Bị đầu độc, sông Hồng đang đổi màu... đen

Phóng viên NTNN đã có chuyến hành trình từ thượng nguồn sông Hồng (Bát Xát, Lào Cai) xuôi xuống huyện Văn Yên, Trấn Yên (Yên Bái) đi qua Lâm Thao, Tam Nông (Phú Thọ) và phát hiện thấy dòng sông lớn thứ 2 Đông Nam Á đang bị đầu độc nghiêm trọng.

Ở thượng nguồn sông Hồng, nhất là đoạn chạy quả tỉnh Lào Cai, nhiều đoạn đang cạn kiệt và ô nhiễm trầm trọng. Nước thải từ các nhà máy ở Lào Cai, rồi từ phía Trung Quốc đang làm nước dòng sông đổi màu. 

Bể nước thải đen đặc chảy như suối của Nhà máy Sinh Quyền.

Hôi thối, ô nhiễm

Có mặt ở chân cầu Cốc Lếu (phường Cốc Lếu, TP.Lào Cai), nơi đây có khoảng 10 chiếc thuyền con đang neo đậu bờ sông. Lái thuyền Hoàng Hải Anh rầu rĩ: “Hơn một tháng nay, sông Hồng có biểu hiện rất khác thường. Nước sông từ màu đỏ của phù sa chuyển sang màu xanh thẫm, lúc lại màu xám đen, có khi lại màu bạc phếch. Tôi đã hành nghề đánh cá, lái thuyền và sinh sống ở đây gần 20 năm rồi, nhưng chưa bao giờ chứng kiến sự bất thường như thế”.

Anh Anh cho hay, nước sông Hồng thời điểm gần đây có mùi hôi tanh rất khó chịu, có thời điểm không ai dám xuống sông vì chỉ cần đứng bên sông một lúc là cảm thấy tức ngực, choáng đầu và khó thở.

Đi qua trung tâm huyện Bát Xát khoảng hơn 10km, Nhà máy tuyển đồng Sinh Quyền hiện ra trước mặt. Nhà máy này nằm ngay cạnh dòng sông Hồng và hoạt động suốt ngày. Điều đáng chú ý là khu bể lắng chất thải nằm phía trên của nhà máy đặt ngay sát bờ sông, là “túi” đựng chất thải đen kịt, đặc sền sệt và bốc mùi hóa chất nồng nặc.

Anh Nguyễn Văn Chinh, một người dân sống gần bể lắng này cho hay: “Từ khi xuất hiện cái bể này, cuộc sống người dân bị đảo lộn, mùi hóa chất nồng nặc luôn ám ảnh chúng tôi. Nó lẩn khuất nơi đây khiến cho ai ngửi thấy cũng buồn nôn. Và không ai có thể khẳng định chắc chắn rằng thứ chất thải đen đặc kia không rò rỉ ra sông Hồng. Nếu rò rỉ ra, sông Hồng mang màu đen, xám cũng là điều dễ hiểu”.

Những váng đỏ bí ẩn

Chúng tôi ngược lên xã Trịnh Tường (huyện Bát Xát), đến thôn Tân Thành, nơi đây có con suối Bản Mạc bắt nguồn từ thôn Tùng Chỉn đổ ra sông Hồng. Lúc chúng tôi có mặt, nước suối đen ngòm và có mùi hôi tanh.

Chị Hoàng Thị Thẹo - người dân sống nơi đây cho hay: “Nhiều hộ dân nuôi lợn, trâu bò ngay cạnh suối và đổ thẳng phân, chất thải xuống dòng suối nên ô nhiễm và hôi thối”.

Tuy nhiên, so với suối Đà Nặc ở bản San cách đó khoảng chừng 5km, mức độ ô nhiễm của suối Bản Mạc còn thua xa. Con suối đó chảy qua mỏ khai thác quặng sắt (thuộc xã Trịnh Tường) và đổ vào sông Hồng. Nước suối nồng nặc mùi kim loại và đen ngòm.

Trong suốt hành trình đi lên thượng nguồn, chúng tôi nhận thấy có một điều lạ thường là càng tiến sát thượng nguồn, dọc ven bãi sông càng xuất hiện nhiều hơn các váng đỏ quạch như gỉ sắt. Ngay khu vực chân cầu Cốc Lếu, rồi ở suối Bản Vược (xã Bản Vược), hay khúc sông chảy qua thôn Tân Thành, xã Trịnh Tường... các mảng đỏ quạch ấy càng nhiều.

Những váng đỏ xuất hiện la liệt, chúng bám vào bờ sông, bám vào những bãi đá. Lúc khô, chúng tạo thành từng mảng to, rất thối. Ở những bãi đá trên lòng sông cạn còn sót lại những vũng nước kết váng bột màu trắng.

Trung tá, chính trị viên Đồn Biên phòng A Mú Sung Hoàng Văn Luật cho biết: “Hiện tượng này đã có từ 1 tháng nay rồi, ven dọc triền sông cũng có nhiều đoạn kết váng bột màu trắng (giống kết váng tinh bột) và kết váng màu vàng lắng đọng tỏa mùi hôi thối.

Tôi thấy dấu hiệu của sự ô nhiễm chất hữu cơ bởi có sự xuất hiện bột trắng khô, trong nước có dịch nhầy và xơ bã thực vật. Tôi suy đoán đây là bã sắn bị thải ra từ các nhà máy chế biến. Tôi cam đoan, cả huyện Bát Xát không có lấy 1 nhà máy chế biến sắn, chất thải này chỉ có thể từ bên ngoài tràn vào địa phận Việt Nam”.

(Còn nữa)

Đình Thắng