Bò rừng Canada: biểu tượng của sự hoang dại và mạnh mẽ

Bò rừng Canada đứng trên bờ vực tuyệt chủng

Trong buổi bình minh tại Công viên Quốc gia Đảo Elk, Canada, một loài động vật to lớn đang nhởn nhơ gặm cỏ. Những tiếng rống nhè nhẹ phá vỡ sự tĩnh lặng của vạn vật, đàn bò rừng đồng bằng lấp ló sau màn xương mù, những chiếc bóng lờ mờ, xù xì được ánh nắng sớm chiếu rọi. Bò cái và những con bê đứng gần nhau gặm cỏ, còn đám bò đực to lớn, có chiếc bướu to tướng trên lưng, thận trọng quan sát xung quanh.

Nhìn những con vật gặm cỏ này di chuyển, không khó để tưởng tượng có tới hàng nghìn con bò rừng đồng bằng đang đi chuyển khắp vùng đồng bằng của Canada, theo một vòng tuần hoàn từ khi sinh ra tới khi chết đi. 

Khoảng 250 năm trước, một viễn cảnh như hiện tại thật khó để hình dung ra. Vào thời điểm đó, 30 triệu đến 60 triệu con bò rừng đã lang thang khắp Bắc Mỹ, từ Mexico đến bắc Canada. Những đàn gia súc khổng lồ di cư và tự do sinh sống trên các đồng cỏ rộng mở, đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành hệ sinh thái và duy trì sự sống của nhiều bộ lạc bản địa.

Tuy nhiên, đến năm 1888, việc giết mổ bừa bãi có nghĩa với việc loài bò rừng đã biến mất hoàn toàn khỏi vùng hoang dã Canada. Cứ như thể chúng chưa từng tồn tại. Daniel Kraus, Giám đốc bảo tồn quốc gia của Hiệp hội Bảo tồn Động vật Hoang dã (WCS) Canada cho biết: "Vào thời điểm đó, chúng tôi chỉ còn cách vài trăm con bò đực, bò cái và bê con. Thật đau lòng khi khi chứng kiến sự tuyệt chủng của loài bò rừng ở Bắc Mỹ".

Mặc dù vậy, câu chuyện về con bò rừng ở Canada không kết thúc bằng nốt trầm buồn này. Một loạt các lần thống kê trong thế kỷ qua cho thấy hiện nay có khoảng 2.200 con bò rừng đồng bằng và 11.000 con bò rừng thẳm (anh em họ hàng gần của chúng) trải khắp sáu tỉnh của Canada.

Ở Alberta - được coi là một trong những vùng thảo nguyên của Canada, cùng với Manitoba và Saskatchewan - Vườn quốc gia Đảo Elk là trung tâm của nỗ lực phục hồi này.

Jonathan DeMoor, trưởng nhóm nghiên cứu sinh thái của Công viên Quốc gia Đảo Elk cho biết: "Từ năm 1907 đến năm 1909, những con bò rừng cuối cùng còn sống sót ở Bắc Mỹ đã được chuyển đến Alberta từ Montana. Khoảng 40 con bò rừng đã được nhân giống và phát triển như hiện tại. Trên thực tế, hầu hết những con bò rừng mà bạn nhìn thấy trên khắp Canada ngày nay đều có nguồn gốc từ đàn bò ban đầu đó".

Cách Edmonton khoảng 45 phút, Công viên Quốc gia Đảo Elk là một trong những nơi tốt nhất để ngắm nhìn đồng bằng bao la và bò rừng ở Canada. Mảnh đất rừng và đất ngập nước có diện tích 194 km vuông. Những con bò rừng thường xuyên gây tắc đường khi chúng băng qua con đường chính chia đôi công viên, nhưng dường như không ai bận tâm.

DeMoor nói: "Bò rừng là loài động vật mạnh mẽ, oai vệ. Chúng có xu hướng gợi lên những cảm xúc mạnh mẽ ở cho người xem. Sự việc chúng cận tuyệt chủng rõ ràng rằng hoạt động của con người có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của một loài sinh vật từng có tới hàng triệu cá thể, thì bảo tồn và nhân giống cho thấy chúng ta có thể sửa chữa những sai lầm của mình.

Trong ranh giới có hàng rào của công viên, 400 đồng bằng và 300 con bò rừng thẳm của Đảo Elk sống cùng với các loài động vật hoang dã mang tính biểu tượng khác của Canada, bao gồm nai sừng tấm, gấu đen, linh miêu, sói đồng cỏ và sói rừng thẳm.

Mở ra cơ hội kinh doanh du lịch từ bò rừng

Quần thể bò rừng ở Đảo Elk, nơi có ít động vật ăn thịt, ước tính tăng 20% mỗi năm và được quản lý chặt chẽ. Trong thế kỷ qua, hơn 3.000 con bò rừng đã được chuyển từ công viên đến các khu vực bảo tồn, cộng đồng bản địa trên khắp Canada và các nơi khác..

Cách Đảo Elk khoảng 220 km về phía đông, Onion Lake Cree Nation nằm giữa biên giới giữa Alberta và Saskatchewan. Với dân số 220.000, người Cree là nhóm người bản địa lớn nhất ở Canada, với khoảng 4.000 người Cree đồng bằng sống trong khu bảo tồn Hồ Onion rộng 550 km vuông. Vào tháng hai, 33 con bò rừng đồng bằng từ công viên đã được chuyển đến đây và được nuôi thả.

Philip Chief, Giám đốc hoạt động của Onion Lake Cree Nation cho biết: "Sự xuất hiện của bò rừng là sự kiện thực sự quan trọng đối với cộng đồng của chúng tôi. Bò rừng luôn là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người bản địa. Trong quá khứ, chúng tôi chủ yếu dựa vào bò rừng để tồn tại và sinh sống, sử dụng mọi bộ phận của con vật để làm thức ăn, quần áo, chỗ ở, dụng cụ, đồ trang sức và trong các nghi lễ".

Chief cũng chỉ ra ý nghĩa văn hóa và tinh thần của bò rừng. "Sự trở lại của những con vật này mang đến cho chúng tôi cơ hội kết nối lại với quá khứ của mình. Ngày nay, nhiều khu bảo tồn của khu bản địa bị ảnh hưởng bởi hoạt động của băng đảng và ma túy. Hiện chúng tôi đang tổ chức các trại huấn luyện trên đất liền và bò rừng sẽ được đưa vào các trại này. Thế hệ trẻ của chúng tôi sẽ có cơ hội tìm hiểu về lịch sử và truyền thống của họ bằng cách tương tác với các loài động vật theo nhiều cách khác nhau", Chief nói.

Sự xuất hiện của bò rừng cũng đã làm dấy lên kế hoạch thúc đẩy du lịch địa phương và thành lập một nhà máy đóng gói thịt, nơi cung cấp thịt bò rừng cho các bữa tiệc truyền thống của cộng đồng. Phụ nữ địa phương cũng mong muốn sử dụng da bò rừng để làm trang phục truyền thống cho các điệu múa và nghi lễ.

Những ai ghé qua trung tâm du khách vừa được cải tạo tại Công viên Quốc gia Đảo Elk có thể xem một ví dụ tuyệt đẹp về "tấm chăn ngôi sao", được làm từ da bò rừng; những thứ này được những người bản địa sử dụng để quấn thi thể của những người đã khuất.

Vào năm 2017, 16 con bò rừng đồng bằng đã được chuyển từ Đảo Elk đến Công viên Quốc gia Banff, ở Dãy núi Rocky của Alberta. Đàn đã phát triển lên đến hơn 60 con, lang thang trong khu vực chăn nuôi 1.200 km vuông ở một góc hẻo lánh của công viên.

Emma Badgery, nhân viên truyền thông của Vườn quốc gia Banff cho biết: "Bò rừng đã có tác động tích cực đến hệ sinh thái địa phương. Ví dụ, hoạt động chăn thả của chúng đã loại bỏ lớp lá tranh, có nghĩa là môi trường sống đất ngập nước theo mùa sẽ đa dạng hơn cho các loài lưỡng cư như ếch và cóc. Nó cũng đã mở ra môi trường sống cho các loài chim và động vật có vú yêu đồng cỏ".

William Snow, một thành viên của Alberta's Stoney Nakoda Nation đang lên một dự án để hiểu cách thức mà trí tuệ cổ xưa có thể tăng cường quản lý bò rừng ở Banff. Snow nói: "Nhiều người lớn tuổi và những người nghiên cứu biết nhiều về bò rừng. 

Khi việc quản lý bò rừng được cải thiện, chúng tôi hiểu rõ hơn về nhiều lợi ích sinh thái và văn hóa tích cực mà bò rừng mang lại, tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ thấy ngày càng nhiều loài động vật mang tính biểu tượng này trong cảnh quan Canada. Đây cũng là tin tốt cho những khách du lịch trong tương lai muốn nhìn thấy những con thú mạnh mẽ  này phát triển mạnh trong môi trường sống tự nhiên của chúng".