Vụ "trùm" cờ bạc nghìn tỷ có kết luận bị tâm thần: Xử lý thế nào?

Trùm" cờ bạc nghìn tỷ có kết luận bị tâm thần

Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP.HCM đã ban hành kết luận điều tra bổ sung, đề nghị truy tố Nguyễn Văn Điền (47 tuổi, quê Hải Phòng) và 14 đồng phạm về các tội tổ chức đánh bạc, đánh bạc, tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng.

Theo kết luận, bị xác định là người cầm đầu băng nhóm tội phạm hoạt động xuyên quốc gia (Việt Nam, Campuchia) và liên tỉnh (TP.HCM, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu và các tỉnh phía Nam), trong đó có đường dây đánh bạc nghìn tỷ, nhưng bị can Điền lại có kết quả giám định tâm thần, hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi…

Cụ thể, theo bản kết luận giám định của Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực TP.HCM (thuộc Bộ Y tế), trước, trong và sau khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật từ đầu năm 2020 đến 20/12/2021, Điền "có bệnh rối loạn cảm xúc thực tổn/động kinh. Hiện tại, Điền có bệnh quên phân ly/rối loạn cảm xúc thực tổn/động kinh".

Về khả năng nhận thức và điều khiển hành vi, trước, trong và sau khi phạm pháp, Điền hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Hiện tại, Điền mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.

Ngày 23/9/2022, Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM có văn bản đề nghị Viện KSND cùng cấp xem xét, ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh đối với Điền nhưng chưa có kết quả. 

Vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự sau khi khỏi bệnh

Về vấn đề này, trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cho biết, trong vụ án nêu trên, các cơ quan tiến hành tố tụng xác định tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội, Điền chỉ bị hạn chế khả năng nhận thức, khả năng điều kiện hành vi chứ không hoàn toàn mất khả năng nhận thức nên vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự.

Còn nếu tại thời điểm xét xử, kết quả giám định tâm thần cho thấy đối tượng đã mất hẳn, không còn năng lực hành vi dân sự nên theo quy định của pháp luật, tòa án phải tạm đình chỉ giải quyết vụ án và áp dụng biện pháp hành chính là bắt buộc chữa bệnh, sau khi chữa khỏi bệnh sẽ tiếp tục xử lý theo quy định của pháp luật.

Bắt buộc chữa bệnh là biện pháp tư pháp được quy định trong Bộ luật hình sự do cơ quan tiến hành tố tụng (viện kiểm sát hoặc toà án) căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần có thể ra quyết định áp dụng đối với người thực hiện (trước, trong hoặc sau khi thực hiện) hành vi nguy hiểm cho xã hội khi không có đủ năng lực trách nhiệm hình sự.

Tức là không có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình và buộc phải chữa bệnh tại một cơ sở điều trị chuyên khoa.

Vị này cho biết, theo quy định của pháp luật hiện hành, bắt buộc chữa bệnh là biện pháp tư pháp thể hiện sự nhân đạo của pháp luật, của Nhà nước đối với người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội, thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm nhưng sau đó bị mắc bệnh làm mất khả năng nhận thức.

Mục đích của hình phạt trong luật hình sự là để cải tạo, giáo dục người phạm tội trở thành người tốt, sống có ích cho xã hội.

Tuy nhiên, nếu tại thời điểm xử lý tội phạm mà người đó không còn khả năng nhận thức sẽ không thể giáo dục được, việc áp dụng hình phạt với người không có khả năng nhận thức là vô nghĩa, không đạt được mục tiêu, mục đích của luật hình sự.

Bởi vậy, về mặt lý luận sẽ không áp dụng hình phạt đối với người không có năng lực hành vi dân sự.

Theo ông Cường, pháp luật hình sự Việt Nam không quy định miễn trách nhiệm hình sự cho người mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức sau khi đã thực hiện hành vi phạm tội mà sẽ áp dụng biện pháp tư pháp là bắt buộc chữa bệnh.

Sau khi chữa khỏi bệnh sẽ tiếp tục áp dụng chế tài hình sự để xử lý đối với hành vi phạm tội trước đó.

Mục đích của biện pháp tư pháp này là phòng ngừa khả năng gây thiệt hại cho trật tự an toàn xã hội của những người mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Như vậy, trong vụ án trên, Nguyễn Văn Điền sẽ được đưa đi chữa bệnh, sau khi khỏi bệnh sẽ tiếp tục bị xử lý hành vi phạm tội.