Ukraine và đồng minh mắc sai lầm đắt giá khi Nga tấn công

Quân nhân Ukraine thuộc Lữ đoàn xung kích số 92 bắn bệ phóng tên lửa đa nòng BM-21 'Grad' về phía các vị trí của Nga, ở khu vực Kharkov, vào ngày 15 tháng 5 năm 2024. Ảnh Getty

Ukraine có thể sớm có thêm pháo binh, máy bay đánh chặn phòng không và các loại đạn dược khác nhưng khi Tổng thống Nga Vladimir Putin nhìn thấy cơ hội trước khi nó xuất hiện, Kiev và các đồng minh có thể sẽ tiếc nuối khi đánh mất cơ hội.

Trước khi gói hỗ trợ trị giá 61 tỷ USD của Mỹ cuối cùng được thông qua vào tháng trước để có thể thể hiện sự hiện diện của mình trên chiến trường một cách có ý nghĩa, Nga đã lợi dụng sự chậm trễ của phương Tây cũng như các vấn đề về huy động và củng cố công sự của Ukraine.

Viện trợ của Mỹ chậm trễ

Trong bối cảnh tranh cãi trên Đồi Capitol, lực lượng của Kiev đã phải tiết kiệm pháo binh và các nguồn lực khác khi Nga chiếm giữ khoảng 308 dặm vuông lãnh thổ Ukraine cho đến thời điểm này trong năm nay – nhiều hơn một phần ba so với 230 dặm vuông đạt được trong cả năm 2023.

Leon Hartwell, cộng tác viên cấp cao tại Trường Kinh tế London, LSE IDEA, cho biết: "Việc không thể dựa vào viện trợ kịp thời sẽ làm gián đoạn các khía cạnh quan trọng của kế hoạch quân sự, từ tuyển dụng đến huấn luyện".

Ông nói với Newsweek : "Nó buộc các lực lượng Ukraine phải phân bổ các nguồn lực quan trọng, không chắc chắn liệu nguồn thay thế có đến kịp thời hay không".

Tính đến tháng 3, EU đã cung cấp ít hơn 1/3 trong số 500.000 quả đạn pháo so với cam kết. Ngoài ra còn có tình trạng trì hoãn giao hàng đối với các máy bay chiến đấu F-16 được chào hàng nhiều.

Hartwell cho biết : "Với khả năng thích ứng của Nga, sự chậm trễ của F16 có nghĩa là vào thời điểm chúng đến chiến trường, hiệu quả của chúng sẽ giảm đi đáng kể so với khi chúng được yêu cầu ban đầu".

Vấn đề về công sự

Vào ngày 10/5, Nga đã phát động một cuộc tấn công ở khu vực phía đông bắc Kharkov có khả năng nhằm mục đích kéo dài sự kháng cự của Kiev trên tiền tuyến phía đông và tạo ra vùng đệm ở biên giới. Hàng nghìn người đã được sơ tán khỏi thị trấn Vovchansk bên trong biên giới tới thành phố Kharkov, cách đó khoảng 40 dặm.

Cédomir Nestorovic, giáo sư địa chính trị tại Trường Kinh doanh ESSEC ở Singapore, cho biết: "Nga có động lực chiến trường, nhưng đây không phải là kết quả của một trận chiến. Quân đội Nga chỉ đơn giản tiến vào một khu vực không có sự kháng cự".

Viktor Kovalenko, nhà phân tích chính trị Ukraine từng phục vụ trong lực lượng Ukraine năm 2014 và 2015, cho biết Ukraine đang gặp vấn đề trong việc củng cố các tuyến phòng thủ đầu tiên vì lực lượng Nga liên tục pháo kích và ném bom vào các đội xây dựng và kỹ thuật.

Kovalenko nói với Newsweek : "Đây là lý do chính khiến các đội kỹ thuật không thể củng cố vùng ngoại ô thành phố Vovchansk".

"Hơn nữa, vào tháng 3, Tổng thống Zelensky đã phạm sai lầm khi cách chức chỉ huy Lực lượng Hỗ trợ, Tướng Dmytro Hereha. Ông ấy đã khắc phục sai sót này vào tháng 5 bằng cách phục hồi chức vụ cho anh ấy, nhưng điều này đã làm gián đoạn quá trình củng cố trong hai tháng", Kovalenko cho biết.

Ukraine đã và đang xây dựng các công sự nhiều tầng ở 5 khu vực, bao gồm cả khu vực đang tranh chấp ở phía đông Donetsk, mặc dù bí mật quân sự có nghĩa là thông tin chi tiết không được công khai. Kovalenko nói thêm: "Thành thật mà nói, điều này đáng lẽ phải bắt đầu vào năm 2014 - hoặc ít nhất là vài tháng trước cuộc chiến, nhưng muộn còn hơn không".

Vấn đề huy động

Kể từ thất bại tương đối của cuộc phản công của Ukraine vào năm 2023, Kiev đã gặp khó khăn trong việc bổ sung quân số đang suy giảm. David Silbey, một chuyên gia lịch sử quân sự và chiến trường , đồng thời là phó giáo sư lịch sử tại Đại học Cornell, cho biết lực lượng của Kiev "không thể bảo vệ chặt chẽ mọi điểm dễ bị tổn thương như họ mong muốn và vì vậy họ phải lựa chọn nơi bố trí lực lượng của mình". 

Ông nói với Newsweek: "Nỗ lực chính của Nga là ở khu vực trung tâm của phòng tuyến, xung quanh Donetsk, và vì vậy tôi có cảm giác rằng đó là nơi Ukraine tập trung lực lượng. Điều đó hiện đang khiến họ gặp rắc rối với việc Nga tấn công Kharkov".

Một dự thảo luật mới được các nhà lập pháp Ukraine thông qua vào tháng trước đã có hiệu lực vào ngày 18/5, nhằm mục đích tăng quân số bằng cách hạ độ tuổi tối thiểu để nhập ngũ từ 27 xuống 25 và thay thế chế độ tòng quân bằng huấn luyện quân sự cho nam giới trong độ tuổi từ 18 đến 25.

Cuộc tranh luận về cách tuyển quân ở Ukraine là một vấn đề nhạy cảm, kể từ khi Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố vào tháng 12 rằng cần 500.000 tân binh, sau khi sa thải các quan chức bị cáo buộc nhận hối lộ từ những người tìm cách trốn tránh tiền tuyến.

Kovalenko nói: "Khi tôi được huy động vào năm 2014 trong cuộc tấn công đầu tiên của Nga, tôi rất buồn khi thấy không có bạn bè, hàng xóm hay bạn cùng trường nào tham gia cùng tôi. Họ phớt lờ các thông báo về hối lộ và các khoản tiền phạt tượng trưng hoặc giấu sau các tài liệu giả về việc không thể phục vụ".

Kovalenko cho biết Nga "sẽ không chiếm nhiều đất của Ukraine nếu hệ thống quân dịch hoạt động tốt". Ông hy vọng rằng việc huy động sẽ có hiệu quả.

Ông nói: "Tổng thống Zelensky phải tìm ra sự cân bằng giữa lợi ích xã hội và lợi ích của quân đội. Cuộc cải cách này chủ yếu không nhằm mục đích phù hợp với quân số của quân đội Nga vì Ukraine không có nhiều quân như Nga".

"Cuộc cải cách nhấn mạnh đến việc xây dựng khả năng phục hồi chiến lược và sức mạnh quân sự để ngăn chặn Nga hiện tại và trong tương lai".

Tấn công các mục tiêu ở Nga

Tờ Wall Street Journal đưa tin các hệ thống tên lửa của Mỹ đã được chuyển giao cho Kiev với điều kiện chúng sẽ không được sử dụng để tấn công các mục tiêu ở Nga. Tuy nhiên, Ukraine được cho là đã yêu cầu Mỹ dỡ bỏ cảnh báo này trước cuộc tấn công dữ dội mà nước này phải đối mặt ở Kharkov, nơi Moscow đã giành được lãnh thổ lớn nhất trong gần 18 tháng.

Hartwell nói: "Lệnh cấm một chiều này cho phép lực lượng Nga tấn công các vị trí của Ukraine mà không bị trừng phạt, khiến lực lượng phòng thủ Ukraine không thể trả đũa một cách hiệu quả hoặc tự bảo vệ mình một cách đầy đủ. Điều này khiến Ukraine rơi vào tình thế bấp bênh khi cố gắng tự vệ bằng một tay bị trói sau lưng".