Xuất khẩu nông lâm thủy sản đang phục hồi, mục tiêu 55 tỷ USD hoàn toàn khả thi

Thưa Thứ trưởng, diễn biến thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản trong 5 tháng đầu năm 2023 cho thấy đà sụt giảm ở một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực và thị trường chính. Trước thực tế này, liệu mục tiêu 55 tỷ USD xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2023 có đạt được?

- Dù thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đang chịu tác động mạnh mẽ của tình hình lạm phát toàn cầu, xung đột Nga – Ukraine nhưng có thể thấy, tình hình xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đang có bước chuyển biến tích cực. Điều này được thể hiện qua số liệu thống kê.

Nếu như tháng 1/2023 xuất khẩu nông, lâm, thủy sản giảm tới 68% so với cùng kỳ năm ngoái, một phần do tháng này có kỳ nghỉ Tết Nguyên đán thì bước sang tháng 2, giá trị xuất khẩu giảm 38,4%; tháng 3 giảm gần 30% và sang tháng 4 giảm 13,3% và tháng 5 mức giảm còn 11,1%. Như vậy, có thể thấy, đà giảm xuất khẩu đã được phanh lại, nhiều mặt hàng có những khởi sắc rõ rệt. Theo thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 20,26 tỷ USD.

Với đà phục hồi này thì dự kiến kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đến hết quý III sẽ bằng với quý III/2022 và sang quý IV có thể đẩy mạnh tăng trưởng. Với nhiều giải pháp, ngành nông nghiệp vẫn kiên định mục tiêu đạt 55 tỷ USD xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong năm 2023.

Bộ NNPTNT có giải pháp gì để phục hồi xuất khẩu ở một số mặt hàng thưa Thứ trưởng?

- Chúng tôi đã tổng kết và nhận thấy, xuất khẩu gỗ và lâm sản, thủy sản có giảm ở những thị trường chủ lực như Mỹ, EU,… Điều này cũng đã dự báo trước khi tình hình lạm phát buộc người tiêu dùng các nước phải thắt chặt chi tiêu. 

Tuy nhiên, cũng có những điểm sáng khi xuất khẩu gạo trong 5 tháng đầu năm đạt gần 3,9 triệu tấn và 2,02 tỷ USD, tăng 40,8% về khối lượng và tăng 49% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu gạo tăng trưởng cao nhất trong 10 năm trở lại đây.

Đáng chú ý, giá gạo xuất khẩu bình quân 5 tháng đầu năm 2023 ước đạt 517 USD/tấn, tăng 5,8% so với cùng kỳ năm 2022, có thời điểm còn cao hơn gạo Thái Lan.

Xuất khẩu rau quả cũng là một điểm sáng với giá trị xuất khẩu 5 tháng đầu năm 2023 đạt 1,97 tỷ USD, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2022. Trong 4 tháng đầu năm 2023, Trung Quốc đứng vị trí thứ nhất về tiêu thụ mặt hàng rau quả của Việt Nam với 58,7% thị phần, đạt giá trị 804,6 triệu USD, tăng 30% so với cùng kỳ năm 2022.

Cơ cấu thị trường xuất khẩu cũng có sự thay đổi khi giá trị xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc chiếm tỷ trọng 20,4%, tăng 2,9% so với cùng kỳ năm 2022; Mỹ chiếm 19,8%, giảm 35,2% và Nhật Bản chiếm 7,8%, giảm 1,2%. 

Đây cũng là cơ sở để Bộ NNPTNT xác định mục tiêu tập trung đầu tư cho những thị trường xuất khẩu truyền thống, nhiều tiềm năng. Theo đó, Bộ đã tổ chức nhiều đoàn công tác làm việc, xúc tiến thương mại trực tiếp với các tỉnh biên giới Trung Quốc để tăng cơ hội giao thương, thông quan nông sản.

Lãnh đạo Bộ NNPTNT đã phân công cho các lãnh đạo đơn vị tập trung xúc tiến thương mại cho các thị trường truyền thống, tiềm năng như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, EU… với các sản phẩm Việt Nam đang lợi thế. Đồng thời, đẩy mạnh đàm phán để đa dạng hóa hàng nông sản được xuất khẩu chính ngạch sang nhiều thị trường.

Thứ trưởng đánh giá như thế nào về sức sản xuất trong nước khi nông nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn thách thức?

- Đúng là sản xuất nông nghiệp đang phải đối mặt với nhiều khó khăn nhưng nhờ sự chỉ đạo quyết liệt từ cuối năm 2022, sản xuất nông, lâm, thủy sản cơ bản vẫn ổn định. 

Ngành nông nghiệp đã bảo đảm an ninh lương thực, thực phẩm; an toàn thực phẩm, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. 

Chẳng hạn, đến trung tuần tháng 5, cả nước gieo cấy được gần 4.255.800ha lúa, giảm 1,5% so với cùng kỳ năm trước, nhưng nhờ năng suất lúa tăng 1 tạ/ha nên sản lượng đạt 17,46 triệu tấn, tăng 0,7%. An ninh lương thực là thách thức của nhiều quốc gia nhưng Việt Nam hoàn toàn chủ động. Bên cạnh đó, Việt Nam còn xuất khẩu gần 3,9 triệu tấn gạo.

Chăn nuôi mặc dù đối mặt với giá thức ăn cao, nhưng nhờ khống chế dịch bệnh tốt nên sản xuất vẫn đáp ứng được yêu cầu. Đàn bò tăng khoảng 1,2%; đàn lợn tăng 2,6%; đàn gia cầm tăng 1,3%; chỉ có đàn trâu giảm khoảng 2% so với cùng kỳ năm ngoái. Thủy sản cũng có sự tăng trưởng tốt với mức 1,4%, đạt trên 3,4 triệu tấn. Sự tăng trưởng đến chủ yếu từ nuôi trồng thủy sản; trong đó tôm, cá tra đều tăng trưởng tốt.

Trước những khó khăn trong sản xuất cũng như thách thức từ thị trường tiêu thụ, ngành nông nghiệp sẽ có giải pháp gì ứng phó, thưa Thứ trưởng?

Trước khó khăn, thách thức của thế giới, nền kinh tế, tổng cầu giảm rất nhiều, nhiều ngành hàng không có đơn hàng. Nhiều ngành hàng, người lao động chỉ làm việc một số buổi trong tháng, ảnh hưởng đến thu nhập của người lao động, do đó, nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng giảm.

Trong khi nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong chăn nuôi rất lớn; dự báo nắng hạn tiếp tục ảnh hưởng rõ nét đến sản xuất nông nghiệp. Nhưng, khi đã nhận rõ thách thức cũng như đánh giá lợi thế, tiềm năng, ngành đưa ra những giải pháp ứng phó linh hoạt.

Trong chăn nuôi, bên cạnh tăng cường nhân rộng mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, ngành triển khai các kênh theo dõi sát diễn biến thị trường nguyên liệu, nguồn cung và giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, giống vật nuôi có biện pháp chỉ đạo kịp thời tránh tình trạng tăng đột biến giá cả. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất kế hoạch xây dựng vùng sản xuất nguyên liệu thức ăn chăn nuôi...

Để đảm bảo mục tiêu kế hoạch năm 2023 về thủy sản, ngành sẽ có kịp thời chỉ đạo sản xuất nuôi trồng thủy sản trước diễn biến của thời tiết, nhu cầu của thị trường. Đồng thời, tiếp tục phối hợp các địa phương triển khai nghiêm các giải pháp chống khai thác bất hợp pháp.

Tất cả các khâu từ giống, quy trình canh tác, chăm sóc, thú y phòng bệnh đến sơ chế, đóng gói… đều phải thông suốt thì mới có thể nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản Việt, vượt qua khó khăn trước mắt và lâu dài để Việt Nam có nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!