vào tay Putin và dự án chiến tranh của ông ta. Khẩu hiệu của Hungary là "làm cho châu Âu vĩ đại trở lại" thiên về việc làm cho nước Nga vĩ đại trở lại ở giai đoạn này".

Tuy nhiên, các quốc gia vẫn còn đang tranh cãi về việc trừng phạt thế nào với Hungary.

Một quan chức EU cho biết: "Trên thực tế, các lựa chọn còn hạn chế". Quan chức này cho biết, việc thay đổi thứ tự của các nhiệm kỳ chủ tịch EU hoặc rút ngắn thời hạn sáu tháng của Hungary nắm quyền lãnh đạo EU có thể là những lựa chọn tại một thời điểm nào đó, nhưng giờ đây lại đầy rủi ro về mặt pháp lý khi nhiệm kỳ chủ tịch đang diễn ra.

Cựu Bộ trưởng Ngoại giao Luxembourg Jean Asselborn cho biết Tòa án Công lý EU "sẽ ra phán quyết chống lại" những động thái như vậy, trong khi "các quốc gia khác sẽ lo ngại tạo ra tiền lệ".

Một số nhà ngoại giao EU cho biết, trong cuộc họp hôm thứ Tư, không một đại sứ nào nêu ra khả năng bãi bỏ chức vụ chủ tịch.

Nghị viên Châu Âu Riho Terras của Estonia đang vận động sự ủng hộ để kêu gọi lãnh đạo cao nhất của khối kích hoạt Điều 7 của Hiệp ước về Liên minh châu Âu chống lại Hungary. Đây là biện pháp trừng phạt chính trị nghiêm trọng nhất có thể được áp dụng đối với một quốc gia thành viên và liên quan đến việc đình chỉ quyền bỏ phiếu đối với các quyết định của EU. Nhưng đó cũng là một lựa chọn cốt lõi mà cho đến nay các nước châu Âu vẫn né tránh.

"Ông ấy rất thông minh" - một quan chức EU nói khi đề cập đến Orban. "Ông ấy biết chính xác mình có thể đi bao xa mà không gặp nguy cơ bị trả đũa ngay lập tức".

Thay vào đó, một số đại sứ EU đe dọa "những hậu quả thực tế" nếu Orban tiếp tục theo đuổi con đường hiện tại của mình, hai nhà ngoại giao EU khác cho biết.

Lựa chọn trước mắt khả thi nhất là tẩy chay các cuộc họp không chính thức của các bộ trưởng do Budapest tổ chức. Tại cuộc họp đầu tiên của Hội đồng Châu Âu do Hungary tổ chức hôm thứ Ba 9/7, chỉ có 8 quốc gia (bao gồm cả Hungary) cử bộ trưởng. Một số đại sứ EU hôm 10/7 đã đề nghị tẩy chay cuộc họp không chính thức của các bộ trưởng ngoại giao ở Budapest vào cuối tháng 8.

Với tình hình Budapest đã hành động nhanh như thế nào chỉ trong hai tuần đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống, không ai loại trừ khả năng phản ứng thậm chí còn cứng rắn hơn từ Brussels nếu Thủ tướng Orban vượt qua nhiều ranh giới đỏ hơn, chẳng hạn như trong các trao đổi của ông với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump mà EU không muốn chấp thuận.

Politico cho rằng việc ít bộ trưởng đến cuộc họp của Hungary hôm 9/7 được coi như một "thẻ vàng", và Brussels có thể vẫn xem xét việc rút "thẻ đỏ" cho Budapest. 

Thủ tướng Orban cùng phái đoàn Hungary đến Moskva ngày 5 tháng 7 và đã gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông gọi chuyến thăm Moskva là giai đoạn tiếp theo của sứ mệnh hòa bình, giai đoạn đầu tiên là chuyến đi tới Kiev vào ngày 2 /7. 

Sau đó ông Orban đã đến Bắc Kinh, nơi ông nói rằng Hungary phản đối việc đối đầu với Trung Quốc và ủng hộ sự hợp tác giữa EU và Trung Quốc. Sau Trung Quốc, thủ tướng Hungary tới Washington, tại đây bên cạnh hội nghị thượng đỉnh NATO ông còn hứa sẽ tiếp tục thực hiện sáng kiến hòa bình của mình.