Các nhà máy ô tô ở Nga hồi sinh nhờ linh kiện Trung Quốc?

Trung Quốc lấn át tại thị trường ô tô Nga

"Đây là một sự kiện lịch sử", ông Sergei Sobyanin nói khi Moskvich được ra mắt tại một nhà máy mà chính quyền Moscow mua lại từ Renault vào năm ngoái với giá chỉ một rúp (0,01 USD).

Nhiều người nghĩ rằng đó là sự kết thúc của ngành công nghiệp xe hơi Nga. Nhưng sự tái sinh của Moskvich cũng là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc ngày càng lấn át một lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Nga.

Những chiếc xe lăn bánh ra khỏi nhà máy ô tô Moscow Moskvich rộng lớn ở phía nam thủ đô nước Nga không giống với những mẫu Moskvich kim loại hình hộp thời Xô Viết. Thực tế, có thể nhìn thấy rõ ràng những chiếc SUV bốn cửa kiểu dáng đẹp có các bộ phận động cơ và bọc từ JAC Motors của Trung Quốc.

Nguồn tin giấu tên nói rằng mẫu Moskvich 3 là JAC Sehol X4 được lắp ráp tại Moscow bằng cách sử dụng các linh kiện mua từ đối tác Trung Quốc.

Moskvich cho biết trong một tuyên bố vào tháng trước rằng các mẫu 3 và 3e của họ được sản xuất bằng phương pháp lắp ráp đơn vị lớn - nơi ô tô được chế tạo tại một nhà máy sản xuất ở nước ngoài, trước khi được xuất khẩu và hoàn thiện ở Nga. Công ty cho biết họ làm việc với một "đối tác nước ngoài" nhưng không xác nhận mối quan hệ với JAC.

"Nội địa hóa sản xuất đang dần tăng lên", Moskvich nói với Reuters, đồng thời cho biết thêm rằng họ hy vọng sẽ bắt đầu giai đoạn sản xuất thứ hai vào cuối năm nay hoặc đầu năm 2024 liên quan đến hàn và sơn tại nhà máy ở Moscow, kết hợp nhiều nhà cung cấp địa phương hơn với các linh kiện của Nga.

Trong khi đó, JAC, có trụ sở tại tỉnh An Huy phía đông, đã không trả lời các yêu cầu bình luận.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang giành thị phần ở Nga, tận dụng sự ra đi của các đối thủ phương Tây từng thống trị thị trường trước xung đột với Ukraine.

Ô tô nhập khẩu của Trung Quốc hiện chiếm 49% thị trường Nga, đạt 40.000 chiếc vào tháng 6, so với mức trước xung đột chỉ là 7% vào tháng 6 năm 2021, theo dữ liệu từ công ty phân tích Autostat.

Theo thống kê của hải quan Trung Quốc, xuất khẩu ô tô chở khách của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sang Nga trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2023 đã tăng 5,2 lần so với cùng kỳ năm ngoái lên gần 3,6 tỷ USD, bao gồm cả xuất khẩu trị giá gần 1 tỷ USD chỉ riêng trong tháng 4.

Ngoài những con số này, các công ty Trung Quốc cũng đang tăng doanh số bán hàng của họ ở Nga với việc lắp ráp xe tại các nhà máy do các công ty bao gồm Renault và Nissan bỏ trống.

Theo Reutes, sáu nhà máy ở Nga trước đây thuộc sở hữu của các nhà sản xuất ô tô châu Âu, Nhật Bản và Hoa Kỳ hoặc lắp ráp xe của họ hiện đang sản xuất các mẫu xe Trung Quốc hoặc có kế hoạch làm như vậy. Nhìn chung, sáu nhà máy có công suất hàng năm khoảng 600.000 xe.

Bộ Công Thương Nga đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Vladimir Bespalov, một chuyên gia độc lập về lĩnh vực ô tô, cho biết sự hiện diện ngày càng tăng của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có lợi cho Nga, cho phép nước này khởi động lại hoạt động sản xuất tại các nhà máy ngừng hoạt động và duy trì việc làm cho công nhân. Tổng thống Vladimir Putin cho biết năm 2020 ngành này sử dụng khoảng 300.000 người.

"Một số công nghệ sẽ được chuyển giao, một số sẽ được bản địa hóa, nhưng chúng sẽ không phải là những công nghệ tiên tiến nhất", ông Bespalov nói. "Nhưng, xét đến việc không có gì khác, thế này đã là khá nhiều rồi".

Linh kiện lắp ráp nhập khẩu

Sau một thập kỷ hỗn loạn sau sự sụp đổ của Liên Xô vào năm 1991, Nga đã khuyến khích các nhà sản xuất ô tô phương Tây xây dựng nhà máy. Chính phủ cung cấp các khoản trợ cấp cho những người thực hiện các hoạt động như dập, hàn và sơn tại địa phương, cũng như khuyến khích họ sản xuất các bộ phận ở Nga.

Đến năm 2021, sản xuất trong nước đạt khoảng 1,4 triệu ô tô chở khách – khoảng một nửa công suất lắp đặt. Con số đó đã giảm xuống chỉ còn 450.000 vào năm ngoái - mức tồi tệ nhất của ngành kể từ khi Liên Xô sụp đổ - khi các công ty phương Tây rút lui sau cuộc chiến với Ukraine.

Chính phủ Nga cho biết ô tô sản xuất trong nước hiện chiếm chưa đến 40% thị trường ô tô của Nga, giảm từ 70-75% trước khi Moscow tấn công Ukraine.

Ông Andrey Olkhovsky, người đứng đầu chuỗi đại lý Avtodom cho biết: "Thị trường Nga sẽ tiếp tục. Không có lựa chọn thay thế nào cho ngành công nghiệp ô tô của Nga".

Avtodom, công ty đã mua các công ty con của Mercedes-Benz ở Nga, đang đàm phán với một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc về việc lắp ráp một chiếc ô tô cao cấp của Trung Quốc tại nhà máy cũ ở Moscow của hãng ô tô Đức và một đối tác có thể được công bố vào cuối năm nay.

Đó là một sự thay đổi hoàn toàn vận may cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc ở Nga. Việc sản xuất xe Trung Quốc chỉ bắt đầu ở Nga vào năm 2019 với sự xuất hiện của công ty ô tô Trung Quốc Great Wall Motor.

Doanh số bán xe hơi Haval, được sản xuất tại nhà máy Tula, chiếm gần 10% thị trường Nga hiện nay. Great Wall Motor cũng từ chối bình luận.

Sáu trong số 10 thương hiệu hàng đầu theo thị phần ở Nga là các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, chẳng hạn như Haval, Chery và Geely, theo dữ liệu bán hàng hàng tháng cho tháng 6 từ Autostat.

Ít đầu tư cục bộ hơn

Các nguồn tin cho hay, dưới sự hợp tác với các công ty Trung Quốc, việc sản xuất tại các nhà máy cũ của phương Tây hiện đang được tiến hành ở Nga ít hơn.

Nhà sản xuất ô tô Nga Sollers nói vào tháng 11 năm ngoái họ đã bắt đầu sản xuất xe van Atlant và Argo tại nhà máy Tatarstan cách Moscow khoảng 440 km về phía đông, nơi trước đây đã sản xuất xe van Ford Transit.

Sollers không đề cập đến tên đối tác. Theo một nguồn tin yêu cầu giấu tên, JAC cũng đang cung cấp các bộ lắp ráp cho xe thương mại.

Nguồn tin làm việc tại một đại lý của Sollers cho biết Atlant và Argo thực chất là phiên bản đổi thương hiệu của các mẫu Sunray N25 và N35 của JAC.

Nhà sản xuất ô tô hàng đầu của Nga AvtoVAZ, đã mua nhà máy của Nissan ở St Petersburg vào tháng 2, đã bắt đầu sản xuất mẫu Lada X-Cross 5 tại đây với sự hợp tác của cái mà họ gọi là "đối tác phương Đông".

AvtoVAZ đã công khai cho biết họ có kế hoạch bắt đầu nội địa hóa sản xuất vào năm 2024, sử dụng các bộ phận từ các nhà cung cấp ở St Petersburg và vùng Leningrad.

Khi các công ty phương Tây rút khỏi Nga vào năm ngoái, Moscow đã dàn xếp việc các thực thể do nhà nước kiểm soát tiếp quản tài sản nước ngoài để đảm bảo hoạt động sản xuất từ lĩnh vực quan trọng này sẽ tiếp tục.

Tuy nhiên, chính phủ phần lớn đã không công khai vai trò quan trọng của Trung Quốc trong sự phục hồi của ngành ô tô sau khi doanh số bán hàng sụt giảm 59% vào năm ngoái, thay vào đó lại báo trước sự hồi sinh của các thương hiệu nổi tiếng của Nga.

"Bước đầu tiên là Moskvich bên cạnh Lada", Bộ trưởng Công Thương Denis Manturov nói với hãng tin RIA vào tháng trước. "Tôi hy vọng Volga sẽ theo họ vào năm tới".

Ngân hàng trung ương là một trong số ít các cơ quan nhà nước thừa nhận ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.

Cơ quan này nhấn mạnh trong một báo cáo vào giữa tháng 7 rằng một số nhà máy ở miền trung và tây bắc nước Nga không hoạt động vào năm ngoái hiện đang sản xuất "ô tô dựa trên các mẫu xe Trung Quốc dưới nhãn hiệu riêng của họ".

Báo cáo cho biết: "Nếu trước đây ô tô từ Nhật Bản và châu Âu chiếm ưu thế thì hiện nay hơn 70% lượng ô tô nhập khẩu là từ Trung Quốc".

Với việc sản xuất trong nước của Nga ngày càng phụ thuộc vào việc nhập khẩu các bộ dụng cụ lắp ráp từ Trung Quốc, lợi nhuận phụ thuộc vào tỷ giá hối đoái của đồng nhân dân tệ.

Nguồn tin cho biết thêm: "Điều đầu tiên bạn làm vào buổi sáng là nhìn vào tỷ giá nhân dân tệ, bởi vì tỷ suất lợi nhuận và giá cả phụ thuộc vào điều này".