Cán bộ ly hôn để tẩu tán tài sản do phạm tội mà có trước khi bị khởi tố, xử lý thế nào?

Nhiều cách để tẩu tán tài sản

Bạn đọc Nguyễn Sơn (ngụ TP Thủ Đức, TP HCM) đặt câu hỏi với Báo điện tử Dân Việt: Người có chức vụ, khi phạm tội thường tẩu tán tài sản phạm tội mà có bằng cách ly hôn với vợ hoặc chồng.

Vậy trường hợp này sẽ bị xử lý thế nào và có tịch thu được tài sản để sung công quỹ?

Trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cho biết, thời gian gần đây cơ quan chức năng liên tục phát hiện xử lý nhiều cán bộ vi phạm pháp luật về tham nhũng và chức vụ, nhiều người đã bị khởi tố, bị kết án và phải bồi hoàn cho nhà nước số tiền rất lớn.

Tuy nhiên, điều mà dư luận không khỏi băn khoăn là trước khi bị khởi tố, không ít cán bộ đã ly hôn, chuyển hết tài sản cho vợ, cho chồng của mình và "tay trắng" vào tù khiến cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc thi hành án đối với phần dân sự trong vụ án hình sự.

Ông Cường cho biết, thông thường đối với những người có chức vụ quyền hạn bị xử lý hình sự về các tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ; tội Vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí; tội Vi phạm quy định về quản lý đất đai... và các tội danh khác thuộc nhóm tội về tham nhũng, chức vụ, người phạm tội ngoài việc phải chịu chế tài hình sự còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả, bị tịch thu tài sản, thu giữ tài sản do phạm tội mà có...

Bởi vậy, nhiều bị can trước khi bị khởi tố thường tìm cách tẩu tán tài sản, che giấu tài sản do phạm tội mà có bằng nhiều cách khác nhau.

Thông thường những người thực hiện hành vi tham ô tài sản, hưởng lợi từ các hành vi vi phạm pháp luật khi thi hành công vụ, thường tìm cách giấu diếm tài sản, nhờ người khác đứng tên tài sản để che giấu hành vi phạm tội và tránh việc phát hiện xử lý của cơ quan chức năng.

Đối với những tài sản họ trực tiếp đứng tên thì khi "bị động", khi bị thanh tra kiểm tra, bị xác minh mà có nguy cơ bị xử lý hình sự, nguy cơ bị phát hiện, thu giữ, họ cũng tìm cách sang tên, tẩu tán bằng nhiều cách khác nhau, trong đó có cách ly hôn để chia tài sản.

Theo vị chuyện gia, lợi dụng quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình có quy định về việc chia tài sản chung vợ chồng khi ly hôn. Luật hôn nhân và gia đình quy định vợ chồng có thể tự nguyện thỏa thuận về việc chia tài sản chung khi ly hôn, nếu không thỏa thuận được có thể nhờ tòa án giải quyết.

Trong trường hợp hai bên thỏa thuận được về việc phân chia tài sản khi ly hôn cũng có thể yêu cầu tòa án công nhận sự tự nguyện thỏa thuận đó.

Lợi dụng quy định này mà nhiều người vi phạm pháp luật, chưa bị xử lý đã tìm cách ly hôn giả để sang tên toàn bộ tài sản cho vợ hoặc cho chồng của mình nhằm trốn tránh nghĩa vụ, trách nhiệm với nhà nước.

Từ đó, rất nhiều trường hợp người phạm tội tham nhũng và chức vụ khi bị kết án họ không còn đứng tên tài sản nào cả bởi trước đó đã có các giao dịch bán, chuyển nhượng, chia tài sản chung vợ chồng khi ly hôn khiến họ trở thành "vô sản" khi là bị can, bị cáo.

Nếu cơ quan chức năng tin vào các giao dịch đó mà không xác minh, không làm rõ để xử lý, bản án về phần dân sự sẽ không có khả năng thi hành, nhà nước sẽ không thu hồi được tài sản do phạm tội mà có, không thể thực hiện được phần dân sự trong vụ án hình sự.

Ly hôn để tẩu tán tài sản có thể bị xử lý hình sự

Tuy nhiên, ông Cường cho biết, pháp luật cũng có quy định là các giao dịch dân sự về chuyển quyền sở hữu tài sản mà trái pháp luật, đạo đức xã hội, nhằm trốn tránh nghĩa vụ, trách nhiệm dân sự, giao dịch đó sẽ vô hiệu.

Bởi vậy, trong trường hợp các giao dịch về dân sự để chuyển quyền sở hữu tài sản của bị can, bị cáo được thực hiện trước khi khởi tố có dấu hiệu tẩu tán tài sản, cơ quan chức năng có quyền đề nghị tòa án xem xét tuyên bố hủy bỏ các giao dịch dân sự đó để trả lại tài sản cho bị can, bị cáo nhằm đảm bảo cho việc thực hiện trách nhiệm dân sự trong vụ án hình sự.

Đối với những vụ ly hôn giả mạo nhằm trốn tránh nghĩa vụ trả nợ, nghĩa vụ bồi hoàn tài sản cho nhà nước, nhằm tẩu tán tài sản do phạm tội mà có, cơ quan chức năng cần làm rõ và có thể hủy bỏ quyết định, bản án ly hôn trái pháp luật, thu hồi tài sản do phạm tội mà có để xử lý theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp phát hiện ra người vợ, người chồng của bị can giúp sức cho bị can trong việc tẩu tán tài sản do phạm tội mà có hoặc sử dụng tài sản vào mục đích khác để hợp thức hóa nguồn gốc tài sản, người này còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội che giấu tội phạm và tội rửa tiền theo quy định của bộ luật hình sự.

Vấn đề thu hồi tài sản do phạm tội mà có vẫn là vấn đề nan giải của nhiều năm nay. Theo thống kê từ các bản án trong các vụ án thuộc nhóm tội phạm về tham nhũng và chức vụ cho thấy, việc thu hồi tài sản do phạm tội mà có rất thấp do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân là người phạm tội không còn tài sản.

Bởi vậy, đối với những vụ án gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước hoặc chiếm đoạt tài sản, tham ô tài sản, cơ quan chức năng cần làm rõ những tài sản mà bị can bị cáo đứng tên trước đó, làm rõ các giao dịch chuyển nhượng, tặng cho, phân chia tài sản chung vợ chồng và các giao dịch khác để chuyển dịch quyền sở hữu tài sản có vi phạm điều cấm của pháp luật không, có dấu hiệu tẩu tán tài sản hay không để hủy bỏ các giao dịch này, thu hồi tài sản cho nhà nước.

Ngoài ra, với những người thân thích của bị can, bị cáo mà lại đứng tên các tài sản lớn nhưng không chứng minh được thu nhập nguồn gốc, cũng có thể xác minh làm rõ để xử lý theo quy định của pháp luật.