Báo nước ngoài khẳng định quyết tâm phát triển kinh tế số mang lại "miếng bánh to lớn" cho startup

Hãng tin CNBC vừa có bài viết cho biết những chính sách thúc đẩy kinh tế số của Việt Nam đã mang lại nhiều thuận lợi cho các công ty khởi nghiệp trong nước. Năm 2020, chính phủ đã công bố chiến lược quốc gia về chuyển đổi số, nhằm mục đích tăng tỷ trọng của nền kinh tế số trong tổng sản phẩm quốc nội từ 14% hiện nay lên 20% vào năm 2025.

Việt Nam hy vọng sẽ trở thành nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2045 bằng cách tập trung vào kinh tế số.

CÁC CÔNG TY KHỞI NGHIỆP VIỆT NAM THU HÚT SỰ QUAN TÂM CỦA NHÀ ĐẦU TƯ

Theo Ngân hàng Thế giới, "Nếu các lĩnh vực kỹ thuật số mở rộng khoảng 10% mỗi năm, thì lợi ích tiền tệ tích lũy cho nền kinh tế sẽ vượt quá 200 tỷ USD trong giai đoạn 2021-2045". Đó là lý do tại sao các chính phủ nỗ lực hỗ trợ các doanh nhân công nghệ.

Năm 2021, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp mới tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM ra đời. Một năm sau, lộ trình thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khoa học được tiết lộ, với cam kết dành 1% GDP cho nghiên cứu khoa học.

Năm ngoái, Việt Nam đã cam kết giới thiệu các cuộc khảo sát về đổi mới kinh doanh để theo dõi sự phát triển của các công ty khởi nghiệp.

Các công ty khởi nghiệp của Việt Nam thu hút nhiều sự quan tâm của nhà đầu tư vào năm 2022, theo một báo cáo gần đây của quỹ đầu tư mạo hiểm Do Ventures và Trung tâm Sáng tạo Quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Báo cáo cho biết Việt Nam đứng thứ ba về số lượng giao dịch ở Đông Nam Á và thứ tư về giá trị giao dịch vào năm ngoái. Đáng chú ý, các quỹ trong nước là những nhà đầu tư hàng đầu vào các công ty khởi nghiệp địa phương năm ngoái, chiếm 45% tổng giá trị thương vụ.

Tuy nhiên, tổng giá trị đầu tư vào các công ty khởi nghiệp Việt Nam chỉ là 634 triệu USD vào năm 2022 - giảm 56% so với mức cao kỷ lục 1,4 tỷ USD cùng kỳ năm 2021.

Fintech, bán lẻ, chăm sóc sức khỏe và thanh toán là những lĩnh vực có nhu cầu tài trợ cao nhất.

Những kỳ lân công nghệ hiện tại của đất nước bao gồm nhà cung cấp giải pháp thanh toán điện tử VNPay, công ty khởi nghiệp trò chơi đã trở thành tập đoàn VNG, ví điện tử điện thoại thông minh Momo và ứng dụng blockchain Sky Mavis, nhà sản xuất trò chơi dựa trên NFT Axie Infinity.

Những cái tên khác đang tạo nên làn sóng bao gồm M Village, nơi cung cấp nhà ở chung cho các chuyên gia trẻ tuổi và TopCV, tập trung vào các công cụ tạo sơ yếu lý lịch cho người tìm việc.

Số hóa đặc biệt quan trọng đối với nông nghiệp, một trong những ngành kinh tế quan trọng nhất của đất nước. Năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công bố kế hoạch xây dựng nông thôn thông minh đến năm 2025, đặc biệt tập trung vào nâng cao hiệu quả sản xuất và giới thiệu cơ sở hạ tầng kỹ thuật số chuyên biệt cho nông dân.

Bà Trần Thị Nguyên, người sáng lập Koina, một công ty công nghệ nông nghiệp, cho biết: "Nếu không chuyển đổi số, việc chuyển đổi trong hoạt động nông nghiệp và tích hợp giữa các bên liên quan trong chuỗi giá trị sẽ là một vòng xoáy đi xuống đối với nông nghiệp Việt Nam, không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của người nông dân mà còn tất cả những người khác".

CĐS giúp nông dân quy mô nhỏ tăng thu nhập, chuyển đổi trang trại truyền thống của họ sang nông lâm kết hợp, giúp cải thiện đa dạng sinh học và tiếp cận nguồn tài chính mà không phải trả lãi suất cao thông qua nền tảng gây quỹ cộng đồng.

NHỮNG LĨNH VỰC ĐANG THU HÚT QUỸ ĐẦU TƯ MẠO HIỂM

Trao đổi với CNBC, một số nhà đầu tư địa phương đã xác định các lĩnh vực trọng tâm cốt lõi của họ, bao gồm từ bán lẻ đến hậu cần.

Công ty đầu tư mạo hiểm ThinkZone Ventures đã đầu tư vào 17 công ty khởi nghiệp hỗ trợ công nghệ tại địa phương với mức định giá chung gần 200 triệu USD kể từ khi công ty được thành lập vào năm 2018. Công ty tin rằng chăm sóc sức khỏe, thực phẩm và hậu cần, bao gồm các giải pháp vận chuyển và giao hàng, đặc biệt phù hợp với các công nghệ mới nổi hiện nay. Người phát ngôn của ThinkZone Ventures cho biết mỗi công ty đều có tiềm năng tăng trưởng hấp dẫn dựa trên hoạt động tiêu dùng tăng vọt từ tầng lớp trung lưu đang ngày càng mở rộng của Việt Nam.

VinaCapital tự gọi mình là một trong những nhà đầu tư mạo hiểm đầu tiên tại Việt Nam. VinaCapital đã đầu tư vào 18 công ty khởi nghiệp công nghệ giai đoạn đầu thông qua nền tảng trị giá 100 triệu USD, VinaCapital Ventures, cũng như duy trì 58 khoản đầu tư trực tiếp thông qua các công ty trong danh mục đầu tư của mình. Quỹ này ưu tiên các công ty khởi nghiệp cung cấp các giải pháp hỗ trợ công nghệ để cải thiện các hệ thống hiện có trong nông nghiệp, dịch vụ tài chính, hậu cần, truyền thông và bán lẻ. Các công nghệ mới nổi như chuỗi khối, AI và cơ sở hạ tầng xe điện là một số lĩnh vực mà họ tin rằng sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh tế trong tương lai.

VIC Partners cho biết họ đã đầu tư vào khoảng 15 công ty đổi mới kể từ năm 2017, bơm khoảng 100.000 đến 200.000 USD cho những vòng gọi vốn đầu tiên, tiếp theo là 100.000 đến 200.000 USD khác trong các vòng tiếp theo.

Giám đốc điều hành Tung A. Tran cho biết VIC đặc biệt lạc quan về thương mại điện tử.

"Chúng tôi đã đầu tư vào các công ty B2B SaaS giúp các doanh nghiệp thương mại điện tử tuyển dụng, bán hàng, tiếp thị, thanh toán, chăm sóc khách hàng, hậu cần", ông nói, đề cập đến các chương trình phần mềm dựa trên đám mây phục vụ thế giới doanh nghiệp.

"Chúng tôi cũng đầu tư vào các công ty thương mại điện tử sáng tạo bán trực tiếp cho người tiêu dùng thông qua mạng xã hội và triển khai công nghệ trong các hoạt động kinh doanh liền mạch".

THÁCH THỨC VỀ PHÁP LÝ, DỮ LIỆU, QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ CÓ THỂ HẠN CHẾ ĐÀ TĂNG TRƯỞNG

Bất chấp dòng vốn đổ vào lĩnh vực công nghệ số, các nhà đầu tư đang cảnh báo về một số trở ngại có thể hạn chế đà tăng trưởng trong tương lai.

Đứng đầu danh sách là khung pháp lý như thuế, quyền sở hữu trí tuệ và bảo vệ dữ liệu cần thiết để tạo ra môi trường thuận lợi nhất cho công nghệ.

ThinkZone lưu ý: "Việc thiếu nguồn nhân lực đẳng cấp toàn cầu cũng là một vấn đề phổ biến. "Mặc dù Việt Nam sở hữu các chuyên gia lành nghề và dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực lập trình, phát triển, thiết kế và nhiều vai trò khác, nhưng họ vẫn chưa đạt đến đỉnh cao của sự xuất sắc".

"Đầu tư hạn chế cho nghiên cứu và phát triển của các tập đoàn lớn là một trở ngại đáng kể cho các công ty khởi nghiệp Việt Nam", theo VinaCapital. "Điều đó hạn chế tiềm năng hợp tác và đổi mới giữa các ngành, khiến các công ty mới thành lập gặp khó khăn hơn trong việc tìm kiếm những người mua hoặc đối tác tiềm năng quan tâm đến sản phẩm hoặc dịch vụ của họ."

Trong khi đó, VIC Partners lo ngại nhất về suy thoái kinh tế toàn cầu. Công ty dự đoán những khó khăn về dòng tiền sẽ quét sạch nhiều công ty khởi nghiệp công nghệ vào năm 2023 và 2024, đồng thời thúc đẩy nhiều người trẻ tuổi theo đuổi các mô hình kinh doanh truyền thống, điều này sẽ tước đi những ý tưởng mới của thị trường khởi nghiệp.

"Tôi dự đoán năm 2023 và 2024 sẽ là những năm rất tốt cho các cơ hội trước IPO và cổ phần tư nhân. Rồi từ năm 2025 đến 2026, thị trường vốn mạo hiểm tại Việt Nam có thể khởi sắc trở lại với một đợt hàng khủng nữa".