Vụ san ủi lăng vợ Vua Tự Đức: Dự án bãi đỗ xe phá vỡ cảnh quan

Thiếu nghiêm minh trong quản lý

Về vụ lăng mộ vợ Vua Tự Đức bị san ủi, chiều 28.7, PV Dân Việt đã trao đổi với nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa - nguyên Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin, nay là Sở Văn hóa - Thể thao tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Ông Hoa cho biết, việc lăng mộ bà tài nhân họ Lê - vợ Vua Tự Đức bị san ủi không được xử lý đúng pháp luật và tỉnh Thừa Thiên - Huế chủ trương dời lăng mộ đi nơi khác là điều rất đáng buồn. 

Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa. Ảnh: Hoàng Văn Minh

Theo ông Hoa, nếu đối chiếu với Bộ luật Hình sự thì có thể thấy  việc chủ đầu tư dự án Bãi đỗ xe lăng Vua Tự Đức và Vua Đồng Khánh đã có hành vi xâm phạm mồ mả. Với hành vi này, lẽ ra các cơ quan có trách nhiệm như Công an TP.Huế hoặc Công an tỉnh Thừa Thiên - Huế phải khởi tố vụ án để điều tra, nhưng đến nay vụ việc đã diễn ra hơn 1 tháng vẫn chưa được khởi tố theo quy định của pháp luật.

“Qua đó cho thấy sự thiếu nghiêm minh trong quản lý. Bởi, nếu cơ quan công an không khởi tố thì UBND TP.Huế, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế phải có ý kiến chỉ đạo, nhưng ở đây không có việc này. Đây là điều đáng buồn của tỉnh Thừa Thiên - Huế” - ông Hoa phân tích.

Nên điều chỉnh dự án

Về vấn đề nên hay không nên di dời lăng mộ bà tài nhân họ Lê, ông Hoa nói việc này không thể căn cứ duy nhất vào một yếu tố là công trình này có được công nhận di tích hay không. Theo ông Hoa, việc đối xử đối với lăng mộ bà tài nhân họ Lê cần dựa vào tính đặc thù của di tích lăng Vua Tự Đức. Cụ thể, ở đây cần phải nhìn lăng Vua Tự Đức gắn với hệ thống lăng mộ các bà phi của vị vua này. Bởi lẽ, bên cạnh lăng Vua Tự Đức và bên ngoài lăng này có hệ thống lăng mộ các bà phi, như Học Phi, Thiện Phi, cụm mộ tập trung các bà phi mà người dân gọi là lăng 15 liếp.

“Lăng mộ bà tài nhân họ Lê cũng nằm trong hệ thống đó. Hệ thống lăng mộ các bà phi thực sự là yếu tố làm nên tính đặc thù của lăng Tự Đức. Dù nó chưa được công nhận là di tích nhưng không có nghĩa là không được công nhận, bởi vì cơ quan chức năng chưa làm thôi” - ông Hoa nhấn mạnh. 

Cũng theo ông Hoa, không chỉ lăng Vua Tự Đức mà trong hệ thống lăng các vị vua triều Nguyễn nói chung lăng mộ các bà phi, hoàng hậu rất được chú trọng, như các lăng Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị… Đây là yếu tố tạo nên tính đặc thù của các lăng vua và phải được tôn trọng. 

Lăng mộ vợ Vua Tự Đức được khắc phục tạm sau khi huyệt mộ được tìm thấy. Ảnh: P.T

Trên cơ sở đó, ông Hoa cho rằng, có thể xây dựng bãi đỗ xe ở gần lăng Tự Đức nhưng bãi này phải được đặt trong mối tương quan với cảnh quan môi trường, cảnh quan văn hóa khu vực lăng Tự Đức và đồi Vọng Cảnh. Vì vậy, tỉnh Thừa Thiên - Huế cần phải duy trì lăng mộ bà tài nhân tại nơi cũ, đồng thời chỉnh trang lăng mộ các bà phi khác của Vua Tự Đức và trồng thêm cây ở bãi đỗ xe để tạo cảm xúc thẩm mỹ về cảnh quan cho du khách.

Ông Hoa nhìn nhận, với lượng khách tham quan thực tế ở khu vực này thì không đến mức phải xây dựng bãi đỗ xe lên đến 17.000m2, hơn cả diện tích các bãi đỗ xe ở trung tâm TP.Huế. “Quy mô 17.000m2 là quá lớn và nó phá vỡ cảnh quan. Với tầm nhìn về văn hóa thì nên có điều chỉnh. Có 2 cách điều chỉnh: Thu hẹp quy mô bãi đỗ xe hoặc là vẫn giữ lại quy mô nhưng phải duy trì lăng bà tài nhân và trong bãi phải trồng hệ thống cây xanh” - ông Hoa nêu ý kiến.

Mở rộng vấn đề, ông Hoa cho biết, trước sức ép đô thị hóa đang gia tăng, tỉnh Thừa Thiên - Huế nên quy hoạch vùng đệm cảnh quan quanh các khu vực lăng Minh Mạng, Gia Long, Thiệu Trị, Tự Đức và các lăng khác. Theo ông Hoa, hiện cảnh quan văn hóa di tích của tất cả các khu vực lăng này đều có nguy cơ bị phá vỡ, khiến giá trị độc đáo của lăng suy giảm.