Xử lý chất thải sinh hoạt ở TP.HCM, cần tiếp tục cải tiến công nghệ.

Khi chính quyền đặt hàng cho doanh nghiệp xử lý rác

Tháng 7/2021 vừa qua, UBND TP.HCM tiếp tục đặt hàng bổ sung số lượng lớn rác sinh hoạt cần xử lý cho Công ty CP Vietstar và Công ty CP Đầu tư - Phát triển Tâm Sinh Nghĩa.

Cụ thể: TP.HCM đặt hàng thêm cho Vietstar tiếp nhận, xử lý với khối lượng khoảng 500-600 tấn/ngày. Như vậy, tổng khối lượng rác xử lý của Vietstar sẽ được đặt hàng tương đương với khối lượng rác mà TP.HCM đã giao thêm để xử lý hiện nay là khoảng 1.800 tấn/ngày.

TP.HCM đặt hàng thêm cho Công ty Tâm Sinh Nghĩa tiếp nhận, xử lý với khối lượng khoảng 400 tấn/ngày. Như vậy, tổng khối lượng rác xử lý của Công ty Tâm Sinh Nghĩa sẽ được đặt hàng tương đương với khối lượng rác mà TP.HCM đang giao thêm để xử lý hiện nay là khoảng 1.400 tấn/ngày.

UBND TPHCM đề nghị 2 công ty Vietstar và Tâm Sinh Nghĩa che phủ kín toàn bộ lượng chất thải tồn lưu tại các bãi lưu chứa trong khuôn viên nhà máy. Cùng với đó, triển khai thu gom toàn bộ nước rỉ rác phát sinh tại các bãi lưu chứa về hệ thống xử lý tập trung trong khuôn viên nhà máy. Đồng thời, phải tăng cường chuyển trả chất thải tồn lưu tại các bãi lưu chứa trong khuôn viên nhà máy về bãi chôn lấp số 3.

Kể từ thời điểm được UBND TPHCM chấp thuận khối lượng đặt hàng như trên, đề nghị Công ty Vietstar và Công ty Tâm Sinh Nghĩa cam kết phải xử lý khối lượng rác tồn trong khuôn viên nhà máy trong thời gian 2 năm. Đồng thời không được để phát sinh thêm lương rác tồn lưu trong khuôn viên nhà máy của công ty.

Bên cạnh đó, UBND TPHCM chấp thuận cho Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TPHCM tiếp nhận khối lượng chất thải chuyển trả từ nhà máy của Công ty Vietstar và Công ty Tâm Sinh Nghĩa (chất thải trơ sau phân loại và chất thải tồn lưu tại nhà máy của 2 công ty) với khối lượng từ 1.200 đến 1.500 tấn/ngày cho đến khi 2 công ty này giải phóng toàn bộ chất thải tồn lưu tại nhà máy.

Cần tiếp tục cải tiến công nghệ

Từ giai đoạn 2003-2004, TP.HCM có chủ trương xã hội hóa xử lý chất thải và kêu gọi các dự án đầu tư ứng dụng công nghệ tiên tiến. Hai khu liên hiệp xử lý chất thải rắn được ra đời sau đó, là Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn Tây Bắc (huyện Củ Chi) và Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn Đa Phước (huyện Bình Chánh).

Tuy nhiên, theo một chuyên gia môi trường, sau hơn 15 năm, với khối lượng rác TP mỗi năm tăng 10%, công nghệ cũ gần như không thể đáp ứng.

TP.HCM đã khởi công xây dựng nhà máy đốt rác phát điện tại Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn Tây Bắc với công suất 2.000 tấn/ngày, chủ đầu tư là Công ty Cổ phần Vietstar. Dự án kỳ vọng sẽ giải được bài toán rác thải của TP.HCM. Tuy nhiên, khó khăn mà nhà máy này gặp phải đó chính là tiếp tục phải phân loại rác trước khi xử lý, bởi việc phân loại rác tại nguồn của TP vẫn "giẫm chân tại chỗ" sau nhiều kế hoạch triển khai.

Mục tiêu của các nhà máy theo công nghệ hiện đại là xử lý rác làm phân compost phục vụ trong nông nghiệp, nhưng làm compost chỉ áp dụng được cho chất thải rắn thực phẩm, còn lại các chất như nhựa, cao su, nilon… thì phải trải qua công nghệ tái chế. Trong khi đó, các nhà máy tái chế, xử lý rác chưa đạt chỉ tiêu công nghệ, tỉ lệ tái chế chỉ đạt 40%, còn lại là chôn lấp, đốt tiêu hủy.

UBND TP.HCM đã có Quyết định 12/2019 về quy định quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn TP, quy định cụ thể trách nhiệm của người thu gom, vận chuyển, trong đó có cả lực lượng gom rác dân lập. UBND TP.HCM đã có chỉ đạo định hướng phân loại chất thải rắn sinh hoạt thành 2 nhóm. Đó là nhóm có khả năng tái sử dụng, tái chế, và nhóm rác thải còn lại. Tuy nhiên, việc tổ chức thu gom, vận chuyển không đồng bộ cũng dẫn đến chất thải tồn đọng.

Mặt khác, theo quyết định 12, hoạt động quản lý thu gom rác thuộc chính quyền địa phương. Và, hoạt động thu gom rác sinh hoạt còn tồn tại những bất cập, chủ yếu là về vấn đề chuyển đổi phương tiện, quy hoạch lại địa bàn, phạm vi hoạt động làm sao cho hiệu quả và tối ưu.

Đặc thù thành phần chất thải rắn sinh hoạt của Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng chủ yếu là rác hữu cơ, độ ẩm cao, nhiệt trị thấp nên thông thường sẽ dễ tiêu hủy. Bởi vậy, giải pháp được xem là tối ưu, theo ông Huỳnh Minh Nhựt – Giám đốc Công ty TNHH MTV Môi trường – Đô thị TP.HCM, là tập trung nguồn lực hướng dẫn người dân phân loại rác tại nguồn.

TP.Hồ Chí Minh đặt ra lộ trình sẽ giảm tỉ lệ xử lý rác bằng phương pháp chôn lấp còn 20% vào năm 2025. Để đạt được mục tiêu đó, cần phải áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp quản lý và sự hưởng ứng của cộng đồng cũng như quyết tâm của các cơ quan địa phương.