Xét xử vụ Vạn Thịnh Phát giai đoạn 2: Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã thao túng SCB như thế nào?

Ngày 19/9 tới đây, TAND TP.HCM sẽ mở phiên tòa xét xử giai đoạn 2 vụ án xảy ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB). Trương Mỹ Lan cùng 33 bị can khác hầu tòa với 3 tội danh Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền, Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới.

Trương Mỹ Lan thâu tóm SCB như thế nào? 

Theo cáo trạng, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB) được thành lập cuối tháng 11/2011, trên cơ sở hợp nhất 3 ngân hàng gồm: Ngân hàng TMCP Sài Gòn, Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa và Ngân hàng TMCP Đệ Nhất. 

Tập đoàn Vạn Thịnh Phát có hơn 1.000 doanh nghiệp gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước. Để có nguồn vốn lớn phục vụ hoạt động của hệ thống Công ty này cũng như việc liên tục đầu tư, mua các dự án bất động sản, Trương Mỹ Lan đã tìm cách thâu tóm, chi phối, điều hành toàn bộ các hoạt động của Ngân hàng SCB trong đó có hoạt động cho vay.

Từ trước thời điểm hợp nhất các ngân hàng trên, bà Lan đã sở hữu phần lớn cổ phần của Ngân hàng TMCP Sài Gòn, Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa và Ngân hàng TMCP Đệ Nhất.

Sau khi hợp nhất, bà Lan nhờ 73 cổ đông đứng tên sở hữu hơn 85,6% cổ phần của Ngân hàng SCB, đồng thời tiếp tục mua và để cá nhân khác đứng tên cổ phần Ngân hàng SCB để tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại ngân hàng này lên hơn 91,5%.

Để nắm quyền chi phối, điều hành toàn bộ hoạt động của Ngân hàng SCB, bà Lan đã tuyển chọn, đưa người thân tín, có trình độ trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, nghe theo chỉ đạo của bà Lan vào các vị trí lãnh đạo chủ chốt như HĐQT, Ban Tổng giám đốc, Giám đốc các chi nhánh lớn, Trưởng Ban kiểm soát và trả mức lương cao từ 200 - 500 triệu đồng/tháng, tặng, thưởng tiền, cổ phần SCB.

Bằng thủ đoạn trên, bà Lan đã sử dụng Ngân hàng SCB như một công cụ tài chính, huy động tiền gửi và vốn từ các nguồn khác, sau đó chỉ đạo rút tiền bằng cách tạo lập các khoản vay khống, phục vụ cho mục đích cá nhân.

Chiêu trò để rút ruột tiền của SCB

Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo thành lập, sử dụng các công ty "ma", sau đó thuê/nhờ các cá nhân để đứng tên hồ sơ vay, cổ phần, tài sản đảm bảo, ký hợp thức chứng từ rút, nộp tiền để tạo lập hồ sơ vay vốn khống, rút tiền của SCB. Kết quả điều tra xác định, có 875 khách hàng gồm 440 cá nhân, 435 pháp nhân đứng tên 1.284 khoản vay, được Trương Mỹ Lan chỉ đạo nhóm đối tượng tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát thành lập, thuê hoặc nhờ người đứng tên.

Ngoài việc tạo lập các công ty "ma" đứng tên hồ sơ vay vốn, Trương Mỹ Lan còn câu kết và chỉ đạo các đối tượng là chủ sở hữu, đại diện theo pháp luật hoặc được giao quản lý công ty thực tế có hoạt động kinh doanh. Trong đó, Trương Huệ Vân là cháu ruột Trương Mỹ Lan, được giao quản lý điều hành một số công ty trong Tập đoàn Vạn Thịnh Phát; Nguyễn Phi Long (Tổng Giám đốc), Đặng Quang Nguyên (Phó Tổng Giám đốc) Công ty Lavifood; Chu Nap Kee Eric (Chu Lập Cơ) là chồng Trương Mỹ Lan làm Chủ tịch Công ty cổ phần đầu tư Times Square… để các công ty này đứng tên vay vốn hoặc tạo lập thêm nhiều công ty "ma", tạo lập hồ sơ, phương án vay vốn khống, rút tiền của SCB.

Tiền được giải ngân trước, hợp thức hóa sau

Mỗi khi cần rút tiền của Ngân hàng SCB, bà Lan chỉ đạo Trương Khánh Hoàng (quyền Tổng giám đốc Ngân hàng SCB), Trần Thị Mỹ Dung (nguyên Phó Tổng giám đốc Ngân hàng SCB) phối hợp, cấu kết với Nguyễn Phương Anh (nguyên Phó Tổng giám đốc Công ty Sài Gòn Peninsula) và một số lãnh đạo của SCB và các công ty con của Vạn Thịnh Phát, tạo lập hồ sơ, phương án vay vốn khống để hợp thức; đưa các cá nhân được thuê ra đứng tên khoản vay, đứng tên tài sản, đại diện công ty "ma" đến ký vào hồ sơ vay vốn khống, hồ sơ thế chấp, hầu hết là ký vào các tờ giấy trắng đã được đánh dấu sẵn vị trí cần ký.

Các đại diện pháp nhân và cá nhân đứng tên khoản vay đều không được thụ hưởng và sử dụng tiền, không biết mình vay và nợ SCB số tiền đặc biệt lớn.

Hầu hết các khoản vay của Trương Mỹ Lan - Tập đoàn Vạn Thịnh Phát được giải ngân trước và thực hiện hợp thức sau. Trên hồ sơ các khoản vay thể hiện thời điểm giải ngân cùng thời điểm ký hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp, nhưng thực tế việc rút tiền tại Ngân hàng SCB đã được thực hiện trước khi hợp đồng tín dụng, thủ tục thế chấp tài sản được hoàn thiện, hợp thức.

Trong 1.284 khoản vay thuộc trách nhiệm của Trương Mỹ Lan còn dư nợ, có 684 khoản vay với dư nợ 382.876 tỷ đồng chưa có thủ tục thế chấp khi giải ngân, số còn lại tài sản bảo đảm chủ yếu là cổ phần, quyền tài sản. Đặc biệt, có 201 khoản vay với dư nợ 11.686 tỷ đồng có hồ sơ vay vốn không có phê duyệt của cấp có thẩm quyền tại SCB.

Mua chuộc hàng loạt cán bộ cấp cao

Nhằm che giấu hành vi phạm tội khi bị thanh tra, kiểm tra, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo các cán bộ chủ chốt của SCB mua chuộc cán bộ, lãnh đạo Cơ quan Thanh tra Giám sát ngân hàng, Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh TP.HCM, Tổ trưởng Tổ giám sát tăng cường tại SCB để các cá nhân có thẩm quyền trên bưng bít, che giấu thông tin sai phạm, báo cáo kết quả thanh, kiểm tra không trung thực, không đầy đủ.

Theo đó, để che giấu thực trạng tài chính đặc biệt yếu kém và các sai phạm của SCB được phát hiện qua thanh tra, để SCB không bị đưa vào diện Kiểm soát đặc biệt và tiếp tục được tái cơ cấu, bà Lan đã trực tiếp gặp gỡ bàn bạc, trao đổi với Đỗ Thị Nhàn (Trưởng đoàn thanh tra, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, Ngân hàng Nhà nước), đồng thời chỉ đạo Tổng Giám đốc SCB tiếp xúc, đặt vấn đề, trực tiếp đưa tiền cho bà Nhàn và các thành viên trong đoàn.

Bà Đỗ Thị Nhàn đã nhận 5,2 triệu USD (tương đương hơn 118 tỷ đồng) từ SCB, thông qua 4 lần "giao dịch". Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Văn Yên khẳng định số tiền nhận hối lộ này là lớn nhất từ trước đến thời điểm hiện tại.

Ngoài ra, còn có 17 người khác trong đoàn thanh tra cũng nhận quà cảm ơn từ bà Trương Mỹ Lan. Song, theo cáo trạng, 7 người trong số này không bị VKSND Tối cao xem xét trách nhiệm hình sự mà đề nghị xử lý về mặt Đảng và chính quyền.

Nhận tiền từ Chủ tịch Vạn Thịnh Phát, đến lúc ban hành kết luận thanh tra, đoàn thanh tra đã đề xuất để lãnh đạo thể hiện không đúng tình hình, thực trạng tài chính của SCB. Cụ thể, kết luận bỏ ngoài số liệu nợ xấu của ba siêu dự án. Nếu thể hiện đầy đủ thì nợ xấu của SCB tới 35,8% nhưng kết luận chỉ nêu nợ xấu 20,9%.

Việc SCB vi phạm hầu hết các quy định của Ngân hàng Nhà nước về lỗ lũy kế, âm vốn sở hữu, nợ xấu cũng được bỏ ngoài kết luận thanh tra. Việc này nhằm tránh cho SCB bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt.

SCB còn có hàng loạt vi phạm về cho vay, sử dụng vốn, thoái lãi dự thu, phương án cơ cấu nhưng vẫn được "ém nhẹ". Kết luận còn bỏ toàn bộ nội dung kiến nghị thu hồi ngay số tiền vay sử dụng sai mục đích ở ba dự án, không kiến nghị chuyển cơ quan điều tra các sai phạm. Từ đó, lãnh đạo Ngân hàng nhà nước không có đủ thông tin để xử lý sai phạm của SCB và ngăn chặn hành vi phạm tội của bà Trương Mỹ Lan.

Hàng loạt tài sản bị phong tỏa, kê biên

Trong giai đoạn điều tra, cơ quan chức năng thu giữ gần 600 tỷ đồng và gần 15.000 USD. Trong đó thu giữ của bị cáo Trương Mỹ Lan, Trương Huệ Vân hơn 7 tỷ đồng; thu giữ của ông Tạ Hùng Quốc Việt, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Greenhill Village; Trần Văn Hùng, nhân viên tòa nhà Sherwood (quận 3, TPHCM) 190.000 USD.

Gia đình các bị cáo Trương Mỹ Lan, Tạ Hùng Quốc Việt, Trần Văn Nghị và Trương Huệ Vân tự nguyện nộp để khắc phục hậu quả vụ án gần 119 tỷ đồng và 306.000 USD.

Trong giai đoạn truy tố đã thu giữ của các bị cáo số tiền 55,4 tỷ đồng.

Đồng thời, cơ quan điều tra đã phong tỏa 42 tài khoản của các bị cáo và các cá nhân đứng tên hộ mở tại các ngân hàng, với tổng số tiền phong tỏa là 1.896 tỷ đồng và 8,5 triệu USD.

Cụ thể: phong tỏa 42 tài khoản các bị cáo Trương Mỹ Lan, Dương Tấn Phước, Bùi Anh Dũng, Trương Huệ Vân, Hồ Bửu Phương, Võ Tấn Hoàng Văn, Trương Khánh Hoàng và Cao Việt Dũng mở tại các ngân hàng với số tiền 1.731 tỷ đồng và gần 8,5 triệu USD.

Cơ quan điều tra tạm giữ 1.266 bản chính giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận công trình xây dựng, 1.784 bản photo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, danh sách 269 nhà đất cho thuê và 21 hợp đồng công chứng, 147 thỏa thuận bồi thường các thửa đất và các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thuộc dự án Bắc Phước Kiển Nhà Bè.

Kê biên 1.237 bất động sản liên quan trực tiếp đến bà Trương Mỹ Lan; kê biên 61 bất động sản và ngăn chặn giao dịch 8 bất động sản của cháu gái bà Lan là Trương Huệ Vân cùng những cá nhân liên quan; kê biên hơn 137 triệu cổ phần tại 5 công ty liên quan; kê biên 22 tài sản là du thuyền, tàu, ô tô của bà Lan và người liên quan.