AI có phải là "thuốc giải độc" duy nhất cho thông tin sai lệch?

Nhật Bản khai thác AI để chống lại tin tức giả mạo ở biên giới chiến tranh mạng mới nhất

Sự ổn định của xã hội chúng ta đang bị đe dọa bởi thông tin sai lệch hơn bất kỳ điều gì khác mà chúng ta có thể tưởng tượng. Mọi người trên khắp thế giới phải đối mặt với các mối đe dọa đối với tính mạng và sự an toàn cá nhân do khối lượng thông tin sai lệch mang tính cảm xúc và gây chia rẽ xã hội, phần lớn trong số đó được thúc đẩy bởi công nghệ mới nổi. Nội dung này thao túng nhận thức của mọi người hoặc tuyên truyền những điều sai trái tuyệt đối trong xã hội.

Tin tức giả mạo cũng đã thổi bùng ngọn lửa nghi ngờ đối với truyền thông, chính trị và các tổ chức lâu đời trên khắp thế giới. Và mặc dù các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn, nhưng nó cũng có thể được sử dụng để chống lại thông tin sai lệch.

Trong động thái mới nhất, Nhật Bản có kế hoạch bắt đầu sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích các chiến dịch thông tin sai lệch từ nước ngoài, củng cố phản ứng của nước này đối với sự lan truyền tin tức giả mạo trên mạng xã hội.

Có thể thấy, các chiến dịch đưa thông tin sai lệch là một phần của cái được gọi là chiến tranh nhận thức, nó liên quan đến việc thao túng dư luận và gieo rắc bất đồng quan điểm thông qua mạng xã hội và các kênh phương tiện truyền thông xã hội khác. Với khả năng tiếp cận tiềm năng của nó, nó ngày càng được coi là lĩnh vực xung đột thứ sáu sau đất liền, trên biển, trên không, trong không gian và lĩnh vực an ninh mạng.

Trong khi đó, Nhật Bản hiện không được trang bị đầy đủ để chống lại các chiến dịch thông tin sai lệch như vậy. Nước này không có cơ quan chuyên trách giám sát tin giả từ nước ngoài, hoặc luật trừng phạt hành vi can thiệp bầu cử.

Vì thế mà Bộ Ngoại giao Nhật Bản sẽ ra mắt một hệ thống do AI cung cấp vào năm tài chính 2023 để thu thập và phân tích thông tin giả mạo trên mạng xã hội, và các nền tảng khác, cho phép bộ này theo dõi cách các tác nhân nước ngoài đang cố gắng gây ảnh hưởng đến dư luận trong trung và dài hạn trong khuôn khổ của Nhật Bản.

Khuôn khổ này sẽ không chỉ bao gồm thông tin hướng đến người dân, người dùng, khán giả Nhật Bản, mà còn cả thông tin nhằm gây tổn hại đến nhận thức của nước ngoài về Nhật Bản.

Các chuyên gia thuộc khu vực tư nhân sẽ được tuyển dụng để bắt đầu thường xuyên xác định tin tức giả mạo trên mạng xã hội vào năm tài chính 2023. Chính phủ Nhật Bản muốn phát hiện sớm các chiến dịch đưa thông tin sai lệch, và chống lại chúng bằng các giải pháp thực tế kịp thời.

Lực lượng Phòng vệ Mặt đất cũng sẽ thành lập một đơn vị kiểm soát thông tin chuyên dụng trong vòng một thập kỷ tới. Còn Lực lượng Phòng vệ Hàng hải sẽ ra mắt một đơn vị có khả năng liên lạc và kiểm soát thông tin không gian mạng kết hợp.

Chiến tranh nhận thức nổi lên như một mối quan tâm toàn cầu với sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2016. Các bài báo giả mạo về ứng cử viên Đảng Dân chủ Hillary Rodham Clinton lan truyền trên mạng xã hội được cho là đã giúp làm lung lay cuộc đua có lợi cho đối thủ của bà, Donald Trump.

Thông tin sai lệch cũng đóng một vai trò trong cuộc chiến Ukraine. Các báo cáo giả mạo về việc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy chạy trốn khỏi Kyiv đã lan truyền trên mạng xã hội ngay sau khi Nga xâm chiếm Ukraine. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây bị cho là nguyên nhân khiến giá lương thực tăng vọt trên toàn cầu, giành được sự ủng hộ dành cho Nga từ một số nước đang phát triển.

Để đối phó với những động thái gần đây của Trung Quốc và Nga, Chiến lược An ninh Quốc gia của Nhật Bản, được phê duyệt vào tháng 12 năm 2019, bao gồm các kế hoạch tăng cường khả năng của quốc gia trong việc ứng phó với "chiến tranh trong lĩnh vực nhận thức, bao gồm cả việc lan truyền thông tin sai lệch".

Một số quốc gia đã có sẵn các cơ chế ứng phó với chiến tranh nhận thức. Tại Hoa Kỳ, Cơ quan An ninh mạng và Cơ sở hạ tầng được giao nhiệm vụ giám sát và cảnh báo công chúng về thông tin sai lệch. Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp vào tháng 9 năm 2018 để trừng phạt các tác nhân nước ngoài can thiệp vào các cuộc bầu cử ở Mỹ, bao gồm cả việc đóng băng tài sản của họ ở Mỹ.

Vương quốc Anh thì giám sát phương tiện truyền thông xã hội. Mặc dù đất nước không có hình phạt chính thức đối với việc can thiệp bầu cử, nhưng một ủy ban quốc hội đặc biệt đã công bố một báo cáo vào năm 2019 thúc giục chính phủ nên xem xét thực trạng này.

Ở châu Á, Singapore vào tháng 10 năm 2021 đã thông qua luật cho phép các cơ quan chức năng hạn chế nội dung trực tuyến để ngăn chặn sự can thiệp từ nước ngoài. Motohiro Tsuchiya, giáo sư và chuyên gia về công nghệ thông tin tại Đại học Keio ở Tokyo, cho biết phản ứng của Nhật Bản đối với thông tin sai lệch cho đến nay "đã bị kìm hãm một phần bởi Điều 21 của hiến pháp, đảm bảo tính bí mật của thông tin liên lạc". Ông nói: "Chính phủ sẽ cần phải làm việc với Facebook và các nhà điều hành mạng xã hội khác để tạo ra một khuôn khổ nhằm xóa thông tin sai lệch".

Huỳnh Dũng- Theo Asia.nikkei/Europa