“Cách mạng” giảm lượng lúa giống từ cỗ máy "3 in 1", nông dân chả phải gieo mạ, lúa vẫn tốt um

"Cách mạng" giảm lượng giống lúa

Có thể nói máy sạ lúa theo cụm là tiến bộ kỹ thuật "kép", vừa nâng cao năng suất lao động, vừa nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế sản xuất lúa. Quan trọng hơn, áp dụng máy sạ lúa theo cụm sẽ giúp nhà nông ĐBSCL giảm đáng kể lượng giống lúa.

Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, một trong những giải pháp đột phá ngành nông nghiệp và nhiều địa phương đang triển khai nhằm giảm chi phí sản xuất là giảm mật độ gieo sạ (lượng giống gieo sạ/ha). Từ giảm lượng giống gieo sạ, sẽ kéo theo giảm được lượng phân bón, thuốc BVTV, từ đó giảm được chi phí sản xuất, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Đồng hành với chủ trương giảm lượng giống gieo sạ là chủ trương đẩy mạnh cơ giới hóa sản xuất lúa, trong đó đặc biệt quan tâm là máy móc thiết bị phục vụ cơ giới hóa khâu xuống giống, vì đây là khâu hiện còn yếu nhất trong các khâu liên hoàn cơ giới hóa sản xuất lúa. Quan trọng hơn, cơ giới hóa khâu xuống giống có thể góp phần cho việc giảm lượng giống gieo sạ. 

Thời gian qua, máy cấy được xem là thiết bị có thể đồng hành với chủ trương giảm lượng giống gieo sạ. Tuy nhiên, mặc dù đã được ngành nông nghiệp và các địa phương áp dụng nhiều giải pháp hổ trợ tích cực, nhưng đến nay máy cấy vẫn chưa được bà con nông dân áp dụng rộng rãi.

Nguyên nhân là do chi phí đầu tư mua sắm thiết bị quá cao (phải mua sắm đồng bộ nhiều thiết bị mới hoạt động được, bao gồm: Máy cấy, máy xay đất, máy gieo hạt, khay gieo hạt, mặt bằng chăm sóc mạ…). 

Chi phí gieo cấy quá cao so với tập quán gieo sạ hiện nay. Nền ruộng ở nhiều địa phương sình lầy, không đảm bảo độ cứng cho máy cấy hoạt động. Vì thế, lượng lúa giống bà con sử dụng vào gieo sạ vẫn còn ở mức quá cao so với khuyến cáo của ngành nông nghiệp.

Theo Cục Trồng trọt, tại thời điểm vụ thu đông 2022 hiện nay, lượng giống gieo sạ dưới 100kg/ha mới chỉ chiếm 15%, lượng giống gieo sạ 100 - 150kg/ha chiếm 70% và lượng giống gieo sạ trên 150kg/ha chiếm 15%. Trong thực tế, mật độ gieo sạ còn cao hơn nhiều, còn cách khá xa so với mức khuyến cáo 80 - 100kg/ha của ngành nông nghiệp.

Sau thời gian tìm kiếm, nghiên cứu, thăm dò, dòng máy sạ lúa theo cụm đã được ngành nông nghiệp nhập khẩu từ Hàn Quốc và đưa vào sản xuất thử nghiệm. Thực tế cho thấy, máy sạ lúa theo cụm có tính năng hoạt động như máy cấy và kết quả sản xuất lúa theo mô hình này không thua kém so với mô hình lúa cấy, nếu không nói trội hơn về hiệu quả kinh tế.

Khắc phục nhiều hạn chế của máy cấy

Máy sạ lúa theo cụm (gọi tắt là máy sạ cụm/máy sạ khóm), cũng có thể gọi là máy sạ định vị hoặc máy cấy bằng… hạt giống. 

Sở dĩ có tên gọi là máy sạ định vị vì hạt giống được máy định vị cụ thể theo cụm, theo khóm trên ruộng, với khoảng cách tùy theo yêu cầu của người sản xuất. Hoạt động sạ của máy hoàn toàn như máy cấy, khác ở chỗ máy cấy thì cấy bằng cây mạ còn máy sạ cụm cấy bằng… hạt giống đã ngâm ủ cho nảy mầm.

Ngoài những ưu thế như của mô hình lúa cấy máy (giảm lượng giống sử dụng, giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất, tăng chất lượng lúa…), máy sạ cụm còn khắc phục được mặt hạn chế của máy cấy ở tính năng sử dụng hạt giống khi sạ, không phải qua công đoạn gieo mạ khá phức tạp, tốn thêm chi phí, từ đó giảm thêm chi phí sản xuất so với ruộng cấy máy từ 3 - 3,5 triệu đồng/ha.

Mặt khác, máy sạ cụm còn có năng suất làm việc cao hơn (6–8ha/ngày) so với máy cấy chỉ đạt 3-4ha/ngày, giúp đẩy nhanh lịch thời vụ xuống giống tập trung, né rầy, đáp ứng yêu cầu của sản xuất lúa vùng ĐBSCL.

Đánh giá một số mô hình sử dụng máy sạ cụm ở ĐBSCL cho thấy, lượng hạt giống sử dụng giảm từ 60-70%; giảm lượng phân bón vô cơ từ 15 - 20%; giảm số lần phun thuốc bảo vệ thực vật 30-40%. Năng suất thu hoạch lúa cao hơn 0,5 - 0,8 tấn/ha (8 - 10%); nâng cao chất lượng lúa gạo do hạt lúa mẩy hơn, sáng hơn, sạch hơn…, từ đó hiệu quả kinh tế cao hơn từ 20-30%.

Đặc biệt, nếu so với ruộng lúa cấy thì áp dụng máy sạ cụm, bà con không tốn công làm mạ; tiết kiệm thời gian công sức làm việc. Cái hay nữa của máy sạ cụm là còn có thể kết nối với máy cày lớn, máy xới nhỏ, máy cấy… để thành "cỗ máy ghép", vừa phục vụ làm đất hay cấy, vừa phục vụ xuống giống theo nhu cầu, đáp ứng được việc vừa giảm chi phí đầu tư, vừa tăng thời gian hoạt động của máy.